İlk Dünya Dışı İnsan Kolonisi İçin En Uygun Yer: Ay mı Mars mı?
İnsanlık, Dünya Dışındaki İlk Koloniyi Ay'da mı Kurmalı Yoksa Mars'ta mı?
- Çeviri
- Astrobiyoloji
- Astronomi
Elon Musk, insanların Mars'ta yaşamasını istiyor.[1] NASA, astronotları en azından ortamı tanıyabilmeleri için Kızıl Gezegen'e göndermeyi düşünüyor.[2] Ancak ABD'nin 45. başkanı Donald Trump gibi yöneticiler, astronotları Ay'a geri gönderme konusuyla daha çok ilgilendiklerini söylüyorlar.[3]
Bilim insanlarının birçoğu, bunun önemli bir tartışma konusu olduğunu düşünüyorlar: Eğer insanlar Dünya gezegeninden vazgeçmek zorunda kalsaydı, Mars'ta mı yoksa Ay'da mı yaşamak daha iyi olurdu? Bu yazıda iki ihtimali de değerlendireceğiz.
Mars'ta Yaşamanın Avantajları
Önce Mars'ın avantajlarını göz önünde bulunduralım. Genel olarak Mars görevlerinin neden önemli olduğunu öğrenmek isterseniz buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.
Gün Uzunluğu
Mars, oldukça makul bir hızda döner: Günü 24 saatten biraz uzun olduğu için, Mars'ta 1 gün, Dünya'daki bir güne kabaca eşdeğer olacaktır. Ay'da 1 gün, Dünya'daki 28 gün kadar sürer ve bu nedenle buna alışılması gerekecektir.
Ayrıca, Mars'ın günü nispeten kısa olduğu için günle gecenin sıcaklığı arasında büyük bir fark yoktur. Ay'da ise günler çok sıcak ve geceler çok soğuk - gün ve gece arasında neredeyse 300 santigrat derece sıcaklık farkı vardır. Böyle büyük bir sıcaklık farkı, yaşanabilir habitatlar, arabalar ve dışarı çıkmamızı mümkün kılacak uzay giysilerini tasarlamayı gerçekten zorlaştırabilir. Gündüzleri evinizin, arabanızın ve giysilerinizin bir Adana yazına göre, geceleri ise her şeyin bir Sivas kışı için tasarlandığını hayal edin. Şimdi bu iki şehrin erişebildiği en ekstrem sıcaklıkların 5-10 katını düşünün. İşte Ay böyledir ve böyle bir ortam için gereken mühendislik ve tasarımlar oldukça zorludur.
Atmosfer
Mars'ın, çok harika olmasa da, bir atmosferi var. Atmosferi fazlasıyla karbondioksit içeriyor; bu da bitkiler için iyi olsa da, bizim için kötü bir durum (tabii birçok bitkinin fotosenteze rağmen oksijene ihtiyacı olduğu unutulmamalı). Atmosfer, rüzgarın esmesini mümkün kılarak gün ve gece sıcaklığı farkını eşitlemeye yardımcı olur; ancak aynı zamanda oldukça fazla tozun hareket etmesine de neden olur. Atmosferin varlığı, aynı zamanda kubbeleri ve yapıları, dışarıdaki havayı kullanarak basınçlandırabileceğimiz anlamına da gelir.
Diğer taraftan Ay'ın, neredeyse hiç atmosferi yoktur. NASA'nın sitesinde de yazdığı gibi:[4]
Dünya'da deniz seviyesinde nefes alıp verdiğimiz havanın her bir santimetre küpü içinde 10.000.000.000.000.000.000.000 molekül bulunur. Ay'ın atmosferinde ise aynı hacimde 1.000.000'dan az molekül vardır.
Ay, çok az atmosfere sahip olduğundan, rüzgarlar ısıyı sıcak günlerden soğuk gecelere taşıyamaz.
Mars'ın atmosferi, Güneş'ten gelen bir grup zararlı EUV ve enerji yüklü parçacıkları durdurabilir. Bu, dışarı çıktığınızda "kızarmanızı" önleyebilir. Ay'da ise sizi yanmaktan alıkoyacak hiçbir şey yoktur. Bu şartlarda orada kalabilmek için kesinlikle mağaralarda yaşamanız gerekir; ancak Mars'ta yer üstünde yaşamak da mümkün olabilir. Tabii, Mars'ta da yine bir miktar radyasyona maruz kalırdınız. Açıkçası ikisi de radyasyon açısından ideal değil; fakat birini seçmek zorunda kalırsanız, Mars daha iyi.
1972 yılında birkaç kez Ay'a iniş yapıldığında, çok sayıda Güneş radyasyonu olayının yaşanması da ilginç bir tarihsel gerçektir.[5] Bunlardan biri, ola ki o sırada Ay'da astronotlar olsaydı, hepsini öldürmeye yetecek kadar kötüydü. Neyse ki bu olay, herkes Dünya'da güvende olduğu zaman yaşandı. Uzay, tehlikeli bir yer!
Su
Kanıtlar, Mars'ın her yerinde yer altında su olabileceğini gösteriyor.[6] Bu kesin olmasa da, oldukça güçlü bir olasılıktır. Suya hazır erişim, yalnızca susuz kalmamamız ve bir şeyler yetiştirmemiz için değil, aynı zamanda nefes almak için oksijen oluşturmaya da yarayabileceğinden önemlidir. Ay'da da iç suların yanı sıra bir miktar yüzey suyu mevcut; ancak bu suya erişmek için muhtemelen kutupların yakınında yaşamamız gerekecektir.[7]
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Kütleçekimi
Mars'ın kütleçekimi Ay'ın kütleçekiminden daha güçlüdür. Eğer Dünya'da 91 kilogram ağırlığındaysanız, Ay'da 15 kilogram ve Mars'ta 34 kilogram ağırlığında olurdunuz (elbette farklı gezegenlerde kütleniz değişmez, sadece ağırlığınız değişir). Mars'taki bu kütleçekimi, atmosferin gezegende kalmasına yardımcı olup, nesnelerin yerde kalmasını sağlamak ve kemiklerimizi biraz daha sağlam tutmak için de faydalı olacaktır.
Bilimsel Değer
Kanıtlar, Ay'ın çok uzun zaman önce Dünya'dan ayrılmış büyük bir parçası olduğunu gösteriyor.[8] Öte yandan Mars, kendi kendine gelişmiş, birçok harika jeolojik yapıya sahip olan, tamamen ayrı bir gezegendir (Mars'ta gerçekten çok yüksek, inaktif volkanlar vardır).[9] Bazıları orada gerçekten de yaşam olabileceği fikrini öne sürüyor.[10] İnsan hayatı gibi olmasa da, orada küçük bakteriler veya başka küçük organizmaların olabileceğini düşünüyorlar. Bu olasılık sahiden büyüleyici ve oraya geri dönmemizin ana nedenlerinden biri. Yani bilimsel olarak Mars, Ay'dan daha iyi bir istikamettir.
Havalılık
Mars, gerçekten havalıdır. Kırmızıdır. Roma savaş tanrısının adını almıştır. İngilizce'de Mars sözcüğünü büyük harfle başlatarak yazarsınız, Ay ise "ay" olarak yazılır.
Ay'da Yaşamın Avantajları
Şimdi de Ay'da yaşamanın avantajlarına bakalım.
Mesafe
Ay gezegenimize çok yakın; bu da fazlasıyla yakıt ("para" diye okuyun) tasarrufu sağlıyor. Şu anda oraya pek çok şey indirebilecek roketlerimiz var. Eğer istersek, aylar içinde erzak boşaltmaya başlayabiliriz. Eve dönüş yolculuğu için su ve roket yakıtının yanı sıra Mars'a diğer erzakları göndermeye başlamak için önce yıllarca araştırma yapmamız gerekecektir.
Yanlış anlaşılmasın, Mars'a da az miktarda cisim indirebilecek roketlerimiz var. Ancak büyük cisimleri Mars'a götürmek gerçekten zor. Oraya ulaşmak için Dünya'dan tamamen uzaklaşmanız, Mars'a ulaşmanız ve ardından gezegenin yüzeyine hafifçe inmeniz gerekir. Mars'a gitme süreci çok fazla enerji gerektirir ve yüzeyde çok az miktarda madde almak için bile büyük bir roket gerektirir.[11]
Şöyle düşünün: Ay'a gönderip geri getirdiğimiz roketler şimdiye kadar yaptığımız en büyük roketlerdi; oysa sadece bir minibüs büyüklüğündeki küçücük bir alana üç insan sığdırabilecek kadar büyüktüler. Bu, Ay'a üç günlük bir yolculuk için iyi olsa da, altı aylık Mars yolculuğu için işe yaramaz.
Eğer astronotların eve geri dönebilmesini istiyorsanız, Mars'a gidip tekrar geri dönebilecek bir roket yapmalısınız. Böyle roketler henüz yapılmadı - SpaceX gibi firmaların devasa roketler peşinde olma nedeni da tam olarak bu.
Yolculuk ve İletişim
Ay'a gitmek sadece 3 gün, Mars'a gitmek ise 6 ay sürüyor. Ve bir Mars yılı, bir Dünya yılından çok daha uzun olduğu için, gezegenler yolculuk için sadece iki yılda bir doğru şekilde hizalanıyor. Dünya'dan Mars'a gitmek için bir roket fırlatabileceğiniz yaklaşık iki haftalık bir süre vardır (buna "fırlatma penceresi" denir). Eğer bu pencereyi kaçırırsanız, gezegenler 2 yıl sonra yeniden doğru şekilde hizaya gelinceye kadar şansınız kalmaz.
Ay ise çok daha yakın olduğu için oraya ulaşmak daha kolaydır. Ay Dünya'nın etrafında döndüğü için oraya istediğimiz zaman gidebiliriz.
Bunun büyük güvenlik sonuçları de vardır: İnsanları Ay'dan kurtarmak sadece birkaç gün alırken, Mars'ta insanlar yıllarca mahsur kalabilir. (Marslı filmini ve kitabını hatırladınız mı?) Ayrıca, Ay'da Dünya gezegeninden biriyle sohbet etmek isterseniz, yalnızca birkaç saniye gecikme olacaktır. Mars'ta ise bu gecikme, Mars'ın güneşin "bizim tarafımızda" mı yoksa karşı tarafında mı olduğuna bağlı olarak 4 ila 24 dakika arasındadır. Video konferanslarının kötü olduğunu düşünüyorsanız, biriyle 24 dakikalık gecikmeyle sohbet etmeye çalıştığınızı hayal edin.
Ekonomik Faydalar
Ay'a malzeme göndermek, onları Mars'a göndermekten daha kolay olduğu gibi, Ay'dan Dünya'ya malzeme göndermek de çok ucuzdur (Robert Heinlein'ın Ay Sert Bir Metrestir kitabını önerebiliriz). Nükleer füzyon için gerekli olan metaller veya Helyum-3 gibi maddeler bulmak için Ay'da maden kazarsak, neredeyse hiçbir ücret ödemeden Dünya'ya bir şeyleri geri getirebiliriz. Öyle ki, Ay'dan askeri bir top ile doğru açı ve hızda bir şeyi fırlatacak olursanı, fırlattığınız bu şey olduğu gibi Dünya'ya geri düşebilir!
Öte yandan bu tür hammaddeler için Mars'ta maden kazsaydık, onları Dünya'ya geri getirmek inanılmaz derecede pahalı olurdu. Roketlerin Mars'ta (veya yörüngede) inşa edilmesi gerekecekti ve bunlar, Dünya'ya çok fazla yakıt gerektiren uzun bir yolculuk yapmak zorunda kalacaktı. Dolayısıyla, tamamen ticaret odaklı bir bakış açısından, bir Ay kolonisi çok daha iyi bir ekonomik girişim olacaktır.
Güneş Olayları
6 aylık Mars yolculuğunu hatırlıyor musunuz? Astronotlar, uzayın uçsuz bucaksızlığında küçücük bir gemide olacaklardı. Radyasyonun önemli ölçüde artmasına neden olan etkili bir Güneş olayı olsaydı, ki bu çok oluyor, o zaman geminin çok güçlü bir ağır radyasyon kalkanı olmadığı sürece ölürlerdi.
Ay yolculuğunda da benzer Güneş olayları görülebilir; ama oraya varmak sadece üç gün sürdüğünden, radyasyon alevlenmelerinin olabileceği zamanlardan kaçınmak daha kolaydır.
Dünya Doğumu
Ay'da oturma odanızda otururken Dünya'nın doğuşunu izlemek harika olabilirdi. Tabii nükleer bir arazi haline geldiği için Dünya'dan kaçmadıysak... O zaman Dünya, sadece kaybettiğimiz her şeyin acı bir hatırasından ibaret olurdu.
Sonuç
Uzun vadede, Mars kazanır. Ay, uzayda yaşam için bir basamak taşından başka bir şey olamayacak kadar zorludur. Yaşam olasılığı ve uzun zaman önce meydana gelen çok ilginç jeolojik yapılar nedeniyle Mars, bilimsel keşif için çok daha iyi bir fırsat sunmaktadır. Ve eğer Dünya'da korkunç bir şey olursa ve artık yaşamı sürdüremezse, su bulma olasılığı, daha güçlü kütleçekimi ve atmosferi nedeniyle Mars yaşamak için çok daha iyi bir yer olurdu.
Bununla birlikte Ay, bir koloni için ekonomik olarak çok daha uygun bir yerdir. Finansman ve siyasi rüzgarlar değişene kadar Mars kolonisi uzak gelecekte kalacak gibi gözüküyor.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
29
-
14
-
12
-
9
-
6
-
3
-
2
-
2
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: Quartz | Arşiv Bağlantısı
- ^ SpaceX. Mars & Beyond. Alındığı Tarih: 18 Eylül 2021. Alındığı Yer: SpaceX | Arşiv Bağlantısı
- ^ B. Dunbar. Moon To Mars Overview. (29 Haziran 2018). Alındığı Tarih: 18 Eylül 2021. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
- ^ M. Koren. Trump's Nasa Pivot. (7 Ekim 2017). Alındığı Tarih: 18 Eylül 2021. Alındığı Yer: The Atlantic | Arşiv Bağlantısı
- ^ NASA. Is There An Atmosphere On The Moon?. (7 Haziran 2013). Alındığı Tarih: 18 Eylül 2021. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
- ^ NASA. Sickening Solar Flares. Alındığı Tarih: 18 Eylül 2021. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
- ^ G. Anderson. Nasa Confirms Evidence That Liquid Water Flows On Today’s Mars. (28 Eylül 2015). Alındığı Tarih: 18 Eylül 2021. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
- ^ H. Lang. Water Found Deep Inside The Moon—Get The Facts. (24 Temmuz 2017). Alındığı Tarih: 18 Eylül 2021. Alındığı Yer: Science | Arşiv Bağlantısı
- ^ J. Stromberg, et al. How The Moon Was Made. (17 Ekim 2012). Alındığı Tarih: 18 Eylül 2021. Alındığı Yer: Smithsonian Magazine | Arşiv Bağlantısı
- ^ NASA. Mars Exploration: Multimedia. Alındığı Tarih: 18 Eylül 2021. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
- ^ NASA. Goals. Alındığı Tarih: 18 Eylül 2021. Alındığı Yer: NASA | Arşiv Bağlantısı
- ^ V. A. Aaronridley. Why Are Rockets So Heavy?. (19 Ekim 2016). Alındığı Tarih: 18 Eylül 2021. Alındığı Yer: The Rocket Science Blog | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 08:31:14 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10997
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Quartz. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
