Batı’nın Ömer Hayyam Hayranlığı

Efendim oturmuşum masanın başına, dışarıda hafif yağmur sepiyor. Kulağımda anlamını dahi bilmediğim müziğin ezgileri yankılanıyor. Yazacağım işte, o istek beni yiyor ama ne yazacağım? Masamdaki kitaplara baktım, aklıma geçen gün yarım bıraktığım Ömer Hayyam yazısı geldi. Ben de madem öyle yazalım bir şeyler, dedim. Bakalım neler çıkacak ortaya, görelim.

Kaç gündür tekrar tekrar açıp dinliyorum: sabah, öğle ve akşam. Nasıl da daha önce işitmemişim Fazıl Say’ın çalıp Serenad Bağcan’ın seslendirdiği bu müthiş müziği! Dinlemediyseniz mutlaka dinleyin, ama yazıyı okuduktan sonra. “Akılla bir konuşmam oldu”, Sabahattin Eyüboğlu’nun çevirisini yaptığı rubaiyatta da bulunan son rubaidir. Şöyledir rubainin tamamı:

Akılla bir konuşmam oldu dün gece;

Tüm Reklamları Kapat

Sana soracaklarım var, dedim;

Sen ki her bilginin temelisin,

Bana yol göstermelisin

Yaşamaktan bezdim, ne yapsam?

Tüm Reklamları Kapat

Birkaç yıl daha katlan, dedi.

Nedir; dedim bu yaşamak?

Bir düş, dedi; birkaç görüntü.

Evi barkı olmak nedir, dedim;

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Biraz keyfetmek için

Yıllar yılı dert çekmek, dedi.

Bu zorbalar ne biçim adamlar? Dedim;

Kurt, köpek, çakal makal, dedi.

Ne dersin bu adamlara, dedim;

Yüreksizler, kafasızlar, soysuzlar, dedi.

Tüm Reklamları Kapat

Benim bu deli gönlüm, dedim;

Ne zaman akıllanacak?

Biraz daha kulağı burkulunca, dedi.

Tüm Reklamları Kapat

Hayyam’ın bu sözlerine ne dersin, dedim;

Dizmiş alt alta sözleri,

Hoşbeş etmiş derim, dedi.

Aslında bu rubai değildir, zira rubai aaxa kalıbıyla yazılmaktadır. Öyle ya, bunun Hayyam’a ait olduğu dahi meçhuldür. Neden derseniz sebebi biraz eskiye dayanıyor, gelin biraz eskiye doğru yola çıkalım (Havada tam yolculuğa müsait :).

Agora Bilim Pazarı

Yaşamın Kodu : Jennifer Doudna, Genetik Devrim ve İnsanın Geleceği

Biyolojide bir devrim yaşanıyor. Olağanüstü bir teknoloji artık hastalıkları daha kolay tedavi etmemizi, virüsleri yok etmemizi ve daha sağlıklı bebeklerin doğmasını sağlayacak. Devrimin kalbinde ise 2020’de Nobel’e layık görülen Jennifer Doudna ile arkadaşları var.

Isaacson’un yeni kitabının kahramanları onlar.
Lisede rehber öğretmeni ona kızların bilim yapamayacağını söylese de Jennifer Doudna’nın yaşamın gizli mekanizmalarını keşfetme tutkusu, DNA çift sarmalının keşfinden beri biyolojideki en önemli ilerlemeyi sağladı. Doudna, doğanın işleyişinde fark ettiği bir ilginçliği insanlığın gidişatını değiştirecek bir buluşa çevirdi. DNA’mızı kolayca düzenlememizi sağlayacak CRISPR teknolojisi, tıbbi mucizelerle –ama bir yandan da ahlaki sorularla– dolu bir “cesur yeni dünyanın” kapılarını açtı. Geçtiğimiz elli yılda dijital devrimi yaşadık, şimdiyse yaşam biliminin devrimi başlıyor. Yakında dijital kodlama öğrenen çocukların yanına genetik kod öğrenenler katılacak.
Peki bu yeni üstünlüğümüzü virüslere karşı güçlenmek için kullanmalı mıyız? Ya da depresyonu engellemek için? Sadece parası yeten ailelerin, çocuklarının bünyesini ve zekâsını güçlendirebileceği bir dünyayı kabul ediyor muyuz? CRISPR teknolojisinin keşfine liderlik eden Doudna, şimdi bu etik tartışmaların merkezinde duruyor.
Doudna’nın hayat öyküsü, doğanın en derin mucizeleri arasında dolanıp, yaşamın kaynağından türümüzün geleceğine dek uzanan, büyüleyici bir macera.
   
Yılın En İyi Kitapları Seçkisinde
GOODREADS • TIME • WASHINGTON POST • AMAZON • BLOOMBERG
“Bu yılki ödül, yaşamın kodlarını yeniden yazma üzerine. Yaşam bilimlerinde yeni bir çağ başlattılar.”2020 Nobel Kimya Ödülü komitesi açıklaması
“Yaşamın Kodu, büyüleyici bir dedektif hikâyesi. Hırs ve düşmanlıklarla, laboratuvarlar ve konferanslarla, Nobel Ödülleri ve aykırılıklarla dolu.”O MAGAZINE

Devamını Göster

₺328.00

Satın Al Tüm Ürünler

Efendim 1910’lu yıllar. Londra’da kitap ciltleme işiyle uğraşan George Sutcliffe ile Francis Sangorski’ye Henry Sotheran adlı kitapçı tarafından bir ciltleme işi gelir. Ciltleme deyince öyle sıradan ciltleme değil tabii, aşağıya koyayım da görünüz.

Yaklaşık iki yıl sonra kitap fotoğraftaki halini alıyor: Ön kapağında süslü üç tavus kuşu, arka kapakta ise Yunan sazı buzuki resmi işlenmiş olan kitapta, binden fazla yakut ve zümrüt gibi değerli taş, beş bin parça deri, gümüş, fildişi, abanoz ile 600 sayfalık 22 karat yaprak altın...

Kitabın içinde Amerikalı Ressam Elihu Vedder’in adeta “Şaheser” resimleri yer alıyor. Aşağıya birkaç resmini koyarım.

“Büyük Ömer” adlı bu şaheser açık arttırmaya çıkar. Alan kişi, Gabriel Wells, kitabı Newyork’a göndermek ister. Lakin malum olduğu üzere o zaman bugünki gibi kargo vs. Yok. En son 1912’de İngiltere’den Amerika’ya ilk seferini yapan Titanic’e başvurulur ve kitap bu gemiye verilir. Titanic’in sonunun ne olduğu ise malumunuzdur efendim.

Tabii bu sırada Avrupa’da bir Ömer Hayyam hayranlığı var. Sigara kutularında, restoranların isimlerinde görmek mümkün Hayyam’ı.^[1]

Ardından kitabı hazırlayanlardan Sangorski boğularak ölür (Kimisi bir kadını kurtarmaya çalışırken boğulduğunu yazar).^[2] Sutcliffe’nin yeğeni kitabın kopyası üzerine 6 yıl çalışır ve bunu korumak adına bir banka kasasına koyar. Ama o da İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi uçaklarının kurbanı olur..

Vazgeçmeyen Bray (Sutcliffe’nin yeğeni), 40 yıl süren bir çalışmanın ardından yeni bir kopyasını üretir ve onu Britanya Kütüphanesi’ne verir, hala da oradaymış. Bir gün görülmeyi bekleyen bir hazine...

Sadece bunlar mı? Değil. Hayyam daha pek çok romana, şiire ve hatta Hollywood’a konu olmuştur. Tabii bu da onun daha çok bir “Şair” olarak tanınmasına yol açmıştır. Oysa Hayyam müthiş bir matematikçi ve astronomdur. Ayrıca zamanında (hele Melikşah öldükten sonra) pek sevilmez, Harold Lamb “Yıldızların Efendisi: Ömer Hayyam” kitabında çok güzel anlatır. Soluksuz okumuştum, tavsiye ederim.

Feleği döndürebilir misin muradınca?

Ne çıkar gök yedi kat değil sekiz katsa?

Tüm Reklamları Kapat

Er geç toprağa karışıp gidecek gövdeni

Ha ovada kurt yemiş, ha mezarda karınca.