Bir Solucan İnsanı File Çevirebilir Mi?

Çocukken hepimiz yağmur yağdıktan sonra topraktan çıkan solucanları görmüşüzdür hatta kimimiz bunları toplamıştır. Bu solucanlar bilimde Annelida (Halkalı Solucanlar) şubesinde yer alan canlılardır, bugün daha farklı bir solucana bakacağız: Nematoda (Yuvarlak Solucan)!

CANLILAR ÂLEMİNİN ÖZELLİKLERİ

Canlılar âleminde Süngerler (Porifera) dokulaşma göstermezken Haşlamlılar (Cnidaria) ve Taraklılar (Ctenophora) diploblastik (ektoderm ve endodermden oluşurlar) canlılardır. Bunlar dışında kalan hayvanlar ise triplobastik (ektoderm, mezoderm ve endoderm tabakasına sahip) olarak adlandırdığımız canlıların içerisindedir ve bu triplobastik canlılar sölom denilen vücut boşluğuna sahiptirler. Sölom dediğimiz ve ilkin bağırsağın etrafını saran içi sıvı dolu boşluğumuz, kimi canlı için Asölomat (Sölom boşluğu olmayan) kimi canlı için Pseudosölomat (Yalancı sölomlu) ve kimi canlı için de Eusölomat (Gerçek sölomlu) olarak ayrılmaktadır.

Biology LibreTexts

NEMATODLAR VE ÖZELLİKLERİ

Türkçe tabiriyle Yuvarlak Solucan olan Nematodlar bu kategoride Pseudosölomat'lara dahildir dolayısıyla yalancı sölomludur. Yalancı Sölom dediğimiz yapı ise canlıya belli başlı özellikler katmaktadır. Örneğin;

-Gametlerin depolanması için bölge.

-Besin alınmasına yardım.

-Boşaltım atıklarının uzaklaştırılmasını sağlamak.

-Hidrostatik iskelet (Sıvının iskelet gibi görev yapması) sağlamaktadır.

Hidrostatik iskeletle beraber bünyesinde olan kütikula ile antagonist (zıt) çalışan uzunlamasına (longitudinal) kaslar sayesinde hareket eden nematodlar özelikle bitkiler başta olmak üzere bitkiler ve hayvanlar için parazitik olabilmektedir.

Bu parazitlerde insanların oldukça yaygın şekilde ismini bildiği parazitler de bulunmaktadır. Örneğin;

-Ascaris lumbricoides (Bağırsaksolucanı)

-Toxocara canis (Köpek bağırsaksolucanı)

-Enterobius vermicularis (Kılkurdu)

Science Direct

WUCHERERIA BANCROFTI NEDİR?

Wuchereria bancrofti olarak bildiğimiz tür nematodlar içerisinde yer alan ve insan üzerine parazitik etkileri bulunan bir canlıdır. Özellikle vektör aracılığıyla insanları enfekte ettiğini bildiğimiz bu canlılar vektör konusunda sivrisinekleri tercih etmektedir. İki evcikli solucan olmakla beraber eşeysel dimorfizmde göstermektedir (erkekler daha küçüktür). Dişi ovivivipardır ve mikroflaria olarak bilinen binlerce yavru üretebilir.

Biology Notes

WUCHERERIA BANCROFTI'NİN YAŞAM DÖNGÜSÜ

Bu canlı yaşam döngüsünde iki konak seçmektedir. Bunlardan ara konak sivrisinek (Sıtma yapan Anopheles cinsi, Zika-Dang Humması-Sarı Humma taşıyan Aedes cinsi, Batı Nil Virüsü taşıyan Culex cinsi) olurken kesin konağı ise insan olmaktadır. Mikroflaria olarak adlandırılan birincil larvalar (Nematodların 4 larval dönemi vardır) insanın kan damarlarında gezmektedir. Daha sonra insana gelen bir sivrisinek, kan damarlarında W. bancrofti taşıyan insanın kanını emdiğinde parazitin larvaları olan, mikrofilarialar sivrisineğe geçer ve juvenil adı verilen hareketli larvalara olgunlaşırlar. Önce sivrisineğin midesine giden larvalar daha sonra göğüs kaslarına ve en son da hortumuna gelerek ara konak olan sivrisineğin bir insanı sokmasını bekler.

Sivrisinek hortumuyla bir insanın derisinden damara giriş yapınca hortumdan ayrılıp kana geçen parazitik solucan lenfatik sisteme göç eder (çoğunlukla kasık lenfleri ve bacak lenfleri) larvalar burada kalan deri değiştirme sürecini tamamlar ve erginleşmekle beraber cinsel olgunluğa ulaşır. Ve ergin olan dişi binlerce mikroflaria larvası üretebilir. Yine bir sivrisineğin W. bancrofti taşıyan bireyi sokmasıyla beraber döngü sürekli tekrar eder.

CDC

ELEFANTIYAZIS NEDİR?

Elefantiyazis, Wuchereria bancrofti olarak bilinen solucanın neden olduğu bir hastalıktır. Bazen lenf ödemi (Lenfödema ya da Lymphedema) olarak bilinmekle beraber daha çok fil hastalığı olarak halk arasında bilinmektedir.

Wuchereria bancrofti, son larval dönemlerini insanın lenfatik sisteminde geçirmesiyle beraber erginleşip sayılarını hızlı bir şekilde arttırırlar. Daha sonra lenf damarlarının tıkanmasına kadar giden sonuca neden olan parazitimiz, lenflerde tıkanma ötürü şişliklere neden olarak fil ayağına benzer görüntü meydana getirmektedir.

FİL HASTALIĞI TEDAVİSİ VE NEREDE VAR?

Fil hastalığı tedavisinde en önemli savunma, hijyendir. Fakat yine de Wuchereria bancrofti tarafından konak olarak kullanılan insanlara ilaç tedavisi de yapılabilmektedir. Özellikle 2003 yılında yaygın bir antibiyotik olan Doksisiklin (idrar yolu enfeksiyonu, belsoğukluğu 'gonore' veba 'yersinia pestis' ve sıtma 'plasmodium' tedavisinde de kullanılır) kullanılabileceği bildirilmiştir. Bunun sebebi olarakta yapılan araştırmalar sonucunda Wuchereria bancrofti parazitinin, Wolbachia adlı bakteriyle yaptığı simbiyotik ilişkiyi gösterilmektedir. Çünkü Doksisiklin antibiyotiği alındığında Wolbachia üzerinde bakterisid (bakteri öldürücü) etki yaptığından dolayı simbiyotik ilişkinin bozulmasından ötürü Wuchereria bancrofti'nin de öldüğü bilinmektedir.

Wuchereria bancrofti'nin yıllık vakalarına bakıldığında ise Doğu Afrika ülkelerinde gözüktüğü bildirilmektedir bu ülkeler arasında; Uganda, Burundi, Etiyopya, Kenya ve Ruanda'da yaygın olarak gözükmektedir. Ayrıca ülkemize baktığımızda Antalya/Alanya, Elazığ, Ankara/Çubuk ve Samsun'da rastlandığı kaydedilmiştir.