İlk Dünya Dışı İnsan Kolonisi İçin En Uygun Yer: Ay mı Mars mı?

Elon Musk, insanların Mars'ta yaşamasını istiyor.^[1] NASA, astronotları en azından ortamı tanıyabilmeleri için Kızıl Gezegen'e göndermeyi düşünüyor.^[2] Ancak ABD'nin 45. başkanı Donald Trump gibi yöneticiler, astronotları Ay'a geri gönderme konusuyla daha çok ilgilendiklerini söylüyorlar.^[3]

Bilim insanlarının birçoğu, bunun önemli bir tartışma konusu olduğunu düşünüyorlar: Eğer insanlar Dünya gezegeninden vazgeçmek zorunda kalsaydı, Mars'ta mı yoksa Ay'da mı yaşamak daha iyi olurdu? Bu yazıda iki ihtimali de değerlendireceğiz.

Mars'ta Yaşamanın Avantajları

Önce Mars'ın avantajlarını göz önünde bulunduralım. Genel olarak Mars görevlerinin neden önemli olduğunu öğrenmek isterseniz buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.

Gün Uzunluğu

Mars, oldukça makul bir hızda döner: Günü 24 saatten biraz uzun olduğu için, Mars'ta 1 gün, Dünya'daki bir güne kabaca eşdeğer olacaktır. Ay'da 1 gün, Dünya'daki 28 gün kadar sürer ve bu nedenle buna alışılması gerekecektir.

Ayrıca, Mars'ın günü nispeten kısa olduğu için günle gecenin sıcaklığı arasında büyük bir fark yoktur. Ay'da ise günler çok sıcak ve geceler çok soğuk - gün ve gece arasında neredeyse 300 santigrat derece sıcaklık farkı vardır. Böyle büyük bir sıcaklık farkı, yaşanabilir habitatlar, arabalar ve dışarı çıkmamızı mümkün kılacak uzay giysilerini tasarlamayı gerçekten zorlaştırabilir. Gündüzleri evinizin, arabanızın ve giysilerinizin bir Adana yazına göre, geceleri ise her şeyin bir Sivas kışı için tasarlandığını hayal edin. Şimdi bu iki şehrin erişebildiği en ekstrem sıcaklıkların 5-10 katını düşünün. İşte Ay böyledir ve böyle bir ortam için gereken mühendislik ve tasarımlar oldukça zorludur.

Atmosfer

Mars'ın, çok harika olmasa da, bir atmosferi var. Atmosferi fazlasıyla karbondioksit içeriyor; bu da bitkiler için iyi olsa da, bizim için kötü bir durum (tabii birçok bitkinin fotosenteze rağmen oksijene ihtiyacı olduğu unutulmamalı). Atmosfer, rüzgarın esmesini mümkün kılarak gün ve gece sıcaklığı farkını eşitlemeye yardımcı olur; ancak aynı zamanda oldukça fazla tozun hareket etmesine de neden olur. Atmosferin varlığı, aynı zamanda kubbeleri ve yapıları, dışarıdaki havayı kullanarak basınçlandırabileceğimiz anlamına da gelir.

Diğer taraftan Ay'ın, neredeyse hiç atmosferi yoktur. NASA'nın sitesinde de yazdığı gibi:^[4]

Dünya'da deniz seviyesinde nefes alıp verdiğimiz havanın her bir santimetre küpü içinde 10.000.000.000.000.000.000.000 molekül bulunur. Ay'ın atmosferinde ise aynı hacimde 1.000.000'dan az molekül vardır.

Ay, çok az atmosfere sahip olduğundan, rüzgarlar ısıyı sıcak günlerden soğuk gecelere taşıyamaz.

Mars'ın atmosferi, Güneş'ten gelen bir grup zararlı EUV ve enerji yüklü parçacıkları durdurabilir. Bu, dışarı çıktığınızda "kızarmanızı" önleyebilir. Ay'da ise sizi yanmaktan alıkoyacak hiçbir şey yoktur. Bu şartlarda orada kalabilmek için kesinlikle mağaralarda yaşamanız gerekir; ancak Mars'ta yer üstünde yaşamak da mümkün olabilir. Tabii, Mars'ta da yine bir miktar radyasyona maruz kalırdınız. Açıkçası ikisi de radyasyon açısından ideal değil; fakat birini seçmek zorunda kalırsanız, Mars daha iyi.

1972 yılında birkaç kez Ay'a iniş yapıldığında, çok sayıda Güneş radyasyonu olayının yaşanması da ilginç bir tarihsel gerçektir.^[5] Bunlardan biri, ola ki o sırada Ay'da astronotlar olsaydı, hepsini öldürmeye yetecek kadar kötüydü. Neyse ki bu olay, herkes Dünya'da güvende olduğu zaman yaşandı. Uzay, tehlikeli bir yer!

Su

Kanıtlar, Mars'ın her yerinde yer altında su olabileceğini gösteriyor.^[6] Bu kesin olmasa da, oldukça güçlü bir olasılıktır. Suya hazır erişim, yalnızca susuz kalmamamız ve bir şeyler yetiştirmemiz için değil, aynı zamanda nefes almak için oksijen oluşturmaya da yarayabileceğinden önemlidir. Ay'da da iç suların yanı sıra bir miktar yüzey suyu mevcut; ancak bu suya erişmek için muhtemelen kutupların yakınında yaşamamız gerekecektir.^[7]

Kütleçekimi

Mars'ın kütleçekimi Ay'ın kütleçekiminden daha güçlüdür. Eğer Dünya'da 91 kilogram ağırlığındaysanız, Ay'da 15 kilogram ve Mars'ta 34 kilogram ağırlığında olurdunuz (elbette farklı gezegenlerde kütleniz değişmez, sadece ağırlığınız değişir). Mars'taki bu kütleçekimi, atmosferin gezegende kalmasına yardımcı olup, nesnelerin yerde kalmasını sağlamak ve kemiklerimizi biraz daha sağlam tutmak için de faydalı olacaktır.

Bilimsel Değer

Kanıtlar, Ay'ın çok uzun zaman önce Dünya'dan ayrılmış büyük bir parçası olduğunu gösteriyor.^[8] Öte yandan Mars, kendi kendine gelişmiş, birçok harika jeolojik yapıya sahip olan, tamamen ayrı bir gezegendir (Mars'ta gerçekten çok yüksek, inaktif volkanlar vardır).^[9] Bazıları orada gerçekten de yaşam olabileceği fikrini öne sürüyor.^[10] İnsan hayatı gibi olmasa da, orada küçük bakteriler veya başka küçük organizmaların olabileceğini düşünüyorlar. Bu olasılık sahiden büyüleyici ve oraya geri dönmemizin ana nedenlerinden biri. Yani bilimsel olarak Mars, Ay'dan daha iyi bir istikamettir.

Havalılık

Mars, gerçekten havalıdır. Kırmızıdır. Roma savaş tanrısının adını almıştır. İngilizce'de Mars sözcüğünü büyük harfle başlatarak yazarsınız, Ay ise "ay" olarak yazılır.

Ay'da Yaşamın Avantajları

Şimdi de Ay'da yaşamanın avantajlarına bakalım.

Mesafe

Ay gezegenimize çok yakın; bu da fazlasıyla yakıt ("para" diye okuyun) tasarrufu sağlıyor. Şu anda oraya pek çok şey indirebilecek roketlerimiz var. Eğer istersek, aylar içinde erzak boşaltmaya başlayabiliriz. Eve dönüş yolculuğu için su ve roket yakıtının yanı sıra Mars'a diğer erzakları göndermeye başlamak için önce yıllarca araştırma yapmamız gerekecektir.

Yanlış anlaşılmasın, Mars'a da az miktarda cisim indirebilecek roketlerimiz var. Ancak büyük cisimleri Mars'a götürmek gerçekten zor. Oraya ulaşmak için Dünya'dan tamamen uzaklaşmanız, Mars'a ulaşmanız ve ardından gezegenin yüzeyine hafifçe inmeniz gerekir. Mars'a gitme süreci çok fazla enerji gerektirir ve yüzeyde çok az miktarda madde almak için bile büyük bir roket gerektirir.^[11]

Şöyle düşünün: Ay'a gönderip geri getirdiğimiz roketler şimdiye kadar yaptığımız en büyük roketlerdi; oysa sadece bir minibüs büyüklüğündeki küçücük bir alana üç insan sığdırabilecek kadar büyüktüler. Bu, Ay'a üç günlük bir yolculuk için iyi olsa da, altı aylık Mars yolculuğu için işe yaramaz.

Eğer astronotların eve geri dönebilmesini istiyorsanız, Mars'a gidip tekrar geri dönebilecek bir roket yapmalısınız. Böyle roketler henüz yapılmadı - SpaceX gibi firmaların devasa roketler peşinde olma nedeni da tam olarak bu.

Yolculuk ve İletişim

Ay'a gitmek sadece 3 gün, Mars'a gitmek ise 6 ay sürüyor. Ve bir Mars yılı, bir Dünya yılından çok daha uzun olduğu için, gezegenler yolculuk için sadece iki yılda bir doğru şekilde hizalanıyor. Dünya'dan Mars'a gitmek için bir roket fırlatabileceğiniz yaklaşık iki haftalık bir süre vardır (buna "fırlatma penceresi" denir). Eğer bu pencereyi kaçırırsanız, gezegenler 2 yıl sonra yeniden doğru şekilde hizaya gelinceye kadar şansınız kalmaz.

Ay ise çok daha yakın olduğu için oraya ulaşmak daha kolaydır. Ay Dünya'nın etrafında döndüğü için oraya istediğimiz zaman gidebiliriz.

Bunun büyük güvenlik sonuçları de vardır: İnsanları Ay'dan kurtarmak sadece birkaç gün alırken, Mars'ta insanlar yıllarca mahsur kalabilir. (Marslı filmini ve kitabını hatırladınız mı?) Ayrıca, Ay'da Dünya gezegeninden biriyle sohbet etmek isterseniz, yalnızca birkaç saniye gecikme olacaktır. Mars'ta ise bu gecikme, Mars'ın güneşin "bizim tarafımızda" mı yoksa karşı tarafında mı olduğuna bağlı olarak 4 ila 24 dakika arasındadır. Video konferanslarının kötü olduğunu düşünüyorsanız, biriyle 24 dakikalık gecikmeyle sohbet etmeye çalıştığınızı hayal edin.

Ekonomik Faydalar

Ay'a malzeme göndermek, onları Mars'a göndermekten daha kolay olduğu gibi, Ay'dan Dünya'ya malzeme göndermek de çok ucuzdur (Robert Heinlein'ın Ay Sert Bir Metrestir kitabını önerebiliriz). Nükleer füzyon için gerekli olan metaller veya Helyum-3 gibi maddeler bulmak için Ay'da maden kazarsak, neredeyse hiçbir ücret ödemeden Dünya'ya bir şeyleri geri getirebiliriz. Öyle ki, Ay'dan askeri bir top ile doğru açı ve hızda bir şeyi fırlatacak olursanı, fırlattığınız bu şey olduğu gibi Dünya'ya geri düşebilir!

Öte yandan bu tür hammaddeler için Mars'ta maden kazsaydık, onları Dünya'ya geri getirmek inanılmaz derecede pahalı olurdu. Roketlerin Mars'ta (veya yörüngede) inşa edilmesi gerekecekti ve bunlar, Dünya'ya çok fazla yakıt gerektiren uzun bir yolculuk yapmak zorunda kalacaktı. Dolayısıyla, tamamen ticaret odaklı bir bakış açısından, bir Ay kolonisi çok daha iyi bir ekonomik girişim olacaktır.

Agora Bilim Pazarı

Futuyma Evrim (3. Baskı - Türkçe) YENİ BASKI

Eğer Campbell’ın Biyoloji isimli şaheseri biyolojinin temel metniyse, Douglas Futuyma tarafından yazılan Evrim (Evolution) de evrimsel biyolojinin temel metnidir. Stokların tükenmesi nedeniyle yıllardır erişilemez bir durumda olan Futuyma’nın Evrim‘i, nihayet 3. baskıdan Türkçe çevirisiyle geri döndü!

• ISBN: 9786052829479
• Sayfa Sayısı: 768
• Baskı Sayısı: 3
• Ebatlar: 22.00 x 27.50
• Basım Yılı: 23 Eylül 2022

Notlar:

1. Ürün, orijinal dili olan İngilizcedeki 3. baskıdan çeviridir. İngilizce olarak daha güncel baskılar olsa da bu çeviri, Türkçe olarak şu anda piyasada bulunan en güncel çeviridir.
2. Ürün ciltsizdir (karton kapaklı) ve kuşe kağıda basılmıştır.
3. Bu kampanya, Palme Yayıncılık tarafından Evrim Ağacı okurlarına sunulan fırsatlardan birisidir.

Devamını Göster

₺1,050.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Güneş Olayları

6 aylık Mars yolculuğunu hatırlıyor musunuz? Astronotlar, uzayın uçsuz bucaksızlığında küçücük bir gemide olacaklardı. Radyasyonun önemli ölçüde artmasına neden olan etkili bir Güneş olayı olsaydı, ki bu çok oluyor, o zaman geminin çok güçlü bir ağır radyasyon kalkanı olmadığı sürece ölürlerdi.

Ay yolculuğunda da benzer Güneş olayları görülebilir; ama oraya varmak sadece üç gün sürdüğünden, radyasyon alevlenmelerinin olabileceği zamanlardan kaçınmak daha kolaydır.

Dünya Doğumu

Ay'da oturma odanızda otururken Dünya'nın doğuşunu izlemek harika olabilirdi. Tabii nükleer bir arazi haline geldiği için Dünya'dan kaçmadıysak... O zaman Dünya, sadece kaybettiğimiz her şeyin acı bir hatırasından ibaret olurdu.

Sonuç

Uzun vadede, Mars kazanır. Ay, uzayda yaşam için bir basamak taşından başka bir şey olamayacak kadar zorludur. Yaşam olasılığı ve uzun zaman önce meydana gelen çok ilginç jeolojik yapılar nedeniyle Mars, bilimsel keşif için çok daha iyi bir fırsat sunmaktadır. Ve eğer Dünya'da korkunç bir şey olursa ve artık yaşamı sürdüremezse, su bulma olasılığı, daha güçlü kütleçekimi ve atmosferi nedeniyle Mars yaşamak için çok daha iyi bir yer olurdu.

Bununla birlikte Ay, bir koloni için ekonomik olarak çok daha uygun bir yerdir. Finansman ve siyasi rüzgarlar değişene kadar Mars kolonisi uzak gelecekte kalacak gibi gözüküyor.