Cowspiracy ve Bill Gates: İnek Yellenmesi Küresel Isınmaya Neden Oluyor mu?

İddia

Tarım, üretilen sera gazlarının %24'ünden sorumludur. Buna besi hayvanları da dahildir; özellikle de ağızlarından geğirme yoluyla ve arka taraftan yellenme yoluyla saçtıkları metan dolayısıyla... (Bu benim için sürpriz oldu; hiç inek yellenmesi hakkında yazacağım aklıma gelmemişti.)

Gerçek mi?

Gerçek

Uyarı

Bu iddia, Bill Gates'in aslen iddia ettiği gibi, besi hayvancılığı da dahil, tüm tarımcılığın küresel ısınmaya neden olan sera gazlarının %24'ünü ürettiği iddiası şeklinde ele alındığında tamamen doğrudur.

Ancak bazı kaynaklar, tarımın tamamının değil de, sadece besi hayvancılığının sera gazlarının %25'inden sorumlu olduğunu iddia etmektedir. Hatta Cowspiracy gibi belgesellerde sera gazlarının %51'inin besi hayvanlarından kaynaklandığı iddia edilmektedir. Bu iddialar ve yaklaşımlar tamamen sahtedir. Detaylar aşağıda ele alınacaktır.

Evrim Ağacı olarak biz, Bill Gates'in çeşitli kaynaklarda ileri sürdüğü iddiasını ele aldığımız için Gerçek olarak nitelendirmekteyiz.

İddianın Kökeni

Bu iddia, 2019 senesinde Microsoft kurucusu Bill Gates ve eşi Melinda Gates'in yayınladığı yıllık mektupta yeniden gündeme gelmiş; birçok medya organı tarafından paylaşılarak konu muğlaklaşmıştır. Ancak aslen iddia ilk olarak 2006 senseinde ABD Besin ve Tarım Organizasyonu tarafından yayınlanmış, sonrasında çeşitli belgesel ve internet sitelerince yayılmıştır. Bill Gates, katıldığı televizyon programlarında bu iddiayı tekrar ederek gündemde tutmuştur.

Bilgiler

Devletlerarası Küresel Isınma Paneli'nin (IPCC) 2014 yılında yayınladığı raporun 11. bölümü olan Tarım, Ormancılık ve Diğer Alan Kullanımı kısmında verilen bilgilere göre tarımcılık, gerçekten de küresel ısınmanın ana sebebi olan sera gazı salınımının %24'ünü oluşturmaktadır. Tarımcılık içerisinde genel olarak tarım alanlarının kullanımı, ekilen ve dikilen bitkilerin özellikleri, ormancılık, besi hayvancılığı, kümes hayvancılığı, vb. faktörler bulunmaktadır.

Gates Notes

Burada vurgulanmak istenen ana nokta şudur: Genellikle Küresel Isınma'dan söz ettiğimizde hep enerji üretimi üzerinde odaklanmaktayız; ancak elektriği nasıl ürettiğimiz, tüm türümüzü ve gezegenimizi tehdit eden bu doğa olayına insan-kaynaklı katkının sadece çeyreğini oluşturmaktadır. Geriye kalan tüm alanlarda da atılımlar yapmaksızın, sadece elektrik üretimi bakımından yeşil enerji yöntemlerine eğilmek sorunu çözmeye yetmeyecektir.

%24 İçinde Neler Var?

IPCC tarafından yayınlanan rapor, genel yüzdeleri çok detaylı alt başlıklara ayırmakta. Örneğin sadece Tarım, Ormancılık ve Diğer Alan Kullanımı bölümü altında genel olarak şu kategoriler bulunuyor:

• Ormancılık
• Kara-tabanlı tarımcılık
• Ekili alan yönetimi
• Otlak alan yönetimi
• Besi hayvancılığı
• Entegre sistemler

Bu başlıkların da her biri, 4-6 alt başlığa bölünmüş halde ele alınıyor. Tarım, Ormancılık ve Diğer Alan Kullanımı raporundan daha detaylı bilgi alabilirsiniz.

İddia, besi hayvancılığını öne çıkardığı için, ona odaklanalım:

Besi Hayvancılığı

IPCC raporunda, insan kaynaklı sera gazlarının ana kaynağının ormanların azalması ve tarımsal salınımlar olduğuyla ilgili bilimsel araştırmalardan "sağlam kanıt" geldiğini ve bilim insanları arasındaki anlaşmanın da "yüksek" olduğu vurgulanmaktadır. Besi hayvancılığı ve alan kullanımındaki verimliliğin artmasının ise küresel ısınmayı azaltıcı bir etkiye neden olacağına yönelik "orta düzeyde kanıt" olduğu; bilim insanları arasında ise "yüksek konsensus" olduğu belirtiliyor. Yani elimizdeki verilere bakarak bunun bir sorun olduğunu söylememiz mümkün.

IPCC

Bu veriler, akademik çalışmalardan geliyor; ancak sadece besi hayvancılığını azaltmaya yönelik adımlar atmanın küresel ısınma etkisinde genel olarak büyük bir etkisi olacağını söylemek zor. Örneğin besi hayvancılığının, özellikle de büyük baş hayvancılığın en yaygın olduğu ülkelerden biri olan ABD'de, bütün besi hayvancılığı ve küçük baş hayvancılığı bugün sonlandırılacak olsa, ABD'nin sera gazı salınımı sadece %2.6 oranında azalırdı.

2017 yılında Carbon Balance and Management dergisinde yayınlanan bir akademik çalışmaya göre hayvan tarımı, küresel metan salınımının %11'ine sebep olmaktadır. Bu çalışma, IPCC'nin bulgularıyla da uyumludur. Üstelik, örneğin 2011 yılında hayvancılık tonajının %74'ü yiyecek olarak tüketilen hayvanlar değil, yün ve yumurta gibi ürünleri için beslenen hayvanlardı.

Öte yandan, et tüketiminin gerçekten de altıncı büyük yok oluş olarak bilinen ve içinde bulunduğumuz Holosen Kitlesel Yok Oluşu'na katkı sağladığını gösteren birden fazla araştırma bulmak mümkündür. Dolayısıyla sera gazları yoluyla olmasa da, aşırı et tüketiminin insanlığın ve canlılığın geneli için bir tehdit olduğunu söylemek mümkündür. Dikkat edilmesi gereken, argümanların birbirine bağlanma biçimidir.

Dahası, genel geçer bir şekilde bir sektörü tamamen yasaklayıp ortadan kaldırmanın küresel olarak faydalı bir sonuç olacağı da fazlasıyla tartışmalıdır. Örneğin yapılan çalışmalar, otlak olarak kullanılan alanların bu kullanımının durdurulmasının olumlu mu, yoksa olumsuz mu etkiye neden olacağının yönetim kalitesine, toprak biçimine, halihazırda bulunan bitki örtüsüne bağlı olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla evrensel bir çözüm aramak yerine, yerel çözümlerin bir araya gelmesi sonucu bir değişim yaratmak daha etkili ve faydalı olacaktır.

Cowspiracy ve %51 İddiası

2014 yılında yayına giren Cowspiracy: The Sustainability Secret (İnekomplosu: Sürdürülebilirliğin Sırrı) isimli amatör belgeselde, küresel ısınma, su kullanımı, orman alanlarının azalması, okyanuslardaki yok oluşlar gibi olayların ana nedeninin besi hayvancılığı ve et tüketimi olduğu ileri sürülmektedir. Belgeselde, besi hayvancılığı ve insanları beslemek için üretilen hayvanların genel olarak tüm sera gazlarının %51'inden sorumlu olduğu ileri sürülmektedir.

Bu hatalıdır. %51 oranı, akademik ve güvenilir bir çalışmadan değil, 2009 yılında Robert Goodland ve Jeff Anhang isimli iki şahsın liderliğini ettiği Worldwatch Institute (Dünya'yı İzleme Enstitüsü) raporuna dayanmaktadır. Bu rapor, akademik olarak elden geçirilmemiş, akran denetiminden geçmemiştir. Raporu inceleyen ve yıllardır küresel ısınmayla mücadele eden Endişeli Bilim İnsanları Sendikası üyesi Doug Boucher, raporda metodolojik hatalar bulunduğu ve güncel akademik kaynaklardan faydalanılmadığı sonucuna varmıştır.

Günümüzde bilim insanları arasında genel geçer olarak kabul edilen ana sera gazı kaynağı, fosil yakıtların ürettiği atık gazlardır. Science dergisinde yayınlanan bir meta-analiz makalesinin de gösterdiği üzere, insanı beslemek için kullanılan bütün kaynaklar, sera gazlarının %26'sından sorumludur. Bu %26'lık kısmın %58 civarı (yani toplam sera gazlarının %15 civarı) besi hayvancılığından kaynaklanmaktadır. Bu, sahte-belgeselin %51 iddiasının çok ama çok altındadır.

Ne Yapılabilir?

Küresel Isınma ile mücadelede bireysel yaşam değişikliklerinin etkisi, eğer ki 7 küsür milyar insanın her biri tarafından takip edilmeyecekse, fazlasıyla küçüktür. Çünkü gelir eşitsizliği, yaşam standartlarının farklılığı, kültürel farklılıklar, vb. unsurlardan ötürü belirli bir grup insan için sürdürülebilir olan yöntemler, bir diğer grup için sürdürülmesi tamamen imkansız önerilerden ibaret olabilir.

Buna rağmen, özellikle yerel seçimler ve onlardan sonra gelen genel seçimlerde küresel ısınmayı öncelik edinen ve seçim kampanyalarına dahil eden politikacılar seçmek, bu yönde çalışmak, kamuoyu yaratmak, bilgi metinleri ve videoları ile insanları bilinçlendirmek büyük öneme sahiptir.

Eğer maddi düzeyi yeterli bir kesime üyeyseniz, et ağırlıklı beslenmeyi azaltıp, ot ağırlıklı beslenmeyi seçerek; bireysel araçlar yerine toplu taşım araçlarını, toplu taşım araçları yerine bisiklet gibi salınımsız araçları tercih ederek; elektrik sarfiyatından kaçınıp, mümkünse yeşil enerji kullanan binalarda oturmayı tercih ederek az da olsa bireysel bir katkıda bulunabilirsiniz.

Küresel Isınma devasa bir düşman ve dolayısıyla bu savaş, bireysel fedakarlıklardan ziyade, uluslararası mücadele ile kazanılabilir. Elbette etik ve ahlaki nedenlerle bireysel katkılar da kişiye iç huzur ve mutluluk verebilir; ancak bu mücadeleyi ulusal ve uluslararası arenaya taşıyamazsak, küresel ısınma çocuklarımız ve torunlarımız için alt edilemez bir güce dönüşebilir. Sırf bu nedenle yarın değil, hemen şimdi harekete geçmek zorundayız.