İslamda Evrim Tartışmaları

Uyarı! Bu yazı bir eleştiri, kıyas yazısı değil yalnızca geçmişe ışık tutan bir yazıdır. Bilgilerin doğruluğudan yada yanlışlığından bahsetmiyorum.

Bölüm 1: Kitab al-Hayavan

Dünya tarihinde 8. yüzyıllardan itibaren evrim fikri, İslam alimlerinin tartışğı konular arasında olduğu biliniyor. Hatta ve hatta Avrupa’dan bile daha çok felsefi ve iddialı bir şekilde evrim konusu İslam alimleri arasında 11. yüzyıla kadar etkin bir şekilde yer edinmiştir. Ama yeri gelmişken söylemek lazım evrim konusu İslam alimleri tarafından çoğunlukla felsefi boyutta sadece gözlemlerle sınırlı kalmış, bu konuda bir bilimsel adım atılmamıştır.

İslam cephesinde Evrim ile alakalı ilk metinler İbrahim Al-Nazzam ve öğrencisi Osman al-Cahiz tarafından oluşturulmuştur. Osman al-Cahiz Kitab al-Hayavan kitabında düşüncelerini şöyle belirtmiştir.^[1]

Dedim ki...

Yaşlandıkları zaman kara yılanları hava solurlar, bu onlara yeter. Aynı şey, yaşlandıkları zaman kertenkeleler içinde geçerlidir. Dedi ki: Fakat bu bataklık çalılıklarda, nehirlerin kenarlarında ve durgun suların bulunduğu yerlerde yaşayan su yılanları için geçerli değildi.

Bu yılanlar çoğalırlar ve çiftleşirler veya anneleri ve babaları da belki su yılanlarıydı. O zaman gelişme nasıl olmuştur?

Kitab al-Hayavan

Dedim ki...^[2]

Su yılanları ya alçak yerlerin hayvanlarıdır ya da dağların. Çağlayanlı dereler, pek çok sürünen hayvanlar, yük hayvanları ve vahşi hayvanlar gibi bunları yerlerinden söküp taşırlar. Bu yılanlar çoğalırlar ve çiftleşirler veya anneleri ve babaları da belki su yılanlarıydı. O zaman gelişme nasıl olmuştur? Çünkü karada, denizde ve kayalık ve kumlu zeminde yaşarken de tabiatları gereği yılanlar su yılanlarıdır ve nem ve su içinde yaşarlar. Kara yılanlarının ince ve uzun olmaları iki nedenden ötürü doğaları gereğidir: Bir kere uzun yaşadıkları için, ikincisi verimli sahil alanlarından çok uzaktadırlar…”

Bölüm 2: Düşünce Özgürlüğü ve Dünya'nın İkinci Evrim Kuramı

Cahiz’den önce yaşamış Ebu Musa Hayyan’da yaşamın doğal yollarla geliştiğini savunanlardı, hatta insanların bir gün başka insanlar yaratabileceği ve bu yaratılmış olan insanlara başka peygamberlerinde yaratabileceğini iddia etmişti. Bu iddiaların her ne kadar sansasyonel ve cesur olduğunu düşününde o yıllarda İslam dininin sahip olduğu hoşgörünün derinliği insanları büyülemektedir.^[3]

Yine bir başka örnek Rasa'il İhvan al Safa va Hillan al Vafa’nın çevirisinde şöyle bir metin yer almaktadır.^[4]

Şekil ve türler, var olduklarından beri malzemelerine göre bellidirler ama bireysel görünümler malzeme içerisinde devamlı bir değişim içerisindedirler.

Rasa'il İhvan al Safa va Hillan al Vafa

“Şekil ve türler, var olduklarından beri malzemelerine göre bellidirler ama bireysel görünümler malzeme içerisinde devamlı bir değişim içerisindedirler. Şekillerin, türlerin ve alt türlerin malzemelerine göre değişmeden kalmalarının nedeni, bunları oluşturan sebeplerin gökyüzünde değişmemesidir. Bireyler ise değişir, çünkü bunları oluşturan sebepler değişmektedir. Bunun böyle olmasının nedeni, bunların oluşum sebeplerinin tanrısal dünya ruhu olmasıdır. Malzemeleri unsurlar, tabiat, oluşum için gereken güç, gökyüzü ve yıldızlar da onları yapan aletlerdir."

Aynı kitapta canlıların oluşumundan bahsedilirken şöyle bir cümle dikkat çekiyor.

Canlı türleri ortaya doğal yollarla çıksa bile canlılar oluştuklarından sonra türlerinin değişmeden kaldığıdır.

Rasa'il İhvan al Safa va Hillan al Vafa

“Bitkilerin durumunu gözleyen, onlar üzerine düşünen ve araştıran her aklı başında ve anlayışlı kişi onların türlerinin şekillerini asla değiştiremediklerini veya türünün şeklinden başka bir şekle görüşmediğini görür. Kimse bir palmiyeden bir zeytin ağacı çıktığını veya fıstık ağacında bir incirin büyüdüğünü göremez. Aynı şekilde bir buğday başağında bir arpa tanesi görülemez. Bu bütün tahıllar, meyveler, sebzeler ve otlar için geçerlidir.^[5]

Aynı şey tüm hayvan üyeleri için de geçerlidir, cinslerinin şekilleri ve türlerinin yapısı iyi korunur. Kimse bir ana devenin karnından bir tayın çıkyığını veya bir inekten bir oğlağın doğduğunu görmemiştir. Aynı şekilde bir devekuşunun yumurtasından bir turna kuşu veya bir güvercin yumurtasından bir tavuk civcivi çıkmaz.”

Arap Plinius’u olarak bilinen Ali al mas'udi ömrünün sonuna doğru kaleme aldığı Kitabal-tanhib val işraf adlı eserinde canlıların mineralden bitkiye, bitkiden hayvana, hayvandan canlıya geçtiklerini söylüyor.

Canlılık dört evredir, ilk evre mineraller, minerallerin ardından basit yapıda bitkiler, sonra o bitkilerden uyuşuk hayvanlar, en sonda hızlanan hayvanlarda canlı(insan) ortaya çıkmıştır.

Canlılık dört evredir, ilk evre mineraller, minerallerin ardından basit yapıda bitkiler, sonra o bitkilerden uyuşuk hayvanlar, en sonda hızlanan hayvanlarda canlı(insan) ortaya çıkmıştır.

Kitabal-Tanhib Val İşraf

Tüm Reklamları Kapat

Burada yazımızla ilgili şunu hatırlatmak istiyorum, burada yazılarınların doğruluğunu yada yanlışlığını tartışmıyoruz. Yalnızca 10-12 asır önce yaşamış bazı alimlerin, evrim hakkındaki gözlemlerinin ve düşüncelerine şahit oluyoruz.

Bölüm 3: Büyük Alim İbn Haldun

Mukaddime adlı eserinde büyük tarihçi ve sosyolog Alim Haldun şöyle der. (Ayrıca eserin okunmasını şiddetle tavsiye ediyorum!)^{[10], [6]}

“Bilinmelidir ki Allah size ve bize kılavuz olsun, bu alem içinde bulunan tüm yaratılmış şeylerle birlikte bir düzene ve sağlam yapıya sahiptir. Dikkate değer ve sonsuz bir örüntü içerisinde, nedenlerle nedenlerin sonucu olan şeyler arasında bağlantıları ve bazı varlıkların diğerlerine dönüşmesini gösterir… Görünen ögelerle başlayarak bu öğelerin nasıl dereceli ve sürekli bir şekilde topraktan suya, sudan havaya ve ondan ateşe yükselen bir düzen içerisinde tertip edildiği görülür… Üstelik her zaman bir altındakine nazaran üstteki daha yoğundur. Nihayet, küreler dünyasına varılır. Sonra yaradılış alemine bakılmalıdır. Minerallerle başlamış, marifetli, tedrici bir şekilde, bitkilere ve hayvanlara doğru gelişmiştir. Minerallerin son aşaması bitkilere ve tohumsuz bitkiler gibi ilk aşamasına bağlıdır. Bitkilerin palmiye ağaçlar ve üzümler gibi son aşaması, hayvanların sümüklü böcekler ve kabuklular gibi yalnızca dokunma duyusu olan ilk aşamasına bağlıdır… Hayvanlar alemi sonra da genişler, türleri artar ve tedrici bir yaradılış süreci içerisinde nihayet düşünme ve tefekkür kabiliyeti olan insana gelir. İnsanın bulunduğu yüksek aşamaya maymunlar aleminden ulaşılır. Maymunlarda zekâ ve algılama vardır, ama gerçek düşünce ve tefekkür gelmemiştir. Bu noktada, maymunlar aleminden sonra insanın ilk aşamasına geliriz. -ki gözlemlerimiz buraya kadar gelir…"

Hayvanlar alemi sonra da genişler, türleri artar ve tedrici bir yaradılış süreci içerisinde nihayet düşünme ve tefekkür kabiliyeti olan insana gelir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı

The Cricket on The Hearth (Charles Dickens)

The Cricket on the Hearth: A Fairy Tale of Home is a novella by Charles Dickens, published by Bradbury and Evans, and released December 20, 1845 with illustrations by Daniel Maclise, John Leech, Richard Doyle, Clarkson Stanfield and Edwin Henry Landseer. Dickens began writing the book around October 17, 1845 and finished it by December 1st. Like all of Dickens’s Christmas books, it was published in book form, not as a serial. Dickens described the novel as “quiet and domestic […] innocent and pretty.” It is subdivided into chapters called “Chirps”, similar to the “Quarters” of The Chimes or the “Staves” of A Christmas Carol.

In July 1845, Dickens contemplated forming a periodical focusing on the concerns of the home. It was to be called The Cricket, but the plan fell through, and he transformed his idea into a Christmas book in which he abandoned social criticism, current events, and topical themes in favour of simple fantasy and a domestic setting for his hero’s redemption, though some have criticised this notion. The book was released on December 20, 1845 (the title page read “1846”) and sold briskly into the New Year. Seventeen stage productions opened during the Christmas season 1845 with one production receiving Dickens’s approval and opening on the same day as the book’s release. Dickens read the tale four times in public performance.

Warning: Unlike most of the books in our store, this book is in English.
Uyarı: Agora Bilim Pazarı’ndaki diğer birçok kitabın aksine, bu kitap İngilizcedir.

Devamını Göster

₺200.00

Satın Al Tüm Ürünler

İbn Haldun - Mukaddime

İbn Haldun insanın maymunlar aleminden geldiğini söylüyor, ve bu gerçektende doğrudur.^[8]

Sizlere bu bloğumda bundan bir kaç ay önce kaleme aldığım bir yazımı paylaşmak istedim, yazıda bahsettiğim kaynaklara bakmanız rica olunur. Ve kesinlikle İbn Haldun'un Mukaddime eserine göz atmayı unutmayın derim. Sevgi ve saygılarla...^[9]

^{[1], [2], [3], [4], [5], [6], [7], [8], [9], [10]}