Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Olbers Paradoksu: Trilyonlarca Yıldız Barındırmasına Rağmen Uzay Neden Karanlık?

Olbers Paradoksu: Trilyonlarca Yıldız Barındırmasına Rağmen Uzay Neden Karanlık? NASA
3 dakika
23,325
Evrim Ağacı Akademi: Kozmoloji (Evrenbilim) Yazı Dizisi

Bu yazı, Kozmoloji (Evrenbilim) yazı dizisinin 17. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Kozmoloji Nedir? Evrenbilim Neleri Araştırır?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Ortalama bir tahminle, sadece Gözlenebilir Evren içerisinde 225 milyar büyük galaksi, 7 trilyon cüce galaksi ve 30 milyar kere trilyon adet yıldız olduğu düşünülüyor. Sadece bizim yıldızımız bile gezegenimizi gün boyu göz kamaştıracak düzeyde parlak yapabilirken; nasıl oluyor da Evren bu kadar karanlık? Daha önemlisi ise şu: Evren, neden bize simsiyah gözüküyor? Evren'in bir rengi var mı?

Bu sorular, gerçekten ilginç sorular; çünkü Evren'in ve ışığın/renklerin doğasına dair bize harika bilgiler sunuyor. Bu soruları, 2 ayrı şekilde cevaplandırmakta fayda var: İlki, Olbers Paradoksu adı verilen bir kozmolojik paradoks perspektifinden... İkincisi ise, ışığın fiziği açısından... Öncelikle, Olbers Paradoksu'na bir bakalım.

Tüm Reklamları Kapat

Uzay, ışık kaynakları ile doludur; ancak uzayın kendisi ışıkla dolu değildir. Bu fotoğrafta, Hubble Uzay Teleskobu ile çekilmiş yüzlerce galaksiyi görmektesiniz. O galaksilerin her birinin içinde yüz milyarlarca yıldız bulunuyor!
Uzay, ışık kaynakları ile doludur; ancak uzayın kendisi ışıkla dolu değildir. Bu fotoğrafta, Hubble Uzay Teleskobu ile çekilmiş yüzlerce galaksiyi görmektesiniz. O galaksilerin her birinin içinde yüz milyarlarca yıldız bulunuyor!
NASA/ESA/STScI

Olbers Paradoksu: Evren Neden Kapkaranlık?

Johannes Kepler'den Edmond Halley'e kadar birçok astronomun ve kozmologun kafasını karıştıran sorulardan birisi, Evren'in neden ışıkla dolu değil de kapkara bir yer olduğu sorusu olmuştur. Çünkü Evren eğer ki sonsuz büyüklükteyse, içerisinde sonsuz sayıda yıldız olmalıdır. Bu durumda, nereye bakarsak bakalım, mutlaka bir yıldız görmeyi beklerdik ve bu yıldızlardan saçılan ışıklar nihayetinde bize ulaşırdı. Dolayısıyla Evren, baştan sona ışıkla dolu olurdu! O zaman neden Evren kapkaranlık?

Bu paradoks ilk olarak 1823 yılında Alman astronom Heinrich Wilhem Olbers tarafından ifade edilmiştir; bu nedenle de Olbers Paradoksu olarak adlandırılır.

Tüm Reklamları Kapat

Olbers Paradoksu, günümüzde artık bir paradoks olmaktan çıkmıştır - ki yazımızın başındaki cümle, bunun nedeniyle ilgili bir ipucu veriyor olabilir. Ancak Evren'in neden ışıl ışıl olmadığını anlamak için, Evren'in ışıkla dolu olması gerektiğini düşündüren 3 olasılıktan söz etmemiz gerekir: sonsuz evren, statik evren, zamansız evren. Tıpkı öylece duran, içinde aynalarla dolu bir odanın içinde ışık yakmak gibi... Eğer Evren bu üç özelliğe birden sahipse, ışıkla dolu olmalıdır. Ancak ışıkla dolu değilse, bu üç özellikten en az birine sahip olmamalıdır.

Büyük Patlama Diyagramı
Büyük Patlama Diyagramı
Phys.org

İşte Olbers Paradoksunu paradoks olmaktan çıkaran kişi, 1920'li yıllarda Edwin Hubble olmuştur. Hubble, galaksilerin birbirinden uzaklaştığını fark etmiş ve Evren'in statik veya zamansız olmadığını, tam tersine zaman içinde durmaksızın genişlediğini keşfetmiştir. Bunun üzerine Büyük Patlama Teorisi inşa edilmiş ve çok sayıda yeni kanıt ile bu teori desteklenerek günümüzdeki en güçlü evren modeli haline gelmiştir. Bu teoriye göre Evren sonsuz yaşta değil, "sadece" 13.82 milyar yaşındadır. Ayrıca Evren, sonsuz da değildir.

Bunun paradoksu çözebilmesinin nedeni şudur: Evren ışıkla dolu değildir, çünkü Evren'deki yıldızların hepsi ezelden beri var değildir. Bazılarının ışığının bize ulaşabilmesi için yeterince zaman geçmemiştir ve dolayısıyla yıldızların tüm Evren'i ışıkla doldurabilmesi mümkün değildir. Dünya'ya ulaşan en eski ışık, en fazla 13.82 milyar yıl boyunca yol almış olan ışıktır. Bundan daha fazlasının bize ulaşması teorik olarak mümkün değildir. Bu da, Evren'deki devasa mesafelerle kıyaslandığında, Evren'in simsiyah olmasının ardındaki nedeni açıklamaktadır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

En azından şu anda... Çünkü Büyük Patlama'nın erken evrelerinde aslında tüm Evren aşırı sıcak ve yoğundu. Ve tam da beklendiği gibi, ışıkla doluydu! Nereye bakarsanız bakın, her yerde ışık vardı. Ancak Evren genişleyip soğudukça, ışık kaynaklarından çıkan ışığın kat etmesi gereken mesafe artmaya başladı. Yani uzay-zaman dokusunun kendisi genişliyordu ve bu genişleme, ışığı da adeta sündürüyordu. Bu sünmeye bugün kızıla kayma adını veriyoruz. Günümüzde Büyük Patlama'dan kalma ışık o kadar fazla sünmüştür ki, artık kızılötesinin de altındaki dalga boylarına ulaşmıştır ve bu nedenle görülebilir dalga boyunda değildir.

Yine de bir soru açıkta kalıyor: Neden uzay-zaman dokusunun kendisi siyah? Yani neden yeşil veya pembe ya da mor değil de siyah? Bu da, bir diğer yazının konusu.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Kozmoloji (Evrenbilim) Yazı Dizisi

Bu yazı, Kozmoloji (Evrenbilim) yazı dizisinin 17. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Kozmoloji Nedir? Evrenbilim Neleri Araştırır?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
113
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 67
  • Bilim Budur! 35
  • İnanılmaz 24
  • Merak Uyandırıcı! 22
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 18
  • Muhteşem! 11
  • Korkutucu! 4
  • Umut Verici! 2
  • Güldürdü 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • F. Cain. Why Is Space Black?. (16 Aralık 2014). Alındığı Tarih: 10 Temmuz 2020. Alındığı Yer: Phys.org | Arşiv Bağlantısı
  • J. D. Myers. Why Is Space Black?. (1 Aralık 2002). Alındığı Tarih: 10 Temmuz 2020. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
  • A. Bouchard. Here's The Reason Why Space Is Black. (7 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 10 Temmuz 2020. Alındığı Yer: Lab Roots | Arşiv Bağlantısı
Sıkça Sorulan Sorular

Paradoks şunu sorar: Evren eğer sonsuz büyüklükteyse, içerisinde sonsuz sayıda yıldız olmalıdır. Bu durumda, nereye bakarsak bakalım, mutlaka bir yıldız görmeyi beklerdik ve bu yıldızlardan saçılan ışıklar nihayetinde bize ulaşırdı. Dolayısıyla Evren, baştan sona ışıkla dolu olurdu! O zaman neden Evren kapkaranlık?

Evren, Olbers Paradoksu için gereken 3 şarttan hiçbirini sağlamamaktadır: Sonsuz, statik veya zamansız değildir. Evren sonludur, Evren dinamiktir (sürekli genişler) ve Evren bir zamana sahiptir (13.82 milyar yıl önce var olmuştur). Dolayısıyla sonsuz yıldız barındırmaz ve ışığın hareketi için sonsuz zaman yoktur.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 07:26:46 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8975

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Olbers Paradoksu: Trilyonlarca Yıldız Barındırmasına Rağmen Uzay Neden Karanlık?. (10 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8975
Bakırcı, Ç. M. (2020, July 10). Olbers Paradoksu: Trilyonlarca Yıldız Barındırmasına Rağmen Uzay Neden Karanlık?. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8975
Ç. M. Bakırcı. “Olbers Paradoksu: Trilyonlarca Yıldız Barındırmasına Rağmen Uzay Neden Karanlık?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 10 Jul. 2020, https://evrimagaci.org/s/8975.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Olbers Paradoksu: Trilyonlarca Yıldız Barındırmasına Rağmen Uzay Neden Karanlık?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, July 10, 2020. https://evrimagaci.org/s/8975.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close