Böceklerden neden korkuyoruz, Entomofobi nedir?

Günlük yaşantımızda herkesin mutlaka yaparken zevk aldığı ve mutlu olduğu eylemler vardır, genel de bunlar hobi olarak nitelendirilir peki yapmaktan, görmekten ya da içinde olmaktan korktuğumuz fobileri ne kadar iyi biliyoruz?

FOBİ NEDİR?

Fobi sözcüğü en net ifadeyle: Bir duruma karşı duyulan korkunun kişinin günlük hayatını olumsuz yönde etkilemesine verilen bir isimdir.

Her canlı tehikeli olduğunu algıladığı ve varlığını, yaşamını tehdit eden durumlardan içgüdüsel olarak kaçınır. Bu duruma da zaten korku ismini veriyoruz. Kişinin tehlikeli olarak algıladığı veya yaşamını tehdit ettiğini düşündüğü durumlardan kaçınmaya çalışması veya kaçındığı halde duygusal olarak rahatlayamaması, korkunun kontrolden çıkması anlamına gelir. Kişinin rahatlayamaması sonucu korku ve endişe gitgide artar ve anksiyete görülebilir. Bu anksiyete kişinin günlük hayatını olumsuz yönde etkiler ve kendi dışında işleyen bir mekanizmadır. Bu hale gelindiğinde aslında bizim kendimizi koruma mekanizmamız ve kişinin ön uyarı mekanizması olarak tanımladığımız korku, fobiye dönüşür. Kişinin korkuları veya fobileri her zaman bir varlığa veya duruma bağlı olmayabilir. Ayrıca fobiler toplumda hastalık olarak değil de, bir kişilik özelliği veya huy olarak algılanır fakat durum bundan çok ötedir çünkü fobi aslında bir anksiyete bozukluğudur.

Fobinin ne demek olduğunu az çok anladıysak şimdide entomofobi nedir buna bakalım.

Şahika İzgi

ENTOMOFOBİ NEDİR?

Entomofobi sözcüğü etimolojik olarak Yunanca "entomos" (böcek) ve yine Yunanca "phobos" (korku) sözcüklerinin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Yani aslında entomofobi, böcek fobisi olarak isimlendirilir. Entomofobiye sahip insanlarda bir böceği düşünmek ya da görmek hayat standartlarını olumsuz yönde etkileyeceği için dışarıya çıkmaya dâhi korkan insanları içermektedir. Ülkemizde de birçok kişi böcekten korktuğunu hatta böcek fobisine sahip olduğunu düşünür. Fakat bu gerçeklik ile bir hayli uzaktır çünkü entomofobiye sahip bir birey böceği görmesi ya da düşünmesi ile kendisinde belli başlı durumlar meydana gelmektedir. Bunlar şöyledir;

Fiziksel Belirtiler: Baş ağrısı, terleme, soluk alıp vermenin hızlanması, kalp atışının hızlanması.

Duygusal Belirtiler: Panik, korku, stres, kaygı.

Davranışsal Belirtiler: Ortamdan uzaklaşma isteği, yalnız kalma isteği, temizlenme isteği.

Entomofobiye sahip insanların günlük yaşamında bir böceği düşünmesi ya da görmesi onları bu tarz durumlara sokarken günümüzdeki çoğu kişide aslında böcek fobisi yerine psikopatolojik pest (bir böceği görüntüsü üzerine sevmeme durumu) ya da tiksinme davranışı görülmektedir. Fakat bu durumlar asla entomofobi ile alâkası yoktur.

Anka İlaçlama

ENTOMOFOBİ NEREDEN KAYNAKLANIR?

Hepimiz çocukken sineklerin kendini temizlemesini, arıların çiçeklere konup geri uçmasını veya örümceklerin ağ örmesini meraklı gözlerle izlemişizdir. Fakat yaşın ilerlemesi ile beraber ebeveynlerden "en iyi böcek ölü böcektir" algısı çocukluk yıllarımızda zevkle seyrettiğimiz bu canlılara karşı bir ön yargı hatta nefret etme duygusu ön plana çıkarmıştır.

Bu durum entomofobiye sahip olduğumuzu elbette göstermez fakat yine de ilerleyen yaşla beraber yaşadığı gözlemler ya da deneyimler sonucunda bir böceği gördüğünde yapacağı beş davranış bulunmaktadır;

-Çevreci davranış göstererek böceği ev/odadan dışarıya bırakmak.

-Böceği görmezden gelmek.

-Böceğin orada olmasını tolere etmek.

-Böceği canlıyı hunharca öldürmek.

-Entomofobik tepkiler göstermek.

Çocukken çevreci davranışı gösterirken zamanla bize verilen bilgiler onları hunharca öldürmeye teşvik etmiştir peki entomofobinin kaynağı bu bilgiler ya da gözlemler olabilir mi?

ENTOMOFOBİNİN KAYNAKLARI

Entomofobinin bilinen üç kaynağı vardır ve bu kaynaklar üç farklı başlıkta incelenmektedir. Bunlar;

-Gözlemler: Ebeveynlerin çocuklarına yalan yanlış bilgilerle böceklere karşı ön yargılı olmasını sağlayıp entomofobiye neden olmak.

-Kötü Deneyimler: Çocukken bir böcek tarafından ısırılmak ya da sokulmakla beraber oluşan travma sonucu entomofobiye sahip olmak.

Agora Bilim Pazarı

Histolojik Boyama Teknikleri

Devamını Göster

₺825.00

Satın Al Tüm Ürünler

-Genetik Nedenler: Genler doğrultusunda ebeveynden böcek fobisinin aktarılması, nitekim bu konu epigenetikle daha çok ilişkilidir.

Genetik Nedenler, henüz emin olunmasa da entomofobiyi tetikleyebileceği düşünülmektedir. Peki entomofobiden de kötü bir durum var mıdır?

OBSESYONEL PARAZİTOZ NEDİR?

Delüzyonel parazitoz olarakta bilinen bu durum, bireylerin parazitler veya böcekler gibi canlı veya cansız patojenlerle istila edildiğine dair sürekli bir inanca sahip oldukları bir zihinsel bozukluktur. Ve entomofobinin daha ileri bir formu olarak düşünülmektedir. Nedeni bilinmemektedir, ancak beyindeki aşırı dopamin ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Delüzyonel parazitozun psikiyatrik tedavisinde genellikle ilaçlardan yararlanılmıştır. Tedavide ilaç olarak sıklıkla antipsikotik ilaçlar ve bunun yanısıra antidepresan ve anksiyolitik ilaçlar kullanılabilir.

Hakan Buzoğlu