Ayın Depremi: 30 Ağustos Reykjanes Sırtı Depremi

Avrupa-Akdeniz Sismoloji Ajansı’nın açıkladığına göre Ağustos ayında büyüklüğü 2.5 ve üzeri 5152 deprem kaydedildi. Bu ay birçok deprem ayın depremi olarak anlatılacak kadar ilginç bölgelerde meydana geldi. Ben ise aralarından 30 Ağustos’da Atlantik Okyanusunun ortasında meydana gelen 5.6 büyüklüğündeki Reykjanes Sırtı (Ridge) depremini seçtim.

Bu deprem okyanus ortası sırtı diye tabir edilen ve iki okyanusal levhanın birbirinden uzaklaştığı bir alanda meydana geldi. Atlantik okyanusunun ortasında Kuzey Amerika lehvasının batıya Avrasya levhasının da doğuya doğru hareketi sonucu yeryüzü tariri caizse yarılır. Bu yarıktansa ergiyik haldeki lavlar yer yüzüne daha doğrusu okyanus tabanına yayılırlar.

USGS

Atlantik okyanus ortası sırtı ilk kez 1853’de USS Dolphin gemisinin sonarlarıyla keşfedilmiştir.^[1] 1950lerde ise batimetrik haritalamalar sırasında bu bölgenin özellikleri daha iyi ortaya çıkarılmış ve bir çok vadi ve sırtlar olduğu keşfedilmiştir.^[2]

USGS

Okyanus ortasından yer yüzüne çıkan malzeme bir noktada yeterince biriktiğinde deniz seviyesini aşabilir ve adalar oluşturabilir. Bunun en güzel örneği ise İzlandadır. Bölgenin ilginçlikleri bununla da bitmez. Okyanus ortası sırttan deniz tabanına çıkan lavların içindeki manyetik özellikli materyal belli bir sıcaklığa geldiğinde o andaki dünyanın manyetik özelliklerine göre atomlar dizilim gösterir. İşte dünyanın manyetik alanının zamanla nasıl değiştiği bu kayaçlardan alınan örnekler sayesinde bulunur!

USGS

30 Ağustos’da Atlantik okyanus ortası sırtınnı kuzeyinde meydana gelen deprem sağ yanal atım özelliği gösteren bir depremdi. Şimdi Türkiye’deki Kuzey Anadolu Fayı gibi bir özellikte deprem Ege’deki genişlemeye (Ege’deki açılma Anadolu levhasının Arap ve Avrasya levhalarının sıkıştırması sonucudur, bir okyanus tabanı açılması yoktur) benzer bir bir alanda neden meydana geldi? Ege’deki gibi normal faylanması olması gerekmez miydi?

Gondwana Research

İşte bu noktada devreye tektonik hareketlerin hızları devreye giriyor! Okyanus ortasının açılımı Atlantik okyanusu boyunca aynı hızda gerçekleşmez. Kimi bölgeler daha hızlı kimileri ise daha yavaş bir hızda açılırlar. İşte bu farklı hızlar okyanusun ortasındaki sırtları oluştururken bu sırtların arasında yanal atımlı fayların oluşmasına neden olurlar. 30 Ağustos’daki depremde binlerce kilometre uzunluğundaki Atlantik okyanus ortası sırtını parçalara bölen bir çok yanal atımlı faydan biri olan Charlie Gibbs kırık alanında meydana geldi.

iAtlantic