TERSİNE PROPAGANDA NEDİR?

GİRİŞ:

Ah, güzel demokrasi. Yaklaşık olarak MÖ 6. yüzyılda Antik Atina’da ortaya çıkmış olmasına rağmen çalışma mekanizması hiç değişmeyen güzel hayali sistem. 2500 yıldır insanlar demokrasi ile yönetilmektedir lakin, bunca uzun süreye rağmen seçilmeye çalışan adaylar(neredeyse tamamı) yaptıkları icraatlerden ziyade vaadleri ile seçilmeye çalışmışlardır. Günümüz dünyasının da en büyük sorunlarından birisi budur. Aradan geçen onca yıla rağmen adaylar hala daha kendilerini ön plana çıkartmak için sayısız propaganda yöntemi kullanmaktadır.

Değişen dünya şartları ile haliyle Antik zamanlardaki propaganda yöntemleriyle günümüz yöntemleri bir değildir. Antik zamanlarda koskoca bir ülkede akıllı mantıklı insanların sayısı bir elin parmaklarını geçmezken şuanda bilgiye ulaşım çok kolay olduğundan eskisinden de gizli ve akıllıca yöntemler kullanılmaktadır. Bu günde bütün dünyada çokça kullanılan bir propaganda yöntemi olan “tersine propaganda” yöntemi ile günümüz sosyal medyada nasıl manipüle edildiğini inceleyeceğiz.

“TERSİNE PROPAGANDA” NEDİR? AMAÇLARI NEDİR?

Tersine propaganda en basit tanımı ile muhalif görünen kişinin çevresini soğutmasıdır. Bir düşüncenin ya da bir grubun sıkı sıkı takipçisi ya da fanatiği her daim abartılarıyla çevresini mevcut düşünceden soğutur. Bu düşünceye hareketle propaganda yapacak işi doğrudan iktidara oy çağrısında bulunmaz. Muhalif bir görüntü sunarak muhalif insanlara “bende muhalifim, bende sizin yanınızdayım” imajı vermeye çalışır. Ayrıca bu propaganda yapan kişiler muhalife iktidardan daha fazla eleştirerek insanları muhalif olmaktan soğutur.

Bir önceki yazılarımda da bahsetmiştim. İnsanlar gündelik iş ve diğer sorumluluklarından dolayı yoğundur ve genel olarak öğrenmesi zaman isteyen birçok konuya da mesafeli kalırlar. Bu konulardan biri de maalesef siyasi ve ekonomik meseleler gelir. Günümüz sosyal medya denilen bir teknoloji ile sağolsun bilgiye ulaşımı kolaylaştırmakla beraber propaganda içinde ortam hazırlamıştır. Çünkü hayat yoğunluğundan dolayı insanlar kolayca bilgiye ulaşmak isteyip, sosyal medyadan bilgilerinin çoğunu almaktadır.

Örneklerle açıklayalım. A partisi iktidar olsun, hem de görevini iyi yapamayan bir iktidar partisi olsun. Şimdi bu A partisine muhalif eden B ve C diye iki parti olsun. Farz edelim ki B küçük bir oy oranına sahip ve C büyük bir oy oranına sahip parti olsun. A, B ve C adında 3 parti seçimlere girecekken A partisi kötü yönetimine rağmen kendi koltuğunu sağlam almak adına yapabileceği şey kendini övmekten ziyade diğer partiler arası çatışmayı körüklemek daha çok işine gelir.

Bu durumda sosyal medya hesaplarını kullanarak kendini muhalif görünümlü “Troll” hesaplarla kendini övme çabası içerisine girer yani tersine propaganda uygular. Bu durumda yapabileceği 2 şey vardır:

1- “bende muhalifim. Lakin C partisi de iktidardan çok da farklı değil” demek. Ki bu da insanlarda nihilist bir ruh haline girip insanları oy vermeye gitmekten soğutması ya da C partisine karşı tepkileri arttırmasıdır.

2- “bende muhalifim. Lakin C partisinin iktidar olması çok daha kötüdür. B partisi daha idealdir” demek. Ki bu da üçüncü taraf yani seçilme ihtimalinin az olduğu partilere C partisinin oylarını bölmeye çalışılmasıyla oluşur. Bu durumda boşa giden oylar artar ve A partisi başta tutmaya devam ederler.

Görüldüğü gibi insanların akıllarına “muhalif ve bizden biri. Güzel de konuşuyor ve benden bilgili. Onun fikirlerine güvenebilirim” gibi düşüncelerle girerek insanlara mevcut düzeni devam ettirme konusunda fikirler empoze ediliyor. Ayrıca sakın bunu az-buz olduğunu da düşünmeyin. Emin olun sanıldığından çok daha fazla kullanılıyor.

DÜNYADAN ÖRNEKLER

Dünyadan pek çok örnek verilebilir, ancak bir örneğe çok dikkatinizi çekmek isterim. ABD seçimleri ve Trump’ın kazanmasında çokça etkili olan bu propaganda yöntemi bize ne kadar etkili olduğunu göstermiştir.

Şöyle ki ABD seçimlerindeki organizasyonlar, reklamlar, tanıtımlar, saha çalışmaları ya da belli başlı araştırmalar gibi konularda ABD devleti Federal Seçim Komisyonu (FEC) tarafından yönetilen kamu finansmanı programı doğrultusunda bütçe ayırmamaktadır. Haliyle adaylar büyük şirketlerin bağışlarını kullanmak zorunda kalmaktadır. Kamala Harris’in Trump kadar zengin olmadığını anlatmama gerek yok. O sebeple Kamala Harris’in kitlesinin reklamcılığın azlığından kaynaklı propaganda yapmaya daha müsait olduğunu ve Biden döneminden kalma olumsuzluklardan dolayı mevcut sisteme karşı önyargılı olduğunu hatırlatırım.

Bu Trump için mükemmel bir fırsat idi. İlk başta Twitter’ın sahibi Elon Musk ile görüşmeler başlattı. Hatta seçilmesi halinde Elon Musk’ın özel danışmanı yapacağının garantisini verdi. Elon Musk ise Twitter algoritmasında oynamalar yaptı. Twitter, Musk’ın yönetimi altında, Trump yanlısı ve aşırı sağ içerikleri daha görünür hale getiren değişiklikler yapmıştır. Ayrıca tersine propaganda yöntemi ile Trump karşıtı görünmesine rağmen Kamala Harris’i kötüleyen sahte hesapların ve botların dezenformasyon yayma kapasitesini artırmıştır. O kadar fazla insan hem umutsuzluğu artmış olmalı ki 2020 ABD seçimlerine katılım oranı %3.5 düşmüştür, dahası Demokrat Parti oyları da %4’e yakın bir düşüş ve 3. Partiler ise %1.5’lik artış ile Trump’a başkanlık devredilmiştir. Yani hem oy verme isteğinin düşmüş olması hem de Demokrat Parti içerisindeki umutsuzluk hızla artmıştır. Propaganda işe yaramıştır. Katılım düştü, seçilme ihtimalinin olmadığı partiler mevcut iktidarın oylarını aldı ve muhalif içerisindeki bölünmeler Trump’a başkanlığı hediye etti.

SONUÇ

İşte sonuç böyle. Geçmişe göre artık propagandalardan korunma konusunda seçmene ve insanlara daha fazla yük biniyor. Sadece karşı tarafın argümanlarından ziyade bizim de gördüğümüz argümanlara karşı bir o kadar şüpheci davranmamız gerekiyor. Bu yöntemler, seçmenlerin bilgiye erişimini manipüle ederek siyasi katılımı azaltmakta ve demokratik süreçleri zayıflatmaktadır. Bu nedenle tersine propagandanın etkilerini analiz etmek ve demokratik sistemleri korumak için bilinçli bir medya okuryazarlığı ve siyasal farkındalık gereklidir. Tabi ki bunu yapmak kolay değildir. Her bir insanın siyasi anlamda en azından azami düzeyde bilgi birikiminin olması gerekmektedir. Nasıl ve nereden araştırmalar yapılması gerektiğinin farkında olması gerekmektedir. Uzman ya da toplumu yönlendiren kişilerin kusursuz olmadığını , sosyal medyadaki paylaşımların ne kadar tutarlı olduğunu, siyasi partilerin ne kadar mantıklı iddialar ya da vaadler sunduklarını doğru analiz edemezsek siyasi krizlerin çıkması ve dış ülkelerce prestijin azalması kaçınılmaz bir sonuç olacaktır.