Ayın Depremi: 28 Haziran 2024 Peru Depremi

Avrupa-Akdeniz Sismoloji Ajansı’nın açıkladığına göre Haziran ayında büyüklüğü 2.5 ve üzeri 5184 deprem kaydedildi. Bu depremler içerisinde 28 Haziran’da Peru’da meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki Atiquipa depremi bu ayın en büyük depremi oldu ve ben de bu deprem üzerinden depremin fiziğini ve bölgenin tektonik özelliklerini biraz anlatmak istedim.

Britannica

Güney Amerika kıtası Güneyinde Scotia ve Antartika levhaları, Doğusunda Afrika levhası, Kuzeyinde Karayip ve Kuzey Amerika levhaları, ve Batısında Cocos ve Nazca levhalarını bulundurur. 28 Haziran’daki 7.2 büyüklüğünde olan deprem ise Nazca okyanusal levhasının Güney Amerika kıtasal levhasının altına dalma hareketinin bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Nazca levhası yılda yaklaşık 7cm Güney Amerika levhasının altına batar.^[1]

Geophysical Research Letters

Bu batma yerin altında Güney Amerika kıtası boyunca geometrik farklılıklar gösterir. Kuzey Andlarda kabuk-manto sınırı yerin altında görece sabit ve 40km civarındayken Orta Andlarda bu sınır And dağlarının yerin üstündeki yüksekliğiyle doğru orantılı olarak yerin altında da daha derine iner.^[2] Kabuk-manto sınırı kıtasal depremlerin olacağı en derin noktayı göstermesi açısından önemli bir sınırdır. Bu sınırın altında yerin içi çok daha ergiyik bir yapıda olduğu için kayaçlar birbirlerine kenetlenip deprem üretemez. Fakat dalma batma bölgeleri daha derinlerde dahi deprem üretebilir çünkü bu bölgelerde dalan levha erimeye fırsat bulamaz ve çevresindeki kayaçlara kenetlenebilir ve bu da stres birikimine ve dolayısıyla depremlere neden olur. 28 Haziran depremi de dalan Nazca levhasında ve yerin yaklaşık 20km derininde meydana gelmiştir.

USGS

Bu deprem Güneydoğu Kuzeybatı yönünde 60km’den uzun bir fayı kırmıştır ve deprem yerin altında da 40km’ye kadar kırılmaya devam etmiştir. Fayın yarattığı en büyük kırılma depremin merkez üssünde 1.7m’ye yakın bir atımla meydana gelmiştir ve fayın kırılması yaklaşık 20s sürmüştür. Haritadaki bir tarafı beyaz diğer tarafı mavi olan plaj topuna benzer yuvarlak fayın oluş mekanizmasını gösterir ve bu fayın bir tarafının diğerinin altına daldığını gösterir ki bu da dalma batma bölgelerindeki fayların karakteristik bir özelliğidir.