Beyin Çipi Nedir? Neuralink Gibi Beyin-Bilgisayar Arayüzleri, Telepati ve Telekineziyi Mümkün Kılabilir mi?

Beyin çipi, çoğunlukla felçli hastalarda uygulanmak üzere; oldukça küçük bir tasarıma sahip olan ve beyin yüzeyine yerleştirilen cihazlardır. Bu cihazlar sayesinde beyinde gerçekleştirilen aktivitelerin izlenmesi amaçlanır.

2016 yılında Elon Musk’ın kurduğu Neuralink şirketi ile birlikte sıklıkla konuşulmaya başlayan beyin çipleri aslında ilk defa gerçekleştirilmiş bir çalışma değildir. Aksine, 1960’lı yıllardan itibaren bu konuda yapılmış birçok çalışma bulunmaktadır. Bu konudaki ilk çalışmalar, beyindeki aktiviteleri takip edebilmek ve bunları belirli komutlara dönüştürebilmek için maymunlar üzerinde gerçekleştirildi. Günümüzde beyin çipleri ile ilgili yapılan çalışmalar genellikle 1970’li yılların başlarında ortaya çıkan "beyin-makine arayüzü" terimi ile anılmaktadır.

Beyin-bilgisayar arayüzü (veya nöral kontrol arayüzü, zihin-makine arayüzü, direkt nöral arayüz, beyin-makine arayüzü), bir beyin ile bilgisayar arasında kurulan kablolu veya kablosuz iletişim teknolojilerine verilen genel bir isimdir. Beyin-bilgisayar arayüzü (yani beyinden bilgisayara bağlantı) ile bilgisayar-beyin arayüzü (yani bilgisayardan beyne bağlantı) teknolojilerini bir arada içeren sistemlere beyin-beyin arayüzü de denmektedir.

Bu teknolojilerin genel amacı, insanların bilişsel fonksiyonları ve duyusal motor fonksiyonları üzerinde araştırmalar yapmak, bunların beyindeki faaliyetlerini haritalandırmak, bu konularda sorun yaşayan kişilere yardımcı olmak veya bu açılardan insan zihninin yapabileceklerini bilgisayar yardımıyla desteklemektir. Bu çalışmaların ek bir çıktısı ise beyinden beyine doğrudan iletişim sistemleri (yani "bilimsel bir telepati aracı"), bir kişinin beyninden diğer bir kişinin kaslarına doğrudan bağlantı (yani "bilimsel bir telekinezi aracı") ve hatta hafıza silme, hafıza oluşturma, rüya görüntüleme gibi sıra dışı araştırma sahalarıdır. Alandaki çalışmalar sayesinde; epilepsi, Alzheimer, Parkinson ve benzeri nörobiyolojik hastalıkların tedavisi yönünde de biyomedikal teknolojiler geliştirilmektedir.

Şu anda bu yazıyı okuyan sizler sayfayı aşağıya kaydırabilmek için farenizi kullanmak yerine yalnızca düşünerek bunu gerçekleştirebilseydiniz, yani beynimiz ile makineler arasındaki arabirimler tamamen ortadan kalksaydı nasıl olurdu? Bu yazımızda beyin çiplerini çoğunlukla beyin-makine arayüzü çerçevesinde inceleyerek beyin çiplerinin hangi amaçlarla ve nasıl kullanıldığına değineceğiz.

Beyin Çipleri Hangi Amaçlarla Kullanılıyor?

28 Ağustos 2020 tarihinde Elon Musk ve arkadaşları canlı olarak takip edilebilen Neuralink’in beyin-bilgisayar arayüzü teknolojisini tanıttığı bir demo toplantısı gerçekleştirdi. Bu toplantının başlangıcında beyin çipleri sayesinde beyin ve omurilik problemlerinin önüne geçilmesi amaçlandığı söylendi. Bunun beyin çipleri ile ilgili yapılmış önceki çalışmalarda da görebileceğimiz bir şey olduğunu söyleyebiliriz. Gerçekleştirilen demoda; hafıza kaybı, duyma ve görme kaybı, felç, uykusuzluk, depresyon, aşırı ağrı gibi sorunlara bu teknoloji ile çözüm sunulabileceği ifade edildi.

Tüm insanların yaşlandıkça yaşamaktan kaçamadığı sağlık sorunları ile karşılaştığını hepimiz biliriz. Elon Musk, beyin çiplerinin temel amacının bu sağlık problemleri ile mücadele etmek olduğunu söylüyor. Şunun altını çizmek gerekir ki beyin çipleri, sağlık problemlerinin oluşmasını engelleyebilecek bir unsur olmaktan ziyade, teşhis edilen problemlere çözümler sunmaya odaklanır.

Neuralink teknolojisini giyilebilir teknolojiler gibi düşünebiliriz. Bugün kolumuza aksesuar olarak taktığımız cihazlar ile hareketlerimizi nasıl takip edebiliyorsak, beyin çipleri sayesinde de beynimizdeki hareketleri takip edebilmek mümkün hale gelebilir. Bu sayede gerçekleşecek muhtemel sağlık problemlerinin önceden farkına varılarak erken müdahale edilebilir.

Beyin çipleri ile ilgili yapılmış önceki çalışmalarda da beyindeki aktivitelerin takip edilebilmesi gerçekleştirilmişti. Peki ya takip edilebilir düzeye ulaştığımız beyin sinyallerini yerleştirilen çipler sayesinde düzeltebilirsek sağlık problemlerinin de önüne geçebilir miyiz? Elon Musk bunun mümkün olabileceğini ve gelecekte bu çalışmalarla bunun başarılabileceğini ifade ediyor.

Neuralink’den önce bu alanda yapılan çalışmalarda da benzer sorunlara çözümler getirilmesinin amaçlandığını biliyoruz. Hatta daha önce felçli bireylerin beyin sinyalleriyle protez kolları kullandığı çalışmalar ortaya konmuştu. Bu ve benzeri çalışmaların daha ileriye taşınması ile felçli bireylerin akıllı protezleri kontrol ederek kullanamadığı uzuvlarının eksikliğini kapatabileceğini söylemek mümkün. Facebook gibi büyük şirketlerin de bu alanda çalışmalar yürüterek herhangi bir arabirim kullanmaksızın yalnızca düşünerek hızlı bir şekilde yazı yazmaya olanak sağlayacak teknolojiler ortaya koymayı amaçladığını biliyoruz.

Beyin çipleri ile ilgili gelecekte yapılacak çalışmalarda beynimizde gerçekleşen aktiviteler doğru şekilde anlaşılabilir ise yalnızca beynimizi kullanarak iletişim kurmamız mümkün hale gelebilir. Örneğin felçli bir birey ellerini kullandığını düşünerek beyninin belirli bölgelerinde sinyaller oluşturabilir ve bu sinyalleri okuyabilen akıllı cihazlar veya protezler de bu düşünceleri eyleme dönüştürebilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Beyin Çipiyle Telepatik Bir İletişim Örneği

Bu alanda yapılan çalışmalara bir örnek verelim: Hindistan'ın Trivandrum (veya yeni ismiyle Thiruvananthapuram) kentinden 1 katılımcı ile Fransa'nın Strazburg kentinden ise 3 katılımcının yer aldığı bir deneyde, Hindistan'daki deneğin beyni, elektroensefalografi, ya da kısaca EEG adı verilen bir cihazla, bir bilgisayara bağlandı.^[1]

Yukarıdaki komik görünümlü şapka, deneğin beynindeki elektriksel faaliyeti anlık olarak takip etmeye yaramaktadır. Bir kasınızı kasmak istediğinizde veya herhangi bir şey düşündüğünüzde, beyninizin belli bölgeleri ateşlenir. Asırlara yayılan sinirbilim araştırmaları sayesinde, hangi beyin bölgelerinin hangi durumlarda ateşlendiğine yönelik geniş bir bilgimiz mevcuttur. İşte uzmanlar, EEG yardımıyla bu sinyalleri okuyabilmektedirler.

Hindistan'daki deneğe, bir bilgisayar ekranında oynanan bir Pong oyunu izletildi (yukarıdaki oyunun sadece sağ yarısını hayal edebilirsiniz). Sol taraftan bir top, ekrana giriyordu ve sabit bir hızla sağ taraftaki çubuğa doğru yol alıyordu. Eğer top, çubuğa ekranın alt kısmında çarparsa, deneğin ayaklarını hareket ettirdiğini hayal etmesi istenmişti. Ama burada kritik nokta şu: Kişinin, ayaklarını gerçekten hareket ettirmesi istenmemişti; sadece hayal etmeleri istenmişti.

Bu "hayal" veya "düşünce", EEG tarafından bir sinyal olarak algılanıyordu. İşte bu sinyal, bu deney kapsamında, bilgisayar dilindeki 0 bitine karşılık gelecek şekilde ayarlandı. Eğer top, ekranın üst yarısında çubuğa çarparsa, o zaman deneğin ellerini hareket ettirdiğini hayal etmesi istendi. Yine, denekler gerçekten ellerini hareket ettirmediler, sadece hayal ettiler! Bu da EEG tarafından algılandı. Bu da bilgisayar dilinde 1 bitine karşılık getirildi. İşte bu iki biti kullanarak, bir bilgisayara istediğimiz her mesajı kodlamamız mümkündür ve bu deneyde de yapılan budur.

Bu deneyde, 0 ve 1'lerle kodlanan mesaj, e-posta yoluyla Fransa'nın Strazburg kentindeki deneklere gönderildi. Örneğin İspanyolcada "merhaba" demek olan "hola" sözcüğü ile, İtalyancada merhaba ve "hoşçakal" anlamına gelen "ciao" sözcükleri, bu şekilde sadece düşünme yoluyla bilgisayara kodlandı ve 7772 kilometre uzaktaki Strazburg'a gönderildi. Fransa'daki deneklerin beyni ise, EEG'ye değil de transkranyal manyetik uyarıcısı, ya da kısaca TMS adı verilen bir diğer cihaza bağlıydı. Bu cihaz, elektromanyetik alanı kullanarak nöronların elektrik faaliyetini değiştirebilmektedir; yani onları dışarıdan ateşleyebilmektedir.

Bu deneklere, Hindistan'daki beyinden "1" sinyali geldiğinde, beyinlerine manyetik bir şok gönderildi ve beynin görüntü işleme bölgesindeki sinirler ateşlendi. Bu denekler, bu sinyallerin dışarıdan ateşlenmesi sonucunda gözleri önünde fosfen adı verilen beyaz ışıklar gördüler. Eğer "0" bilgisi gelirse, gözleri önünde o ışıklar çakmadı. Böylece, o ışıkları görme veya görmeme durumuna göre Fransa'daki denekler, Hindistan'dan gelen veri bitlerini tek tek okuyabildiler.

Bu deneyde denekler, gönderilen mesajı, kaslarını bile kıpırdatmadan, sadece zihin yoluyla okumuş oldular. Üstelik bu deneklerin beyinlerinin açılmasına gerek bile kalmamıştı; çünkü EEG de, TMS de tamamen kafanın dışından veri okuyup yazan cihazlardır.

Bu veri okuma ve yazma işini hızlandırmayı başardığımızda, neler olacak dersiniz? Burada akla, Arthur C. Clarke'ın o meşhur sözü gelmektedir:

Yeterince gelişmiş bir teknoloji, sihirden ayırt edilemez.

Beyin Çipleri Nasıl Yerleştirilecek ve Nasıl Çalışacak?

Beyin çiplerinin beyine yerleştirme sürecinin çok hassas olduğunu söylemek gerekir. Çiplere ait kabloların beyine dikim aşamasında damarlara denk gelebilecek herhangi bir temas büyük sorunlara ve travmalara yol açabilir. Beyin çipleri üzerine çalışan Neuralink, beyne gerçekleştirilecek bu operasyonları gerçekleştirmesi için de ayrıca bir robot tasarladığını belirtti. Operasyon sürecinde yüksek çözünürlüklü kameraya sahip olan robot, beynin gelişmiş taramasını yaparak damarların yerini tespit edebiliyor. Böylece elektrotlar herhangi bir damara temas etmeden dikilebiliyor.

Neuralink’in ilk paylaştığı bilgilere göre; beyne yerleştirilen çipler, derinin altından dikilerek kulağın arkasındaki bir cihaza bağlı olacaktı. Ancak daha sonraki çalışmalarından sonra çipin bozuk para büyüklüğünde olacağı ve kafanın içine görünmez bir şekilde yerleştirileceği ifade edildi. Ayrıca çipin yerleştirilmesi için gerçekleşecek operasyonun anestezi uygulanmadan 1 saatten daha kısa sürede tamamlanabileceği ve operasyonu geçiren kişilerin aynı gün hastaneden ayrılabilecekleri söyleniyor.

Neuralink

Neuralink’in yaptığı çalışmaların ilk veya daha önce yapılan diğer çalışmalardan farklı olmadığını söyleyebiliriz. Ancak beyine dikilen kabloların görünmez olması bunu diğerlerinden ayıran en önemli unsur olduğuna da dikkat çekilmesi gerekiyor.

Beyin-Bilgisayar Arayüzü Teknolojisinin Ana Araştırma Sahaları

Beyinden Veri Okuma

Beyin-Bilgisayar Arayüzleri sahasındaki ana araştırma sahalarından birisi, beyinden kaslara giden sinyalleri yakalayıp, o sinyalleri başka şekillerde yönetmeyi hedeflemektedir. Buna, "beyni okumak" diyebiliriz; tıpkı bir CD'deki veriyi okumak gibi...

Örneğin omuriliği hasar gördüğü için felç olan, dolayısıyla kollarını ve bacaklarını hareket ettiremeyen biri, kolunu hareket ettirecek sinyalleri beyninde üretebilir ama omurilik hasarlı olduğu için o sinyal kaslara iletilemez. Halbuki kaslarda da bir sorun yoktur, eğer sinyal gelebilecek olsa, kaslar kasılacak ve hareket edebilecektir. Aradaki köprü olan omurilik sinirleri çalışmamaktadır. İşte eğer ki beyindeki sinyali toplayıp, omuriliği es geçerek bu sinyali doğrudan kaslara iletebilseydik, felcin birçok türünü büyük oranda ortadan kaldırabilirdik. Bu yönde çok kıymetli çalışmalar, oldukça olumlu sonuçlar vermektedir.^[2]

Agora Bilim Pazarı

The Odyssey (Homer)

The Odyssey is one of two major ancient Greek epic poems attributed to Homer. It is one of the oldest extant works of literature still widely read by modern audiences. As with the Iliad, the poem is divided into 24 books. It follows the Greek hero Odysseus, king of Ithaca, and his journey home after the Trojan War. After the war itself, which lasted ten years, his journey lasted for ten additional years, during which time he encountered many perils and all his crew mates were killed. In his absence, Odysseus was assumed dead, and his wife Penelope and son Telemachus had to contend with a group of unruly suitors who were competing for Penelope’s hand in marriage.

The Odyssey was originally composed in Homeric Greek in around the 8th or 7th century BCE and, by the mid-6th century BCE, had become part of the Greek literary canon. In antiquity, Homer’s authorship of the poem was not questioned, but contemporary scholarship predominantly assumes that the Iliad and the Odyssey were composed independently, and the stories themselves formed as part of a long oral tradition. Given widespread illiteracy, the poem was performed by an aoidos or rhapsode, and more likely to be heard than read.

Warning: Unlike most of the books in our store, this book is in English.
Uyarı: Agora Bilim Pazarı’ndaki diğer birçok kitabın aksine, bu kitap İngilizcedir.

Devamını Göster

₺230.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Felçli Bireylerde Uzuv Kontrolü

Omurilik yaralanması ve uzuv kaybı yaşayan engelli bireylerin günlük eylemlerini gerçekleştirmesine olanak sağlayan teknolojiler ortaya koymak için çalışan BrainGate’in geçmiş yıllarda yaptığı çalışmalarda felçli bir kişi kendi kollarını kullandığını hayal ederek robotik kollar ile uzanma ve tutma eylemlerini gerçekleştirebilmişti. Hatta bu robotik kollar sayesinde kahvesinden pipet ile bir yudum alabilmişti.

2019’un Ocak ayında Johns Hopkins Üniversitesi’ndeki araştırmacılar sörf kazası sonucunda felç kalan Robert "Buz" Chmielewski’nin beyninin iki tarafına elektrotlar yerleştirmişti. Robert, beyninin her iki tarafından gelen sinyaller ile protez kolu hareket ettirerek bir çatal ve bıçağı kullanmış ve pastanın tadına bakabilmişti.

Neuralink ve Maymun Deneyi

Neuralink, bir maymun ile gerçekleştirdiği çalışmayı 9 Nisan 2021’de bir video olarak paylaşmıştı. Bu çalışmada daha öncesinde beynine çip yerleştirilmiş bir maymun önünde bulunan ekrandaki imleci konsol yardımı ile turuncu karenin üzerine götürdüğünde metal bir çubuktan meyveli bir içecek veriliyordu. Bunu hızlıca fark eden maymun, ne yapması gerektiğini gayet iyi biliyordu.

Bu çalışmadaki önemli nokta, öğrenen taraf maymun gibi gözükse de aslında bilgisayar olmasıdır. Maymun imleci turuncu kareye götürdüğünde beyninde gerçekleşen aktiviteler bilgisayar tarafından analiz ediliyordu. Maymun bu oyunu sürdürürken bilgisayar da maymunun beyninin nasıl çalıştığını öğrenmeye devam ediyordu. Maymunun konsolu hareket ettirmek için beyninde gerçekleşen aktiviteler analiz ediliyor, sinyaller arasındaki örüntüler inceleniyor ve buna uygun modeller oluşturuluyordu. Sinyaller arasındaki ilişki öğrenildikten bir süre sonra konsol ile bilgisayar arasındaki kablo sökülerek maymunun aynı oyunu beyin sinyalleriyle oynaması mümkün hale gelmişti. Bu aşamadan sonra artık elini hiçbir şekilde kullanmayan maymun sadece beyniyle pong oynamayı başarabilmişti.

Neuralink

Ayrıca yukarıdaki şekilde görülebileceği gibi maymunun beyninde gerçekleşen aktiviteler eş zamanlı olarak Bluetooth aracılığı ile bir akıllı telefondan takip edilebiliyordu. Şekilde görülen mavi elektrotlar yukarı doğru yapılan hareketleri tespit ederken kırmızı elektrotlar aşağıya doğru yapılan hareketleri tespit ediyordu.

ALS Hastaları ve Bilgisayar Kullanımı

Aynı şey, Stephen Hawking'in ömrü boyunca mücadele ettiği ALS motor nöron hastalığı için de geçerlidir. Nöronlar işlevlerini yitirse de, henüz işlevini yitirmemiş nöronlardan gelen sinyalleri bilgisayar yardımıyla konuşmaya veya harekete dönüştürmek mümkün olabilir. Örneğin 2020 yılında, ALS hastası olan iki kişi, beyinlerini kullanarak ve tamamen kablosuz iletişimle, bildiğiniz Windows 10 işletim sistemi üzerinden sevdiklerine mesajlar ve e-postalar gönderebildiler, alışveriş ve banka işlemleri yapabildiler.^[3] Üstelik bunu doğrudan beyni açarak yapmak zorunda da kalmadılar, damara yerleştirilen bir stent ile, beynin birincil motor korteksinden gelen sinyalleri okuyabildiler.^[4]

Rüya Okuma

Daha da ilginci, örneğin rüyalar sırasında ne tür sinyaller üretildiğini ve bunların görsel kortekste nasıl görüntüye dönüştüğünü anlayabilirsek, rüyaları görüntüye dönüştürüp kaydetmek mümkün olabilir. Bununla ilgili iki ayrı araştırma, çok sayıda fotoğraf, karakter ve videoyu deneklere gösterip, beyinlerinin bunlara bakarken nasıl ateşlendiğini takip etmiştir.^{[5], [6]} Sonrasında sadece beyindeki ateşlenmelere bakarak, o kişilerin gördüklerini yeniden inşa etmek mümkün olmuştur.

Şu anda bu teknoloji kusursuz değildir, ama yukarıdaki videolarda gördüklerinizin ne kadar uç düzey teknolojilerin önünü açabileceğini hayal edebilirsiniz. Benzer şekilde, bu teknolojiyi kullanarak, Locked-in Sendromu'nda olduğu gibi, bilinci yerinde olan ama vücudu tamamen felç olmuş kişilerle iletişim kurabiliriz.^{[7], [8], [9]} Cep telefonlarımıza, televizyonlarımıza, bilgisayarlarımıza ve hatta arabalarımızdaki direksiyona dokunmadan onları kontrol edebilecek teknolojiler geliştirebiliriz. Ya da kelimeleri düşündüğünüz anda yabancı dile çeviren evrensel çeviriciler geliştirebiliriz, böylece Dünya'daki herkesle onların dilinde konuşmak mümkün olabilir.

Tüm bunları önce sinirbilim alanında, sonra insan medeniyetinde yaratacağı devrim açıktır. Sadece zihin gücünüzle arabanızı veya bir oyundaki karakteri kontrol edebildiğinizi bir hayal edin!

Bir İnsanın Beyninden Diğerinin Kaslarına Gerçek Telekinezi!

Telepati ve telekinezi hakkında daha önceden yazdığımız yazılarda da anlattığımız sebeplerle, beyin sinyallerini sadece odaklanarak, meditasyon yaparak veya sadece "çok isteyerek" diğer bir insana iletemezsiniz. Modern bilim çerçevesinde bildiklerimiz dâhilinde, bu tür bir şeyi başarabilmek için teknolojiye ihtiyacınız vardır.

Ancak beyin görüntüleme teknolojilerindeki, yapay zeka alanındaki ve sinirbilim sahasındaki atılımlar sayesinde bu teknolojiler, giderek daha erişilebilir hale gelmektedir. Çünkü beyin sinyallerini daha hızlı okuyabildikçe, yapay zeka algoritmalarını kullanarak, hangi kasların hangi beyin bölgeleriyle ilişkili olduğunu makinalara öğretebiliriz.

Örneğin eğer amacınız telekinezi ise, yani uzaktan bir diğer insanın vücudunu kontrol etmek istiyorsanız, o kişinin kaslarına veya sinirlerine elektrotlar yerleştirebilirsiniz. Bu elektrotları, ilk kişinin beyin sinyallerine göre ateşlerseniz, o kişi düşündüğünde, diğer kişinin kasları hareket edebilir. Bu, temel düzeyde telekinezi olarak görülebilir. Sahtebilimsel anlamıyla bir telekinezi değildir; ancak en azından sahtebilimcilerin iddia ettiğiniz aksine, bu türden bir telekinezi gerçektir!

Buna da hemen bir telekinezi örnek verelim. Aşağıda Türkçe altyazılarıyla izleyebileceğiniz video, bir TED konuşması sırasında canlı canlı bilimsel telekineziyi gösteren Greg Gage'e aittir. Bir sinirbilimci olan Gage, bir gönüllünün direkt beyninden değil ama, beyninden bilek kaslarına giden sinirlerden topladığı sinyalleri, ikinci bir gönüllünün aynı kaslarına giden sinirlerine, bir bilgisayar aracılığıyla bağlamaktadır. Bunun sonucunda, ilk gönüllü bileğini kastığı anda, ikinci gönüllü de tamamen istemsiz bir şekilde aynı kaslarını kasmaktadır. Ama ilk gönüllü kaslarını beyninden gelen bir sinyalle değil de, Gage'in dışarıdan müdahalesiyle kasacak olursa, ikinci gönüllünün kasları kasılmamaktadır. Çünkü sinyalin normalde beyinden kola gittiği sinirlerinden sinyal geçmemiş olmaktadır. Sensör, bunu algılayamadığı için bilgiyi iletememektedir ve ikinci gönüllünün parmakları kasılmamaktadır.

İşte beynin ve nörobiyolojinin bu temel prensibinden faydalanarak üretilen bilim ve teknoloji sahasına Beyin-Bilgisayar Arayüzleri ve Beyin-Beyin Arayüzleri diyoruz. Gerçek dünyada telepatiye en çok yaklaşabileceğimiz teknolojiler bunlardır. Bu sahada, 1970'lerden beri çok sayıda atılım yaşanmıştır. Bu yazıda tüm araştırmalara ve her birinin sonuçlarına girmemiz elbette imkansız, ama burada sahanın ana hedeflerinden bahsedeceğiz. Çünkü bilimkurgu sandığımız bazı şeyler, bilim ve teknoloji sayesinde her gün biraz daha mümkün olmaktadır.

Beyne Veri Yazma

Beyin-Bilgisayar Arayüzleri'nin ikinci amacı ise, vücudun dört bir yanına yayılmış reseptörlerden, yani etrafı algılamamızı sağlayan sensör nöronlardan gelen veriyi toplayıp, beyne yapay olarak iletmektir. Bunu, ilk hedefin tam tersi olarak düşünebilirsiniz. Bu defa beyni okumak değil de, beyne bir şeyler yazmak istiyoruz, tıpkı CD'ye veri yazar gibi...

Biyonik Hisler

Bu sahayı da iki alt hedefe ayırabiliriz: İlki biyonik araçlardan, mesela kolu ampüte edilerek kesilmiş bir hastanın kullandığı robotik kollardan gelen sinyalleri doğrudan beyne yazmak... Çünkü ilk anlattığımız beyin okuma teknolojileriyle, beyin sinyallerini toplayıp o biyonik kolu kontrol edebilirsiniz; ama, o kolun, mesela biyonik parmak uçlarının algıladıklarını beyne hissettirmek bambaşka bir zorluktur.^{[10], [11]} Bu sayede o kolun dokunduğu şeyden aldığı hisleri, beyinde yeniden yaratabiliriz. Böylece uzuvlarının yitirmiş kişilerin sadece bir şeyleri tutmalarını sağlamakla kalmayız, aynı zamanda tuttukları şeyleri yeniden hissetmelerini sağlayabiliriz. Bu, muazzam bir başarı olurdu ama bunu yapabilmek, ilk kısımdan biraz daha zordur; çünkü beyne bir şeyler yazabilmek, beyni ve nasıl çalıştığını çok daha iyi tanımamızı gerektirmektedir. 

Anı Yaratımı

Beyne veri yazabilmenin ikinci alt amacı ise, beyne çeşitli anılar yazmak veya var olan anıları silmek gibi daha bilimkurgusal uğraşlardır. Örneğin 2014 yılında araştırmacılar, farelerin beyinlerine, aslında daha önce hiç elektrik şokuna maruz kalmadıkları bir ortamda, sanki elektrik şokuna maruz kalmışlar gibi sahte anılar yazmayı başarmışlardır.^[12] Aynı yıl yapılan bir başka araştırmada, bu elektrik şokuyla ilişkilendirilen bir ortamda korku tepkisi gösteren farelerin beyinlerinden, bu korku tepkisine neden olan anılar başarıyla silinmiştir.^[13] Tüm bunlar, insanların beyne hükmetmesi konusunda muhteşem başarılardır.

Elbette bu, her teknoloji gibi art niyetli olarak da kullanılabilir. Ancak işin fayda tarafında, travma sonrası stres bozukluğu gibi milyonları etkileyen hastalıkları kökünden çözmek de bulunmaktadır.^[14] Benzer şekilde, eğer bu teknolojiyi çok uç düzeyde geliştirebilirsek, belli başlı fonksiyonları Matrix'te olduğu gibi beyne tanıtmak mümkün olabilir. Belki Kung Fu gibi kas gücü de gerektiren yetenekleri beyne yazamayız veya yazsak da kaslarımızdaki eksiklerden dolayı bu pek bir işe yaramaz; ama, en azından, dil öğrenme gibi daha bilişsel fonksiyonları hızlandırabilir ve kolaylaştırabiliriz.

Beyinde Eş Zamanlı Olarak Veri Okuma ve Yazma

Bu sahadaki üçüncü bir hedef de bu iki amacı birleştirmektir: Hem beyni okumak, hem beyne yazmak. Bu konudaki bir videomuzu aşağıdan izleyebilirsiniz:

Bu tür bir başarıya erişebilirsek, beyne yerleştirilecek bir çip ile epilepsi nöbetleri sırasında beyinde kontrolsüz bir şekilde üretilen hatalı sinyalleri anlık olarak tespit edip, daha o sinyaller kaslara ulaşmadan, zıt yönlü sinyalleri beyne göndererek o hatalı sinyalleri sönümleyebiliriz. Böylece vücudu kontrolsüzce kasacak o sinyaller asla kaslara ulaşamamış olur ve nöbet, daha başlamadan bitirilir. Bu tür bir uygulamada hem beyni okuma, hem de beyne yazma vardır.

Evrimsel Takas İlkesi ve Sinyal Evrenselliği

Örnekleri oldukça arttırmak mümkün; ancak burada daha fazla ilerlemeden, dikkat çekmek istediğimiz önemli bir mevzu, sinir sistemlerinin tür içi (hatta çoğu durumda türler arası) evrenselliğidir: Örneğin Greg Gage'in TED konuşmasında veya bu yazı boyunca verdiğimiz diğer videolarda izlediğiniz sinyal iletiminin (ve bundan doğan kas hareketinin) mümkün olabilmesinin tek yolu, kasların ve hatta beynin sinyalin nereden geldiğini objektif olarak anlamasının mümkün olmamasıdır.

Yani nasıl ki bilgisayarınız, bir hacker'ın sinyallerini ayırt edip de "Aaa bu bir hacker, bunu dinlemeyeyim." diyemiyorsa, vücudunuz da sinyalin kaynağının yabancı olduğunu fark edip de işlememezlik edememektedir. İşlenebilir ve doğru bir sinyal olduğu müddetçe, ne sinyal gelirse gelsin vücutta işlenmektedir.

Bu, telekineziyle ilgili daha önceki yazımızda ele aldığımız takas ilkesi ile de uyumludur: Sinir sistemleri, evrimsel tarih boyunca neredeyse hiçbir durumda, yabancı sinyalleri algılayabilmeyi ve bloke etmeyi gerektirecek veya vücut içindeki sinyallerin "eşsizliğini" veya "özgünlüğünü" sınayacak bir seçilim baskısı altında kalmamıştır. Çünkü hiçbir tür, bir diğerinin sinir sistemini bir bütün olarak ele geçirememektedir (nadir görülen "zombileştirici türler" haricinde). Dolayısıyla evrimsel süreçte bu tür bir önlem mekanizmasının evrimleşmesi için bir gerekçe bulunmamaktadır. Bu, sözünü ettiğimiz bu tür teknolojileri mümkün kılan ana detaydır.

Sonuç

Sonuç olarak Bilgisayar-Beyin Arayüzleri sahası, modern teknolojinin en heyecan verici sahalarından birisidir. Beyin çiplerinde yapılacak çalışmalarla birlikte felç gibi çok ciddi sağlık sorunlarına önemli çözümler getirebileceğini de öngörmek mümkün. Ayrıca tıbbi alanda başarıya ulaşması durumunda sağlık problemi bulunmayan kişilerde de kullanılabilir ve günlük hayatta yerini alabilir. Belki de yakın bir gelecekte böyle bir yazıyı klavye kullanmadan yazacağız.