Evrimsel Biyolojide Organ Körelmesi: Tavuklar, Uçamamalarına Rağmen Neden Hala Kanatları Körelmiyor?

Hayatımızın her döneminde protein kaynağı olarak tükettiğimiz birincil besin kaynaklarımızdan biri. İnsan - tavuk arasındaki bağ çoğu zaman tüketim yönünde olsa da bazen mahalle pazarlarında evcil hayvan olarak aldığımız, bahçemizde beslediğimiz, dinozorlarla bağlantısı bizleri hayrete düşüren, belki de gözümüzde ''basit'' olan tavukların aslında evrimsel biyoloji açısından önemli yere sahip olduklarını, kanatlarının ''uçamamasına'' rağmen neden hala var olduğunu ve körelmediğini bu içerikte işleyeceğiz.

Dinozorlardan Günümüze: Tavukların Evrimi

Tavuklar ve tüm kuşlar dinozorlarla aynı evrimsel atayı paylaşıyor. Spesifik olarak bunların, Velociraptors ve Tyrannosaurus rex gibi ünlü türleri de içeren iki ayaklı, etobur dinozorlardan oluşan, theropodlar olarak bilinen bir grup dinozordan evrimleştiğine inanılıyor. Kuşlar ve dinozorlar arasındaki bu bağlantı fosil kanıtları, genetik çalışmalar ve anatomik benzerliklerle desteklenmektedir.

i.pinimg

Onlarca yıldır paleontologların kuşlarla dinozorlar arasındaki tek fosil bağı, tüylü kanatları olan, ancak dişleri ve bir dinozorun uzun kemikli kuyruğu olan melez bir yaratık olan Archaeopteryx'ti. Görünüşe göre bu hayvanlar, kuşlara benzer özellikleri (tüyler, kanatlar ve uçma) sadece 10 milyon yıl içinde, yani evrimsel zaman içinde çok kısa bir sürede kazanmış gibi görünüyordu.

“Bir kuş, T. rex'ten bir gecede evrimleşmedi; kuşların klasik özellikleri birer birer evrimleşti; Önce iki ayaklı hareket, sonra tüyler, sonra lades kemiği, sonra tüy kalem tüylerine benzeyen daha karmaşık tüyler, sonra da kanatlar" dedi Brusatte. "Sonuç, dinozorlar ve kuşlar arasında nispeten kusursuz bir geçiş; öyle ki, bu iki grup arasında kolay bir çizgi çizemezsiniz."

Bu karmaşık süreç sonucu, insanlar tavukları evcilleştirdi ve dünyada en çok tüketilen besin haline geldi. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün yayınladığı verilere göre ise 2020 itibariyle dünya üzerinde yaklaşık olarak 33 milyar tavuk bulunuyor.

Tavuk Dış Anatomisi

Bir tavuğun temel dış kısımları arasında gaga, gerdanlık, kulaklar, gözler, göz halkaları, kanatlar, kuyruk, uyluklar, dizler, incikler, mahmuzlar, pençeler ve parmakları bulunur. Erkekler ve dişiler arasındaki farklar arasında ibik ve gerdanların boyutu, mahmuzların boyutu (yaşlı kuşlarda) ve tüy ve pelerin tüylerinin özellikleri yer alır. Erkeklerin tüy ve pelerin tüylerinin uçları sivri, dişilerinki ise yuvarlaktır. Ayrıca erkeklerin kuyruklarında orak tüyler ve sırtlarında tüyler bulunurken dişilerde yoktur.

learn poultry

Kuşlar olgunlaştıkça ibik ve gerdanlar büyür ve tavuktaki cinsel olgunluğa ibiklerin kızarması da eşlik eder. Tavuktaki en önemli organ sistemleri beslenme ve üreme yollarıdır. Soluk borusu, akciğerler ve kalp diğer hayvan türlerinden pek farklı değildir.

Canlılarda Organ Körelmesi Nedir?

İşlevini tamamen veya önemli ölçüde yitirmiş, ama halen canlıların vücutlarında bulunan organlar ilk olarak Charles Darwin’in ilgisini çekmişti. Türlerin Kökeni'nde Darwin, körelmiş organları evrimi destekleyen kanıtlardan biri olarak göstermiş ve filogenetik ağacı şekillendirirken bu organlardan çokça faydanlanmıştı.

"Körelmiş” kelimesi, bir organın işe yaramadığı anlamına gelmez. Kalıntı (körelti), “kaybolan veya yok olan bir yapıdan geriye kalan iz veya gözle görülür işaret” anlamına gelir. Biyolojiden örnek verirsek: Yılanların bacak kemikleri, kör kaya balıklarının göz kalıntıları (Yamamoto and Jeffery 2000), atların fazladan ayak parmağı kemikleri, uçmayan kuşların ve böceklerin kanat çıkıntıları ve yarasaların azı dişleri bu tanıma uyar.

Konuyu daha iyi kavramamız adına kendi cinsimiz olan Homo Sapiens için körelmiş bazı yapılara örnek verecek olursak:

• Üçüncü göz kapağı: İnsanlarda oldukça küçülmüş bu organ, bazı topluluklarda diğerlerine oranla daha belirgin. Primat türleri içinde üçüncü gözkapağını fonsiyonel olarak kullanan tek primat ise Batı Afrikada yaşayan Calabar angwantibo.
• Yirmi yaş dişleri: İlk insanlar birçok bitki türüyle besleniyordu ve gün boyunca ihtiyaç duydukları tüm gıdaları almak için yeterli miktarda bitkiyi, yeterince hızlı şekilde yemeye ihtiyaç duyuyorlardı. Bilim insanlarına göre, bu sebeple, daha geniş bir ağzı daha üretken kılmak için ilave bir takım azı dişleri mevcuttu. Selülozun vücut tarafından yeterli şekilde sindirilmesi kabiliyetinden yoksun olunduğu için bu özellikle gerekliydi. Evrim tercihlerini yaptıkça gıdalarımız değişti, çenemiz uygun bir şekilde küçüldü ve üçüncü azı dişlerimiz gereksiz hale geldi.

İşlevsiz Olduğunu Düşündüğümüz Tavukların Kanatları Neden Körelmiyor?

Tavuklar genel olarak uzun mesafelere uçamazlar ancak kısa uçuşlarda, duvar veya çit gibi engellerin üzerinden atlarken veya tırmanırken kanatları onlara yardımcı olur. Kötü uçmalarının nedenleri, kanatlarının küçük olması, vücutlarının bu ağırlığı kaldıramaması ve ağırlıklarını azaltmak için kemiklerinin içleri boş olmasıdır. Tavuklar sadece mücadele, güvenlik, kur yapma, kaçma ve tehlike anlarında havalanabilir. Bu durumlarda havalansalar dahi havada uzun süre kalamazlar. Tavuklar için bilinen aralıksız en uzun uçma mesafesi 230 metredir. Oldukça az olan bu verilere bakınca aslında tavukların tıpkı deve kuşu ve penguenler gibi kuş sınıfında yer alan, kanatlı ama uçucu olmayan bir tür olduğunu anlıyoruz.

Genellikle seri üretim fabrikalarında ve çiftliklerde bulunan tavuklar değil uçmak bazen adım atacak dahi alan bulamıyorlar. Bu durum da onları uçma fikri ve eyleminden fazlasıyla uzaklaştırıyor. Kim bilir, belki de gelecekte uçabilen bir türe tekrardan dönüşürler ve onları gökyüzünde süzülürken görme şansını elde ederiz.

İşte, Tavuk Kanatlarının Hala Körelmemesinin ve Kullanılmak İçin Var Olduklarını Gösteren Bazı İşlevleri:

Kendini Korumak: Tavuklar kanatlarını kullanarak tilki, kedi, rakun, porsuk gibi yırtıcı hayvanlara karşı kendilerini savunurlar. Bir yırtıcı onlara yaklaştığında daha büyük görünmek için kanatlarını açarlar. Yırtıcılardan kaçmak için hızlı hareketler ve yüksek hız oluşturmak amacıyla kanatlarını kuvvetli bir şekilde çırparlar.

Dengede Durmak: Tavuğun kanatları yalnızca ağaçlarda dengede durmalarına yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda çiftleşmede de kritik bir rol oynar. Horoz, tavukla çiftleştiğinde sırtüstü tırmanacak ve kanatları olmadan dengesini tam olarak sağlayamayacaktır. Dolayısıyla horozun kanatları çiftleşme sırasında duruşunu korumasına yardımcı olur, bazı tavuklar da pozisyonlarını korumak için kanatlarını açarlar.

Yavruları ve Yumurtaları Korumak / Isı Dengesi: Civcivlerin annelerinin kanatları altında saklandığını görmüşsünüzdür. Anne tavuklar genellikle yavrularını yağmurdan korumak için kanatlarını açarlar ve ayrıca geceleri ve soğuk havalarda civcivleri sıcak tutmaya da yararlar. Yumurta içindeki embriyonun gelişimi için olan sıcaklığı sağlarlar.

chicken and chickins

Hakimiyet: Horozlar genellikle daha büyük görünmek için ve kendi bölgelerindeki diğer erkekleri savuşturmak için bir saldırganlık işareti olarak kanatlarını çırparlar. Kanatlar ayrıca diğer erkeklerle olan kavgalarında onlara yardımcı olur ve onları rakiplerinin pençeleri ve mahmuzlarından yaralanmaktan korur.

Çiftleşme Çağrısı ve Cinsel Seçilim: Özellikle horozların büyüleyici renkleri vardır. Erkekler genellikle kanatlarını renklerini ve güzelliklerini sergilemek, dişileri etkilemek ve sadece gösteriş amacıyla kullanırlar. Diğer hayvanlarda olduğu gibi dişi, erkek bireyin rengine, parlaklığına, kanat açıklığına vb. dış özelliklerine bakarak eşini seçer. Burada kanatların büyük rolü vardır.

Sonuç:

Enerji verimliliği düşük veya hiç olmayan organlar, körelir. Burada tavuk kanatlarının aslında kötü de olsa havalanmaya ve daha birçok daha işlevi beraberinde sağlamaya yarıyor. Bu işlevler bir organın körelmemesi için iyi bir sebepler. İnsanlar tavukları endüstriyel olarak ürettikleri, ağırlıklarını farklı yollarla fazlalaştırmak amacıyla ''normal'' tavuktan çok daha iri tavuklara sahip olarak, onların uçma olanaklarını daha çok elinden aldı gibi görünüyor. Tüm bunlar, bizlere kanatların ''işlevsiz'' olduğunu, neden hala tamamen körelmediklerini aklımıza getiriyor.