Ayın Depremi: 2 Nisan Hualien Depreminin Özellikleri

Nisan ayında tek bir deprem seçmek biraz zor oldu. ABD'deki New Jersey depremi bölgenin jeolojik yapısından dolayı orta büyüklükte bir deprem olmasına rağmen USGS’e 180000’den fazla kişi depremi hissettiğine dair yorum yaptı ve bu büyüklükte olan bir deprem için alışılmışın dışındaki uzaklıklarda hissedildi.^[1]

Her ne kadar bu deprem çok ilginç olsa da 2 Nisan'da Tayvan’da meydana gelen 7.4 büyüklüğündeki deprem geçen sene yaşadığımız Kahramanmaraş depremine yakın büyüklükteydi (Kahramanmaraş’tan farklı olarak sadece 9 kişi hayatını kaybetti) ve üstüne birkaç şey söylemek için güzel bir deprem.

Tayvan da Türkiye gibi büyük depremlerin yaşandığı bir ülke. 21 Eylül 1999’da yani İzmit depreminden 1 ay sonra Tayvan 7.7lik bir depremle sarsılmıştı ve 2415 kişi hayatını kaybetmişti.^[2]

921 Earthquake Museum of Taiwan

Tayvan adası çok karışık bir tektonizmaya sahip bir coğrafyadır ve 2 adet dalma batma bölgesinin hareketleri sonucunda okyanusun içinden doğmuştur. Ülkenin kuzeyindeki Ryukyu dalma batma bölgesi Filipin tektonik plakasının Avrasya tektonik plakasının altına daldığı bölgedir. Ülkenin hemen doğusunda ise tam tersi bir durum vardır ve Avrasya tektonik plakası Filipin tektonik plakasının altına dalar ve bu dalma batma bölgesi de adanın hemen batısında birbirini dik olarak keserler!^[3] Bu karışık ve büyük deprem üretme potansiyeli yetmezmiş gibi bu plakalar yılda 8 santimetre gibi yüksek hızlarda hareket ederler. Bir karşılaşma yapması açısından Anadolu levhasının yılda yaklaşık 2 santimetre hareket ettiğini söylemekte fayda var.^[4]

Geological Magazine

Deprem de bu karışık bölgede ve adanın hemen batısında meydana geldi. Aynı Kahramanmaraş depreminde^[5] olduğu gibi çok sayıda heyelan da meydana gelmiştir.^[6] Fayın kırılması yaklaşık 40 saniye sürmüştür fakat enerjisinin büyük çoğunluğu ilk 20 saniyede ortaya çıkmıştır. Fayın üstündeki yer değiştirmeler 2.6 metreye kadar çıkmıştır.^[7]

USGS, EMSC

Depremin merkez üssüne yakın bölgelerde bazı binalarda ağır hasar ve yıkım oluşturan deprem başkent Taipei'de ise bir yıkıma sebep olmamış ve depremin merkez üssüne yaklaşık 150 km uzaklıkta bulunan şehirde ulusal deprem uyarı sistemi sayesinde insanlar güçlü dalgalar geldiğinde depreme bir nebze de olsa hazırlıklı olmuşlardır.^[8]

Shufu Liu

7.5 gibi büyük bir deprem peşinden bir çok kuvvetli artçı depremi getirdi. Bölgede ana şok dışında 6’dan büyük 5 deprem meydana geldi ve artçılar epeyce bir süre devam edeceğe benziyor.

2 Nisan'dan bu yazıyı hazırladığım 15 Mayıs'a kadar bölgede 1390 adet deprem (büyüklüğü üçten büyük) kaydedildi.^[9] Aynı süre zarfında Kahramanmaraş depremlerinde ise 2654 adet deprem olmuştu.^[10] Bu iki deprem silsilesinin ortaya çıkardığı toplam enerjiye bakacak olursak eğer Türkiye’de 9 saat arayla meydana gelen çok büyük iki depremin Tayvan’daki depreme göre çok daha büyük bir enerji ortaya çıkardığını görebiliriz. Her ne kadar bu depremler 7.7, 7.6, ve 7.4 gibi birbirlerine çok yakın değerler gibi gözükse de deprem enerjilerinin logaritmik olarak artıyor olması nedeniyle Kahramanmaraş’ta yaşadığımız ilk büyük deprem Kahramanmaraş’daki ve Tayvan’daki bütün depremlerin ortaya çıkardığı enerjisinin neredeyse yarısını tek başına oluşturuyor!