APOSEMATİK RENKLENME NEDİR?

Aposematik renklenme nedir sorusuna geçmeden önce av-avcı ilişkisinde bulunan canlılarda avcı konumunda olan canlıların ne gibi savunmalar yaptıklarını kısaca birkaç başlıkta örnek vermek gerekirse bunları verebiliriz.

-Kriptik Renklenme (Kamuflaj)

-Saklanma (Pasif Savunma)

-Uçmak

-Mimikri

Bu başlıklara daha sonra bir yazıda değinebilirim. Ama şimdi bu birkaç örnekten sadece biri olan aposematik renklenme neymiş öğrenme vakti. Tabii önce kelime kökenine bakmak lazım.

ETİMOLOJİK OLARAK APOSEMATİK RENKLENME

Antik Yunanca kökenli olan; apo : uzakta, sema : işaret sözcüklerinin birleşmesiyle oluşan bir kavramdır. Edward Bagnall Poulton (The Colors of Animals kitabının yazarı aynı zamanda kamuflaj üzerine yaptığı deneylerle bilinen bir evrimsel biyolog) tarafından A.R. Wallace'nin "uyarı renklendirme" sözcüğü yerine türettiği bir sözcüktür.

Wikipedia Commons

APOSEMATİK RENKLENME NEDİR?

Kısa bir şekilde anlatmak gerekirse, etkili bir kimyasal savunmaya sahip olan hayvanlar (zehirler, kötü koku vb.), genellikle parlak renklidirler ve bunu karşıdaki avcı türlere zehirli olduğu aposematik renklenme ile bildirmektedir. Yani avcı canlının, hayvanı avlamasının kazançsız olduğunu göstererek tercih etmemesini sağlamaktadır. Aposematik renklenme her iki canlı için yani av-avcı için faydalıdır çünkü hem av kendisini korumuş olur hem de avcı kendisine zarar vermemiş olur.

Wikipedia Commons

APOSEMATİĞİN CANLILAR ÜZERİNE ETKİSİ

Bu savunma mekanizmasında, aposematik renklenme özelliği gösteren bir canlıyı yiyen herhangi bir canlı, kötü kokusundan ya da zehirli olmasından ötürü bir daha o canlıyı gördüğünde dahi yemeyecektir (sırf bu sebepten ötürü renklenmeye sahip olmayan canlılar sahte renklere bürünmüştür bahsettiğimiz mimikri buna dayanır). Dolayısıyla aposematik renklenmeye sahip canlılar, avcılar tarafından daha az tercih edildiğinden dolayı genellikle yavaş canlılardır çünkü kaçma gibi bir adaptasyon geliştirmemişlerdir.

APOSEMATİK RENKLENME ÖRNEĞİ

Burada vereceğim örnek Yeni Zelanda'ya özgü bulunan bir bitki türü "Horopito (Pseudowintera colorata)" olacaktır.

Horopito bitkisine baktığımızda yapraklarının bariz kırmızı renklere sahip olduğunu görmekteyiz. Aslında bu olay horopito bitkisinin yapraklarında bulunan ve horopitonun tadının acı olmasını sağlayan "poligodial" adlı tahriş edici bileşiktir. Bu madde bitkinin kendisine de zarar vereceğinden ötürü özelleşmiş hücreler tarafından depolanır. Ve bu özelleşmiş hücrelerde olası bir predatör saldırısında patlamaya hazır bir bomba gibi hücre içerisinde bekleme halindedir.

Bu bitkiden de anlayacağımız üzere aposematik renklenme zehirli ya da kötü kokuya sahip olan bireylerin avlanmamak adına renklere büründüğü bir tür adaptasyon mekanizmasıdır. Horopito bitkisinde de olan aslında tamamen budur çünkü yaprağın kırmızı renkli olması canlıya kendisinin zehirli olduğunu göstermektedir ve canlının kendisine zarar vermesini engellemektedir. Böylece neslini devam ettirecektir.

Ora Well