Mantar Avcılığı: Türkiye'nin Yenilebilir Beş Mantar Türü

Bu içerik, mantar toplamanız için bir rehber niteliğinde değildir. Kullanılan fotoğraflar örnek ve bilgilendirme amaçlıdır. Mantar toplamak, eğlenceli ve çekici bir aktive gibi görünse de bilinçsiz ve uzman kişiden yoksun olarak yapıldığında ölüme yol açabilecek kadar tehlikelidir.

Fungi Dünyası

Mantarlar (Lat: ''fungus'', ''fungi'') ökaryot hücre tipine sahip, klorofil içermeyen hayvan ve bitki aleminden bağımsız, sporlarla çoğalan organizma grubudur. Çok hücreli veya tek hücreli olarak karşımıza çıkabilirler. Örneğin ''küf'' aslında bir mantar türüdür. Bitkiler gibi kendi besinlerini üretememeleri onları saprofit ve parazit olarak sınıflandırmamızı sağlar.

Pasif hareketleri ve sebze gibi tüketmemiz, onlara bir bitkiymişçesine yaklaşmamıza sebebiyet veriyor. Dediğimiz gibi onlar ne hayvan ne de bitki, onlar Fungi alemine ait bağımsız organizmalar! Mantar denince aklımıza çoğunlukla şapkalı mantarlar gelse de, aslında çok geniş bir biyolojik aleme sahipler. Örneğin maya ve küf bunlara örnektir. Bazen devasa boyutta, bazen mikroskobik boyutta bir patojen olabilirler.

Kısaca Mantar Morfolojisi

Mantarlar makroskobik veya mikroskobik morfoloji, miselyal özellikleri, spor üretme biçimi veya spor boyutu - şekli, habitatları, eşeyli veya eşeysiz üreme gibi karakterize olgulara göre sınıflandırılırlar.

Şapkalı mantar bölümleri şu şekildedir:

1. Şapka
2. Şapka altında bulunan Lameller
3. Lamellerde bulunan Sporlar
4. Sap ya da Bacak
5. Sapta bulunan Etek ya da Yüzük
6. Sapın toprağa yakın kısmı: Volva, Çorap ya da Zarf
7. Torak altında bulunan Miselyum ya da Misel
8. Hifler

Sharame toys

Türkiye'nin Yenilebilir Mantarları

Bu bölüme geçmeden önce hepimizin sağlığı açısından bir uyarıda bulunmak faydalı olacaktır: Mantarlar, her ne kadar gözümüze sempatik gelse de bazıları bizim için son derece alerjik reaksiyonlar veya direkt ölüme sebebiyet verecek toksin maddelerle karşı karşıya bırakabilen organizmalardır. Bu konuda oldukça titiz ve dikkatli olmamız gerek. Her yıl bilinçsiz toplanan mantarlar yüzünden ölüm oranları artıyor. Bilmediğiniz veya tanımadığınız herhangi bir mantara dokunmayınız, yemeyiniz veya koklamayınız!

Olası bir alerji durumunda en yakın sağlık kurumuna başvurunuz. Başvurma imkanınız yoksa 112 Acil Durum Hizmetlerini arayınız.

Eğer mantar toplamak istiyorsanız, yanınızda mutlaka bu konuda uzman, bilinçli ve eğitimli kişilerin olması kendiniz ve halk sağlığı için önemli bir husustur.

Kanlıca Mantarı:

Russulaceae ailesinden Lactarius salmonicolor, Lactarius deliciosus ve Lactarius deterrimus mantarlarına Türkiye'de genel olarak verilen isimdir. Verilen isimler yöresel ve yerel bölgelere göre değişmektedir. Bunlardan bazıları çam mantarı ve Melki mantarı, çintarı ve en yaygını Kanlıca mantarı olarak geçmektedir. Türkiye'de Batı Karadeniz, Marmara bölgesinde yaygındır. Şehir olarak Kastamonu ve Bolu'da çokça bulunur. Besin değerleri kayda değer biçimde vardır. Kalsiyum, fosfor, demir, sodyumun yanında B1, B2 ve C vitaminleri içerir. Farklı pişirme teknikleriyle çokça tüketilmektedir. Halk pazarlarında karşılaşabilirsiniz.

Bolu Belediyesi

Habibatı genellikle Köknar ağaçlarının olduğu ormanlardır. Çam ağacı ormanlarında da bulunabilir. Humuslu ve Silisli topraklarda yetişir. Tüketim sonrası içinde bulunan Karoten maddesinden dolayı idrar rengi turuncu veya kırmızımsı renge dönebilir. Olası bir durumdur. Kanlıca mantarına morfolojik olarak benzer mantarlar aynı habitatta yaşıyor olabilir. Tekrar altını çizmekte fayda var: ayırt edebilmek için yanınızda uzman biriyle mantar avcılığına çıkın.

Porçini Mantarı:

Porçini mantarı, latince Boletus edulis olarak adlandırılır. Diğer mantarlarda olduğu gibi halk arasında isimlendirmeler mevcuttur. Bu isimler arasında Ayı mantarı, çörek mantarı, bolet mantarı yaygındır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Serin ve nemli yerlerde Kayın, Meşe ve Çam ormanları habitatlarıdır. Batı Karadeniz'de ve Orta Karadeniz'de bolca bulunur. Eylül, Ekim, Kasım ve Haziran ayları ortaya çıktığı dönemdir. Diğer mantarlara göre protein oranı yüksektir. Günlük B3, B5 vitaminleri ve folik asit ihtiyacının büyük bölümünü karşılar.

Ege Pazarından

Toplandığında çok bekletilmeden tüketilmeli veya kurutulmalıdır. Bekletildiğinde bozulma eğilimindedir. Uzun zamanlı tüketilmek istenirse kurutmak en iyi yöntem olacaktır. Tüketilme biçimleri değişkendir. Çiğ olarak tüketildiği de bilinir.

İstiridye Mantarı:

Pleurotaceae familyasındandır. Türkiye'de en çok tüketilen mantarların başında gelir. Market raflarında görebilirsiniz. Aynı zamanda yetiştiriciliği de yaygındır. En çok tüketilen İstiridye mantarı türü Pleurotus ostreatus olarak bilinir. Diğer mantarlardan farklı olarak toprak yerine ağaç gövdelerinde yetişirler. Bu ağaçlar genellikle Kayın ve Kavak ağaçlarıdır.

Morfolojik açıdan geniş yelpaze şeklinde şapkası mevcuttur. Sapı yok denecek kadar azdır. Krem rengi, beyaz, gri veya hafif sarımtırak renklere sahip olabilir. Tekli olarak değil, kümelenmiş şekilde yetişmektedir.

New Scientist

Ağırlığının büyük çoğunluğu sudan oluşur ve toplandıktan sonra bir kaç saat içinde suyun buharlaşması nedeniyle ağırlığının yaklaşık % 10’unu kaybeder. Lifli yapısı nedeniyle tok tutar. Nemli ve ıslak bölgelerde yetişir.

Kuzu Göbeği Mantarı:

Morfolojik olarak en ilgi çekici mantarlardan biridir. Şapka kısmı girintili çıkıntılı bir yapıya sahiptir. Köşeli ve oyukludur. Sapı düzdür. Ortadan ikiye ayırdığınızda içinin boşluk oluğunu göreceksiniz. Humuslu ve besinli topraklar yaşam alanıdır. Fındık, kayın, Akçaağaç ve Karaağaçların olduğu bölgelerde bulunurlar. Ek olarak ırmak ve göl kıyıları, ağaç kesimi yapılmış ormanlar, reçineli ağaç altları, hatta yanmış alanlarda bile bulunurlar. Koloni oluşturmazlar. Tekli veya ikili - üçlü şekilde bulunurlar.

Yemek.com

Mart ve Mayıs aylarında yetişirler. Morchella Esculenta olan bu mantar morchellaceae familyasından gelir. İçeriğinde B1, B2 ve C vitaminlerin yanı sıra yüksek miktarda kalsiyum, sodyum, çinko ve potasyum bulundurur.

Gyromitra esculenta gibi zehirli türlerle (sahte kuzu göbeği mantarı) karıştırılma riski olduğundan dikkatli olunmalıdır.

Yumurta Mantarı:

Cantharellaceae familyasındandır. Morfolojik yapısı olarak sarı ve turuncu ağırlıklıdır. Şapkası daha çok huniye benzetilir. Şapka kenarları kıvrımlıdır. Yerel isimleri arasında Tavukbacağı Mantarı, Meşe Mantarı, Horoz Mantarı veya Fener Mantarı yaygındır.

Unilever Food Solutions

Batı ve Orta Karadeniz genelde bulundukları bölgelerdir. Çoğu mantar gibi nemli ortamları tercih ederler. Yağmurun bol yağdığı mevsimlerde ortaya çıkarlar. Örneğin sonbahar. Genellikle pişirilse de, çiğ olarak da tüketildiği bilinir.