Mpox'un Küresel Etkileri: Salgınlardan Önlemlere

Herkes her yerde bu yeni virüsten bahsederken, aslında bu virüsün o kadar yeni olmadığını ve daha önce de salgınlar yaşadığımızı bilmek ilginç olabilir. Mpox, çiçek hastalığından daha hafif semptomlar gösteren bir zoonoz hastalık. 2022’de bu virüs birçok ülkede görülmüştü ve acil durum ilan edilmişti. Ancak virüs yayılmadan önlem alındı.

Medyascope

Bu yılın başlarında yine acil durum ilan edildi, çünkü virüsün yayılmasını engellemek önemli. Aslında Mpox, ilk olarak 1958’de laboratuvar maymunlarında tanımlandı ve insanlarda ilk vaka 1970’de Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde görüldü. Bu yıl ise ilk vaka Afrika’da kaydedildi. Son yıllarda kentsel alanlarda da vakalar bildirildi. 2022’de 116 ülkede vakalar görülmüş ve DSÖ Temmuz ayında acil durum ilan etmişti. Vakalar genellikle korunmasız cinsel ilişki yoluyla bulaşıyor ve 2023’te vaka sayısında bir düşüş yaşandı. Ancak Eylül 2023 itibarıyla Afrika’nın çeşitli bölgelerinde vaka sayısında yeniden bir artış görüldü.

Medyascope

Haberlerde genellikle bu başlıkları görüyoruz:

“Avrupa’da görülen daha bulaşıcı varyant ise İsveç’te görüldü.”

“Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), maymun çiçeği virüsünün (Mpox) yeni ve tehlikeli bir varyantı nedeniyle acil durum ilan etti. Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, mevcut durumu halk sağlığı açısından ciddi bir tehdit olarak nitelendiriyor.”

Bu başlıklar sizleri korkutmamalı. Çünkü az önce de söylediğim gibi önlem amaçlı. Ayrıca birçok haber sitesi de etkileşim için sansasyon yapıyor.

Mpox virüsünün iki ana varyantı var: Clade I ve Clade II. Clade I, Orta Afrika’da görülüyor, Clade II ise Batı Afrika’da. Clade II ayrıca Tip IIa ve Tip IIb olarak ikiye ayrılıyor. Orta Afrika’daki varyant genellikle daha bulaşıcı ve şiddetli olarak biliniyor.

https://www.aerztezeitung.de/

2022’de dünyayı etkileyen suş Clade IIb olarak adlandırılmıştı. Ancak 2024’te, Tip I suşundaki bazı klinik farklılıklar nedeniyle Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bu suşu Tip Ib olarak yeniden sınıflandırdı ve daha bulaşıcı olabileceğini belirtti. Clade IB’nin yüksek virülansı ve insanlardan insanlara kolayca bulaşabilmesi nedeniyle, bu varyantın şimdiye kadar görülen en tehlikeli tür olabileceği söyleniyor.

Bu IB varyantı aslında yeni değil; uzun zamandır var. İsveç’te bildirilen ilk vaka, Afrika’nın bu hastalığın yaygın olduğu bir bölgesinde bulunmuş ve kişi bu nedenle enfekte olmuş.

Belirtileri Nelerdir?

Medyascope

Maymun çiçeği hastalığı, Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus cinsine ait bir virüsün neden olduğu zoonotik bir hastalıktır ve genellikle Orta ve Batı Afrika’da görülür. Bu hastalık, ateş, baş ağrısı, döküntü ve büyümüş lenf nodları gibi belirtilerle kendini gösterir. Genellikle hafif seyreder, ancak bazı bölgelerde ölüm oranı daha yüksek olabilir. Örneğin, Orta Afrika'da %10, Batı Afrika'da ise %1 olarak bildirilmiştir. Pandemi sonrası ise ölüm oranı binde 1’in altına inmiştir. Çiçek hastalığı virüsü de aynı aileye aittir ve çiçek aşısı, maymun çiçeği virüsüne karşı kısmen koruma sağlar.

M-Çiçeği virüsünün kuluçka süresi genellikle 6-14 gün arasında değişir, ancak 1-21 gün arasında da olabilir. Hayvan ısırığı öyküsü olan kişilerde kuluçka süresi daha kısa olabilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Nasıl Korunmalıyız?

t24

Maymun çiçeği virüsü, yaklaşık 200-250 nanometre çapında, tuğla şeklinde ve çevresinde bir zar bulunan bir virüs. Bu virüsten korunmak için enfekte hayvanlarla ve kontamine olmuş nesnelerle temastan kaçınmak, elleri sık sık yıkamak ve koruyucu ekipman kullanmak en etkili yöntemler. Enfekte kişilerin karantinaya alınması ve ciddi vakalarda antiviral tedavi uygulanması da oldukça önemli.

Daha önce de uyuz salgını olmuştu, özellikle kış döneminde. Uyuz da dokunma yoluyla bulaşıyor ve insanların birbirlerine çok temas ettiği durumlarda, toplu taşımada vs. görülüyordu. Maymun çiçeği salgını ise doğrudan deriden deriye çok yakın temas ile geçer; daha çok aile içinde, karı koca ya da anne çocuk arasında yayılır. Bizim gibi temas mesafesi yakın olan toplumların daha dikkatli olması gerekiyor. Avrupa’da insanlar genellikle birbirinden bir kol mesafesinden daha uzak durur ve bu nedenle hastalıkların yayılması daha zor olabilir. Bu yüzden, bizler daha dikkatli olmalıyız ve özellikle çocukları bu konuda en basit haliyle bilinçlendirmeliyiz.

Maymun çiçeği virüsünden korunmak için antiviral ilaçlar kullanılır ve risk altındaki kişilere aşı önerilir. Hijyen kurallarına uymak, karantina ve izolasyon önlemlerine dikkat etmek, koruyucu ekipman kullanmak ve risk altındaki kişileri aşılamak korunmada önemli adımlardır.

Sağlık Haber Gazetesi

Çiçek hastalığının eradikasyonundan önce uygulanan çiçek aşıları, Maymun Çiçeği'ne karşı da koruma sağlar. 1980 öncesi doğan kişiler bu konuda belirli bir korunmaya sahiptir. Çiçek aşısı, Maymun Çiçeği'ne karşı %85 oranında koruma sunabilir, ancak günümüzde çiçek aşıları artık mevcut değil.

2019'dan itibaren, ABD ve Avrupa'da onaylanan modifiye edilmiş bir aşı (Ankara suşu) Maymun Çiçeği'nin önlenmesi için kullanılmakta. Ancak bu aşı sınırlı erişime sahip ve iki doz olarak uygulanıyor.

^{[1], [2], [3], [4], [5], [6]}

Ben bu hastalığın covid dönemindeki gibi bir kapanmaya sebep olacağını düşünmüyorum.

Sağlığımıza dikkat etmek ve gerekli önlemleri almak her zaman en iyisidir. Kendinize iyi bakın, sağlıklı kalın.

Başka yazılarımda görüşmek üzere!