Bahar Alerjisi

Mayıs ayının gelmesiyle başladı mı hapşırmalar? Kızaran ve şişen bir burun ile gezmeler… Bazen kuru bir öksürük bazen de kaşıntılar, yanma hisleri… Peki bunun sebebini biliyor musunuz? Aslında bahar alerjisi diye tabir ediyoruz ama kimsenin bahara alerjisi falan yok. Bahar aylarında biyosfer üzerindeki değişime vücudumuzun gösterdiği bir tepki aslında. Gelin detaylarını konuşalım.

Alerji, vücudun bir şeyi yabancı madde olarak algılayıp aşırı tepki vermesidir. Nelere alerji olunabilir dersen, listemiz oldukça uzun olabilir. Polenler, toz, küf mantarları, evcil hayvan tüyleri, böcek ısırıkları gibi pek çok şey alerjiye neden olabilir. Sonucunda da (reaksiyonlar kişiden kişiye değişir.) hafif semptomlar olarak kaşıntılar, burun akıntısı ya da nefes darlığı, kurdeşen gibi ciddi semptomlar görülebilir.

Peki biz neye alerji olacağımızı deneyerek mi anlayacağız? Ben deneyerek anlamayı seçerdim aslında çünkü alerji testleri bana çok ürkütücü geliyor. Sevdiğim bir doktor anlatmıştı bu testin nasıl yapıldığını. Ön kolda alerjen maddenin cilde girmesi için küçük iğneler ile ciltte delikler açılıyor ve üzerlerine alerjen maddeler damlatılıyor. Test bi 15 dakika içinde sonuç veriyormuş, etkisi de bir iki saate geçiyormuş zaten. Hangi alerjene savunma sisteminiz tepki veriyorsa o bölge şişiyormuş. (Tabii bana anlatılan alerji testinin en sık yapılanı ama daha farklı testler de mevcut. İncelemek isterseniz güvenilir bir kaynak bırakıyorum.)^[1] Mesela bana bunu anlatan doktorun çimene alerjisi vardı. Bir arkadaşımın da kedi tüyüne alerjisi varmış ama bunu kedisi olduktan seneler sonra öğrenmişti.

Size işin biraz da fizyolojisinden bahsetmek istiyorum. Yanlış anlayan vücudumuzun tek niyeti bizi korumak ama işte, iyilikten bazen maraz doğuyor. Savunma sistemi bu maddelerin tehlikeli olabileceğine nasıl karar veriyor? Önce bu maddeyi yabancı bir istilacı olarak algılıyor. Sonraki aşamaya inflamasyon diyebiliriz. Vücudumuz bazı kimyasalları serbest bırakıyor. Mesela histamin. E histamin serbest kalınca damarlar genişliyor, gözler sulanıyor. Yani aslında dışarıdan görebildiğimiz reaksiyonların verildiği aşama. Bu aşamadan sonra bağışıklık sistemi ay dur bi şeyler yanlış gidiyor diyip savunmaya geçiyor ve bizim en iyi silahımız olan antikorları üretiyor. Antikorlar, mast hücreleri olarak adlandırılan özel hücrelere bağlanıyor. (Mast hücreleri, vücudun çeşitli bölgelerinde bulunur, özellikle de cilt, solunum sistemi ve sindirim sisteminin içinde.) Antikorlar mast hücrelerini uyarıyor ve bu hücreler daha fazla histamin ve diğer inflamatuar maddeler salgılamaya başlıyor. Bu kısımda da artık ardı arkası kesilmeyen hapşırmalar ya da diğer tepkileri görüyoruz aslında. Tabi bizi hapşırtan sinirsel iletimi de es geçmemek gerek ama ben basit bir anlatım yaptığım için bahsetmedim.

Alerjisi olan insanlar bu belirtilerden sonra genellikle antihistamin hapı alıyor. Çünkü alerjinin tedavi seçenekleri arasında antihistaminik ilaçlar, kortikosteroidler, immünoterapi gibi yöntemler bulunuyor. (Hangi tedavi yönteminin uygun olduğunu doktorunuz test sonucunda karar verecektir.)

Bir ek bilgi daha vermek istiyorum, işin fizyolojisine bakarken gördüm ve şaşırmıştım. Alerjik reaksiyonlar sadece insanlarda değil, diğer canlılarda da görülebilir. Örneğin, bazı köpekler veya kediler de polenlere alerjik olabilir ve kaşıntı, kızarıklık gibi belirtiler gösterebilirler. Ve bu canlılar için de alerji testleri bulunuyormuş.