DEMOKRİTOS - ATOMCU FİLOZOF

Demokritos tekçilik ya da çokçuluk kuramlarına karşı "Atom veya bölünmeyen öz" kuramını ortaya koymuştur. Bu düşüncesi ile ‘Atomcu Filozof’ olarak adlandırılmıştır. Her şeyin fiziksel olarak "atomlardan" oluştuğunu, atomlar arasında boşluk olduğunu, atomların yok edilemez olduğu ve her zaman hareket hâlinde olduğunu söyler.

Leucippus ve Epikür ile birlikte atomların şekilleri ve bağlanabilirliği üzerine görüşler belirtir. Malzemenin katılığının ilgili atomların şekline karşılık geldiğini düşünür. Böylece demir atomları sağlam ve güçlüdür; su atomları pürüzsüz ve kaygandır; tuz atomları keskin ve sivridir; ve hava atomları hafif ve fazlasıyla hareketlidir. Demokritos ve diğer atomcular, hareketin bir boşluk gerektirdiğini kabul ettiler ancak hareketin gözlenebilir bir gerçek olduğu gerekçesiyle Parmenides'in argümanını görmezden geldiler. Bütün bu materyalist görüşlere rağmen, "tek gerçek, atomlar ve atomların hareketidir" prensibini, ruhun açıklanması aşamasında da tutarlı bir şekilde kullanmıştır.

Demokritos ile birlikte atomcular, boşluk ile ilgili süren tartışmaya şu cevabı vermişlerdi: Atomlar ve boşluk, her zaman var olmuştur. Atomlar boşluk içinde hareket edebilir ve birbirleriyle çarpışabilir. Bu nedenle de değişim ve hareket gerçekleşebilir. Hareketin, duyularımızdan kaynaklanan bir yanılsama değil, gözlemlenebilir bir gerçek olduğunu kabul ettikleri için de Parmenides’in argümanını kabul etmemişlerdir. Buna bağlı olarak da atomlar arasında boşluğun var olması gerektiği görüşünü desteklemeye devam ettiklerini söyleyebiliriz. Demokritos’a göre evren'deki oluşuma, kesin bir zorunluluk egemendir. Bütün olup bitenleri bir rastlantı ile izâha çalışmak saçmalıktır. Çoğu kişi Demokritos'u "modern bilimin babası" olarak görür.

Demokritos, tüm maddenin atom adı verilen küçük, bölünmez parçacıklardan oluştuğunu öne süren atom teorisi kavramını önermesiyle ünlüdür. Demokritos'a göre atomlar ebedi, yok edilemez ve şekil ve boyut olarak sonsuz çeşitliliktedir. Farklı malzemelerin özelliklerinin bu atomların dizilişlerinden ve hareketlerinden kaynaklandığına inanıyordu. Demokritos'un atom teorisi, modern atom ve moleküler teorilerin temelini attı ve John Dalton ve Albert Einstein da dahil olmak üzere sonraki filozofları ve bilim adamlarını büyük ölçüde etkiledi. Demokritos, sonsuz bir evrende sonsuz sayıda dünyanın varlığını varsayan bir kozmolojik model geliştirdi. Bu dünyaların atomların birleşiminden oluştuğunu ve "boşluk" olarak adlandırdığı geniş boşluk bölgeleriyle ayrıldığını öne sürdü. Bu sonsuz evren kavramı ve atomlar arasındaki boşluk fikri, Epicurus ve Lucretius da dahil olmak üzere sonraki düşünürler üzerinde önemli bir etkiye sahipti. Demokritos, atom teorisi aracılığıyla çeşitli doğa olaylarını açıklamaya çalıştı. Maddelerin özelliklerini, bileşiklerin oluşumunu ve büyüme, bozulma ve değişim süreçlerini açıklamak için atom kavramını kullandı. Ayrıca atom teorisini ışığın, rengin ve algının davranışını açıklamak için uyguladı.

Demokritos'un bazı özel açıklamalarının yerini modern bilimsel anlayış almış olsa da, doğal fenomenleri altta yatan atomik etkileşimler yoluyla açıklamaya yaptığı vurgu, bilimsel araştırmanın gelişmesine katkıda bulunmuştur. Demokritos, doğal dünyayı anlamak için gözlemsel bir yaklaşımı savundu. Bilginin ampirik kanıtlara ve duyusal deneyimlere dayanması gerektiğine inanıyordu. Demokritos, evren hakkındaki temel gerçekleri ortaya çıkarmak için dikkatli gözlem, deney ve mantıksal akıl yürütmenin önemini vurguladı. Bilimsel araştırmaya yönelik bu yaklaşım, antik Yunanistan'da ortaya çıkan ve tarih boyunca bilimsel metodolojiyi şekillendirmeye devam eden ampirist gelenek de dahil olmak üzere sonraki filozofları ve bilim adamlarını etkiledi.

Demokritos'un atom teorisi hakkındaki fikirleri ve bilimsel araştırmaya yaklaşımı, modern bilimin gelişimi için temel oluşturdu. Kavramları ve içgörüleri, maddenin doğasının, evrenin yapısının ve bilimsel keşifte gözlem ve deneyin öneminin anlaşılmasına katkıda bulundu.