Akılları Karıştıran Soru: Virüsler Canlı Mıdır Yoksa Cansız Mı?

Virüs Nedir?

Virüs, konak yani sadece canlı hücrelerde çoğalıp (replike olmak) bulunduğu canlıyı enfekte eden enfeksiyon ajanlarıdır. Hücre yapısına sahip olmadıklarından dolayı biyolojik ajan olarak adlandırılırlar. Üremesi için konak hücreye ihtiyaç duyması onu hücre içi zorunlu parazit (obligat) olarak tanımlamamıza neden olur.

Virüsler, prokaryot ve ökaryot hücre fark etmeksizin konak canlıyı enfekte edebilirler. Bu canlılara hayvanlar ve bitkiler dahildir. Bazı virüsler konak hücreyi sadece belli bir canlı seçerken (örneğin bir bitki virüsü sadece bitkiyi enfekte edebilir) bazıları hem hayvan hem de insanları enfekte edebilir (örneğin kuduz virüsü).

Virüsler bulundukları hücrelere göre isimlendirilirler:

• Bakteriyofaj: bakteri virüsleri
• Siyanofaj: alg virüsleri
• Fitofaj: çiçekli ve tohumlu bitki virüsleri
• Zoofaj: insan ve hayvan virüsleri
• Arthropodafaj: böcek virüsleri

Bitki virüsleri, bitkide oluşan yaralardan girerek bitkileri enfekte ederler. Bu yaralar böcekler tarafından veya otçul hayvanların meydana getirdiği yaralar olabilir.

Virüsler, konak hücre olmaksızın dışarıda ''paketçikler'' içinde yaşayan zararsız yapılardır. Paketçikler, DNA ya da RNA olan kapsid adında kapsülle çevrili genetik etken bulunduruyor.

Kısaca Virüs Morfolojisi

Virüsler, elektron mikroskobunda görülmektedir. Boyutları nanometre ile ifade edilir. Hücre yapısı içermezler, organelleri yoktur. Nükleik asit çekirdekleri ve bunu saran protein kılıfları bulunur (kapsid).

Virüslerde üç temel yapı şunlardır: Kapsomer veya kapsid, zarf, nükleik asit.

Nanometrenin ne kadar küçük olduğunu anlamamız için şöyle diyebiliriz: 1 nm = 10^-6 mm =10^-9m'dir. 1 nanometre milimetrenin milyonda biri olarak kabul edilir. Virüslerin şekilleri değişkendir. Bazı virüsler yuvarlak, yassı veya çubuk şeklinde olabilirler. sahip oldukları genoma göre DNA virüsü veya RNA virüsü olarak tanımlanırlar.

bioninja

Virüslerin Yol Açtığı Bazı Hastalıklar:

• Grip: influenza A virüsü.
• Suçiçeği: varisella zoster virüsü.
• Uçuk: herpes simpleks virüsü.
• Kuduz: Rhabdoviruslar grubundan RNA'lı Lyssavirus genusundan bir rhabdovirus'tur.
• Ebola: filovirüsler ailesinden bir RNA virüsüdür.
• AIDS (HIV): HIV virüsü
• Sars: Coronaviridae ailesinden koronavirüs (CoV)

Bulaşma yolları arasında hava yoluyla, damlacık teması, oral bulaşma, cinsel yolla bulaşma, direkt temas, Fekal-oral bulaşma yaygın olanlarıdır. Virüsler, kitlesel yok oluşlara sebep olarak tehlikeli organizmalar arasındadır. İspanyol gribi, Sarıhumma, AIDS, COVID-19 bunlara örnektir. Yakın zamanda hepimizi etkisi altına alan COVID-19 birçok ölüme sebep olarak dünyaca kaosa sebep olan pandemilerden biridir. Sadece bireylerin ölümüne değil, toplumun psikolojisi, ekonomi, sosyal ve siyasi sonuçlar gibi çokça sonucu beraberinde getirmektedir.

Virüsler: Canlılık veya Cansızlık, İşte Bütün Mesele Bu!

Virüslerin canlı mı yoksa cansız mı oldukları hala araştırma ve merak konusu.

Makromolekül sentezleme veya enerji üretme gibi organelleri yoktur. ATP üretemez. Üreme biçimleri tam olarak ''üremek'' değildir. Çoğalmak için replikasyon gerçekleştirirler, bu da kendini kopyalamak anlamına gelmektedir. Hücreler ise bölünerek çoğalırlar. Canlılığın tanımında beslenme, solunum, büyüme, üreme gibi enerji gerektiren olaylar bulunmaktadır. Bu enerji ATP tarafından oluşturulur. Dediğimiz gibi, virüslerde ATP sentezi gerçekleşmez.

Virüsler konak dışı cansız olarak nitelendirilip, konak içinde canlı konumuna geçiyor diyebiliriz.

New Scientist

Bütün bu sebeplerle virüslere cansız doğal, organik, mikroskobik, kimyasal robotlar diyerek işin içinden çıkmak pek mümkün değil. Bu kafa karıştırıcı ve bir o kadar da dayanıklı organizmalar, hala tam olarak konumlandırılamamış durumdalar. Hem canlı ''taklidi'' hem de cansız ''taklidi'' bilim insanları tarafından belli bir sınıfa koymak için zor bir durum. Sonuç olarak biyologlar virüsleri yarı canlı sınıfına sokuyor. Bu da gerçek bir türler sınıflandırması (taksonomi) terimi değil. Sadece biz virüslerin ne olduğuna karar verene kadar kullanacağımız bir kavram.