Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Omnivor Beslenme ile Vegan Beslenmenin Bireysel Fayda Açısından Kıyaslanması

Diyet Tercihinizi Bilimsel Olarak Yapabilmeniz İçin Bir Kılavuz...

Omnivor Beslenme ile Vegan Beslenmenin Bireysel Fayda Açısından Kıyaslanması
10 dakika
18,274
  • Beslenme Bilimi
  • Beslenme Prensipleri

Vegan beslenme tarzı, yani hiçbir hayvansal kaynaklı ürün tüketmemek, günümüzde popülerlik kazanmakta ve daha geniş kitlelere yayılmaktadır. Wikipedia'nın 2016 yılında yaptığı araştırmaya göre, 1990'lı yılların başlarında sayıları sadece birkaç milyonu bulan vegan insanlar, 2016 yılında 950 milyona kadar ulaşmış durumdadır. Google'ın yaptığı araştırmada ise 2012 ile 2017 yılları arasında ''veganizm'' teriminin aratılması %550 artmıştır. Buna karşılık omnivor beslenen yani hem et hem ot tüketen hepçil insanların sayısı azımsanmayacak kadar fazladır.

Peki evrimsel olarak omnivor sınıfına dahil olan insan (Homo sapiens) için, vegan beslenme ile hepçil beslenme arasında ne gibi farklar vardır? Gelin başlıklar halinde inceleyelim:

Tüm Reklamları Kapat

Omnivor ve Vegan Diyetlerin Kıyaslanması

Protein Kaynağının Bitkisel veya Hayvansal Olması Arasındaki Farklar Nelerdir?

Proteinler, vücudun yeni doku üretmesine yardımcı olduğu için, vücudu onardığı ve işleyişini düzenlediği için yani vücudun temel yapı taşlarından olduğu için günlük diyetimizin vazgeçilmez bir parçasıdır.

Hem hayvansal hem de bitkisel protein kaynakları bulunur. Ancak bunlar arasında bazı farklar da bulunur. Örneğin, iki kaynak arasındaki en temel fark amino asit kompozisyonudur.

Tüm Reklamları Kapat

Amino asitler, birleşerek protein bloklarını oluşturan, proteinlerin yapı taşlarıdır. Proteinlerin sentezlenebilmesi için amino asitlere ihtiyaç vardır ve dolayısıyla bazı hormonların ve nörotranmitter maddelerin (nöronlar arasında impuls iletimi sağlayan maddeler) sentezlenebilmesi için de gereklidir.

Karabuğday bitkisel bir ''tam protein'' kaynağıdır.
Karabuğday bitkisel bir ''tam protein'' kaynağıdır.
Pixabay

Vücudumuz büyüme ve gelişme fonksiyonlarını devam ettirmek için 20 farklı amino asit tipine ihtiyaç duyar. Ancak bu amino asitlerden sadece 9 tanesi esansiyel, yani dışarıdan alınması zorunlu olarak tamınlanır. Bunlar; histidin, izolösin, lösin, lizin, triptofan, metionin, fenilalanin, treonin ve valin olarak bilinir.

Balık, kırmızı et, beyaz et, süt ürünleri ve birçok yumurta türü gibi hayvansal kaynaklı besin, esansiyel amino asitlerin hepsini içerir. Bu yüzden bu kaynaklara tam protein kaynakları denir. Soya fasulyesi, yağlı tohumlar, kuru baklagiller, tahıllar, gibi bitkisel protein kaynakları ise esansiyel amino asitlerin tamamını içermezler. Yalnızca kinoa ve karabuğday (buckwheat) tüm esansiyel amino asitleri içerirler ve "tam protein" olarak adlandırılabilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Protein alım kolaylığı açısından bakıldığında, hayvan tüketimine de yer veren omnivor beslenme avantajlı gibi gözükmektedir.

Vegan Beslenme ile Omnivor Beslenme Tarzı Arasındaki Mikro Besin Ögesi Farkları

Beslenme tarzları arasındaki önemli farklardan birisi de besinlerin mikro besin ögesi içeriğidir. Mikro besin ögeleri veya mikronütrientler, vücudumuzun fizyolojik fonksiyonlarını sürdürebilmesi için yaşam boyunca az miktarlarda almamız gereken besin ögeleridir. Mikro besin ögeleri, iz elementleri ve bütün vitaminleri kapsar. İz elementler; demir, krom, kobalt, iyot, çinko, selenyum, bakır, manganez ve molibdendir.

2015 yılında İsviçre'de yapılan bir araştırmada omnivor ve vegan beslenen insanların, mikro besin ögeleri seviyeleri ve alımları incelenmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre omnivor insanlarda magnezyum minerali ile C, E, niasin (B3) ve folik asit (B9) vitaminlerinin alımının daha az, vegan insanların ise çinko ile D ve B12 vitaminlerinin alımının daha az olduğu gösterilmiştir. Omnivor grupta en fazla yetersizlik %58 ile folik asitte, vegan grupta ise en fazla %47 ile çinkoda bulunmuş.

Bu yüzden omnivor insanların daha dengeli bir diyet sürdürmesi ve vegan insanların doktor kontrolünde eksik görülen ögeleri besin takviyesi olarak alması önerilir. Yani mikronütrientler açısından her ikisinin de faydaları ve zararları vardır diyebiliriz. Bunların her birinin farkında olmak, diyetin doğru sürdürülmesi ve eksiklerin giderilmesi açısından önem taşımaktadır.

Bitkisel Yağlar ve Hayvansal Yağlar

Hem bitkisel hem de hayvansal kaynaklarda yağ bulunur. Ancak yağların türleri konusunda iki kaynak arasında büyük fark vardır.

Tüm Reklamları Kapat

Bitkisel kaynaklı yağlar doymamış yağ asitlerinden oluşur. Tek çift bağ içeren yağ asitlerine tekli, birden fazla çift bağ içeren yağ asitlerine çoklu doymamış yağ asitleri denir. Amerikan Kalp Derneği'nden (AHA) araştırmacılarının yaptığı bir çalışmaya göre, zeytinyağında, avokadoda, yağlı tohumlarda ve çekirdeklerde bulunan tekli doymamış yağ asitleri daha düşük ölüm ve kalp hastalıkları ile ilişkilidir.

Bitkisel yağlar doymamış yağ asitleri içerdiklerinden oda sıcaklığında sıvı halde bulunurlar.
Bitkisel yağlar doymamış yağ asitleri içerdiklerinden oda sıcaklığında sıvı halde bulunurlar.
Pixabay

Hayvansal yağlarda da az miktarda tekli doymamış yağ bulunur. Ancak çok miktarda doymuş yağ asidi ile birlikte bulunduğu için, aynı etkiyi gösteremez. Örneğin tereyağında az miktarda tekli doymamış yağ asitleri de bulunur; ama doymuş yağ asitleri çoğunlukta olduğu için yok sayılabilir. Bu nedenle Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu'ndan Marta Guasch-Ferre şöyle söylüyor:

Tekli doymamış yağların kardiyovasküler sistem ve ölüm oranları üzerindeki koruyucu etkisini gözlemleyeceksek, bitkisel yağlar önceliğimizdir.

Araştırmada aynı zamanda bitkisel yağları çok tüketenlerin az tüketenlere göre ölüm risklerinin %16 oranında daha az, hayvansal yağları çok tüketenlerin de az tüketenlere göre %21 oranında daha fazla ölüm riskine sahip olduğu belirtilmiştir.

Bu nedenlerle, söz konusu yağ tüketimi ise, bitkisel yağlara öncelik vermek ve hayvansal yağlardan uzak durmak akıllıca bir tercih gibi gözükmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Bitkisel Besinlere Dayalı Diyetlerin Koruyucu Etkileri

Kaiser Vakfı'nın Güney Kaliforniya'daki Sürekli Sağlık Merkezi'nin başhekimliğini yürüten Phillip Tuso ve arkadaşlarının 2015 yılında yürüttüğü çalışmaya göre, bitkisel besinlere dayalı diyetler diyabete, yüksek kan basıncına ve dolayısıyla kardiyovasküler hastalıklara karşı koruma sağlayabiliyor. Bununla birlikte vegan insanların, haftada en az 700 gram et tüketen omnivor insanlara oranla daha az oksidatif strese, daha düşük sistolik kan basıncına, daha düşük beden kütle indeksine (BKİ) ve daha az inflamasyona sahip olduğu gösterilmiştir.

Oksidatif stres, hücre dışında antioksidan ve süperoksit, peroksinitrit ve hidrojen peroksit gibi serbest radikallerin arasındaki dengenin, serbest radikaller lehine bozulması ve bu durumun çeşitli dokuların lipitlerine, proteinlerine ve hatta DNA'larına zarar verme durumudur. Bu yüzden oksidatif stres birçok kronik hastalığa neden olabilmektedir. Antioksidanlar, serbest radikalleri etkisiz hale getirerek oksidatif stresi azaltan kimyasal maddelerdir.

2010 yılında yayınlanan ve 24 farklı kategoride toplamda 3100 farklı besin kaynağının antioksidan seviyelerini inceleyen bir çalışmada, bitkisel kaynaklı besinlerdeki antioksidan seviyelerinin ortalamada hayvan kaynaklı besinlere göre 64 kat daha fazla antioksidan bulunduğunu tespit etmişlerdir.

Bitkisel besinler çeşitli antioksidanların, yani vücudumuzu serbest radikallerin zararlı etkilerinden koruyan moleküllerin temel kaynaklarıdır. Hayvansal besinlerde bulunan bazı vitaminlerin ve proteinlerin antioksidan etkileri bulunurken, bitkisel besinlerde çok miktarda antioksidan bileşik bulunur.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Aurelia

“Yavaş yavaş aydınlanan belirsiz bir yeraltıdır uyku, burada gölgeden ve gecenin içinden, arafı mesken tutmuş, ciddiyetle hareketsiz duran soluk siluetler çıkagelir.”

Nerval rüyaları bildiğimiz dünyayla gerçeküstü dünya arasındaki iletişimi sağlayan bir vasıta olarak görür. Yazıları onun mantık ve tutarlılıkla kuvvetli bağını sarsan hayaller ve fantezilerle doludur. Bunun en önemli örneklerinden biri olan ve en önemli eseri kabul edilen Aurélia’da düşle gerçeklik, delilikle yaratıcılık arasındaki belirsiz, gizemli çizgiyi, kendi ruhsal deneyim ve arayışlarından yola çıkarak inceliyor.

Fransız romantizminin önemli yazar ve şairlerinden, sembolizm ve gerçeküstücülük akımını olduğu kadar T. S. Eliot, Ahmet Hamdi Tanpınar, Charles Baudelaire ve Marcel Proust gibi pek çok yazarı etkilemiş Nerval eşsiz ve zarif edebi üslubuyla saflık, kaybedilmiş gençlik, kendini gerçekleştirme ve güzellik ideallerini yansıtan imgeleri Aurélia’da buluşturuyor.

Devamını Göster
₺33.00
Aurelia

Dolayısıyla antioksidanlar bakımından bitkisel besinlerle beslenmek daha faydalıdır.

Bitkisel Besinlere Dayalı Diyetlerin Şeker İçeriği

Bitkisel besinlere dayalı diyetlerin en önemli bileşenlerinden biri meyvelerdir. İncir, kayısı ve elma gibi çoğu meyve fazla miktarda şeker içerir. Ancak meyvelerin şeker içerikleri ile tip-2 diyabet arasında bir bağlantı bulunamamıştır. Çünkü asıl önemli olan şeker içeren besinin glisemik indeks değeridir.

Glisemik indeks (GI), şeker içeren besinlerin kan şekerini yükseltme hızlarını gösteren bir değerdir. Besinlerin kan şekerine etki etme hızları, saf glikozun kan şekerine etki etme hızı ile karşılaştırılarak bulunur. Glisemik indeksi 55'ten düşük olan besinler "düşük", 56-69 arası olan besinler "orta" ya da "hafif", 70 ve üstü olan besinler ise "yüksek" glisemik indeksli olarak tanımlanır. Yüksek glisemik indeks içeren diyetler prostat, kolorektal, pankreas ve meme kanserleri ile kardiyovasküler hastalıkların risklerini artmassıyla ilişkilendirilmiştir.

Glisemik indeks, karbonhidratların sindirim durumuna da bağlıdır. Karbonhidratların hızlıca sindirilip emilmesi ile kan şekeri hızlıca yükselir ve kandaki şekerin hücre içine girmesini sağlayan insülin hormonu yeterince salgılanamaz. Bunun sonucunda kan şekerinin yüksekliğine bağlı olarak insülin direnci ve tip-2 diyabet gelişme riski artar. Şeker içeriği ne kadar yüksek olsa da, çoğu meyve düşük glisemik indekse sahiptir. Çünkü meyvelerde bulunan diyet lifi, yani posa, karbonhidratların hızlıca emilmesini önler ve insülin salınımını uyararak kan şekerinin yükselmesini engeller. Bu yüzden birçok çalışma, bitkisel besinlere dayalı diyetlerin tip-2 diyabet riskini azalttığını doğrulamaktadır.

Dünya çapında omnivor insanlarda tip-2 diyabet gelişme riski %7.2 iken bu oran vegan insanlarda %2.9'dur. Dolayısıyla şeker tüketimi ve buna bağlı olarak gelişebilen hastalıklar konusunda bitkisel beslenme daha avantajlıdır diyebiliriz.

Vegan ve Omnivor Diyetlerde Enerji Alımı ve ''Sağlıklı'' Olma Durumu

Biz insanların enerji düzeyleri iki temel soruya dayanmaktadır: Hangi besinleri ve ne kadar tüketiyoruz? Vücudumuzun fizyolojik fonksiyonlarını optimal düzeyde gerçekleştirebilmesi için günlük diyetimizden belirli bir miktarda enerji, yani iş yapabilme gücü almalıyız. Bu gücü hayvansal ya da bitkisel kaynaklardan da karşılayabiliriz. Enerji alımının sağlıklı olabilmesi için önemli olan doğru besin tercihleri yapabilmektir.

2014 yılında yayınlanan ve 1475 katılımcı üzerinde yapılan bir çalışmada, en düşük kalori alımının vegan diyette olduğu gösterilmiştir. Omnivor diyet ise, incelenen 5 diyet arasında en yüksek kalori alımına sahiptir.

Öte yandan, Amerika'da yapılan çalışmalarda, vegan insanların, hayvansal ürünlerden uzak durmak ve diyetlerini çeşitlendirmek için diyetlerinde %35 ile %50 oranında gazlı içeceklere ve bitkisel yağ ile hazırlanmış atıştırmalık hazır gıdalara yer verdiklerini gösterilmiştir.

Bu yüzden çalışmalar, vegan ya da omnivor olmanın, ''sağlıklı'' bir birey olarak tanımlanmada yeterli değildir. "Sağlık" çok genel bir kavramdır ve sadece diyetetik tercihlere indirgenemez.

Vegan ve Omnivor Diyetlerin Maliyetler Açısından Kıyaslanması

Dünya çapında vegan insanların sayılarının artmasına bağlı olarak yapılan bir çalışmada, 2017 yılında Birleşik Krallık'ta vegan besin ürünlerinin satışı %1500 oranında artmıştır. Bununla birlikte aynı yıl vegan insanların sayısı %360 artmış ve kendini vegan olarak tanımlayan insanların toplam nüfusa oranı %3'e yükselmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Aynı araştırmada günlük 1800 kalorilik bir diyet uygulayan bir veganın haftalık ortalama gıda masrafı 40-60 pound arası bulunmuştur. Ancak bu rakamın ülkeden ülkeye göre değişebildiği gibi kişiden kişiye de değişebileceği belirtilmiştir. Kişinin kendi öğününü evde hazırlaması, yaşanılan ülkenin üretim durumu ve ürünlerin ithalatı, alışveriş yapılan süpermarket ve hatta alınan ürünün markası bile bu rakamın değişmesinde ciddi rol oynuyor.

Tabii ki maliyete dahil olan unsurlardan bir diğeri, besin erişilebilirliği (yani bir gıda ürününe ne kolaylıkta erişilebildiği) ve her sosyoekonomik katmandan insanın bu besinleri tüketip tüketemeyeceğine dair veriler.

Türkiye'de gıda fiyatlarının değişimi
Türkiye'de gıda fiyatlarının değişimi
HaberTürk

Bu konuda çok kapsamlı araştırmalar bulunmamakla birlikte, özellikle üst sosyoekonomik katmanlardan kişilere yönelik üretilen, aşırı yüksek fiyatlara sahip besinler tüketilmediği müddetçe birçok koşulda vegan diyetin sürdürülebileceği söylenebilir. Öte yandan omnivor diyet, daha geniş besin çeşitliliğine açık olmasından ötürü daha düşük bütçeli kişiler için daha uygun olabilir; zira omnivor diyete sadece aşırı pahalı olan kırmızı et değil, yumurta, süt, peynir, balık, tavuk gibi daha ucuz hayvansal gıdalar da dahildir.

Sonuç

Elbette ki daha incelenmesi gereken birçok açı bulunmakta. Örneğin bu konunun vegan diyetin pratikte sürdürülebilirliği ile ilgili sorunlar, Dünya'nın ekilebilir alanlarının en verimli kullanımını mümkün kılan diyetlerin kıyası açısından, belirli şartlar altında vegan diyetin sağlığa olumlu etki etmeyebileceğini gösteren çalışmalar açısından, kontrolsüz bir şekilde geleneksel diyetleri terk ederek vegan diyete geçişin bireylerde yaratabileceği besin eksiklikleri, omnivor diyetin yarattığı endüstriyel hayvancılıkla ilgili problemler, omnivor diyet içindeki eti karşılayabilecek laboratuvar ürünlerinin geliştirilmesi, farklı diyetlerin hayvan hakları ve etiği açısından incelenmesi, besi hayvanlarının İklim Değişikliği'ne etkisi, farklı diyetlerin İklim Değişimi ile ilişkisi gibi açılardan da ele alınması da önemli. Bu yazımızda daha ziyade bireysel etkiler (sindirim, erişilebilirlik, vb.) açısından ele aldık.

Tüm Reklamları Kapat

Dahası, bu yazıda diyetlerin sadece kısa vadedeki etkilerini inceledik. Diyet tercihlerinin uzun vadedeki etkileri üzerine çalışmalar, sonuçları kimi zaman değiştirebilmektedir.

Bu yazımızdaki tüm kısıtlara rağmen, sonuç olarak, ortalama bir vegan diyetin, ortalama bir omnivor diyete göre birden fazla açıdan kısa vadede daha avantajlı olduğu söylenebilir.

Genel olarak şu da vurgulanmalıdır: Söz konusu diyet tercihleri olduğunda, tek bir reçete insanların her birine eşit bir şekilde uyamamaktadır. Yani beslenmeyle ilgili bütün sorunları, tek seferde, bir bütün olarak silebilecek sihirli bir diyet bulunmuyor. Buna karşılık, ortalama özelliklere sahip bir bireyin, genel fayda-zarar ilişkisi incelendiğinde, vegan diyeti omnivor diyete tercih etmesi halinde ortalamada daha sağlıklı olmasını beklediğimizi söyleyebiliriz.

Bu diyet biçiminin sizin için uygun olacağını düşünüyorsanız, konuyla ilgili olarak bir diyetisyene başvurarak denetimli ve kontrollü bir şekilde diyet geçişini yapmanızı tavsiye ederiz.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
97
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 32
  • Muhteşem! 16
  • Umut Verici! 10
  • Bilim Budur! 9
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • İnanılmaz 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Korkutucu! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/03/2023 00:46:36 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7766

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Yağ
Görme
Hastalık Kataloğu
Evrimsel
Sağlık Bakanlığı
Mühendislik
Doğru
Karanlık Enerji
Tespit
Diş Hastalıkları
Paleontoloji
Etimoloji
İmmünoloji
Hastalık
Öne Çıkan
Hücre Biyolojisi
Zooloji
Kan
Yeni Koronavirüs
Bilimsel
İnfografik
Hava
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Çiftleşme
Dil
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
C. Çolak, et al. Omnivor Beslenme ile Vegan Beslenmenin Bireysel Fayda Açısından Kıyaslanması. (25 Nisan 2019). Alındığı Tarih: 22 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7766
Çolak, C., Bakırcı, Ç. M. (2019, April 25). Omnivor Beslenme ile Vegan Beslenmenin Bireysel Fayda Açısından Kıyaslanması. Evrim Ağacı. Retrieved March 22, 2023. from https://evrimagaci.org/s/7766
C. Çolak, et al. “Omnivor Beslenme ile Vegan Beslenmenin Bireysel Fayda Açısından Kıyaslanması.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 25 Apr. 2019, https://evrimagaci.org/s/7766.
Çolak, Canberk. Bakırcı, Çağrı Mert. “Omnivor Beslenme ile Vegan Beslenmenin Bireysel Fayda Açısından Kıyaslanması.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 25, 2019. https://evrimagaci.org/s/7766.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.