Her şey değişir. Gezegenler değişir, iklim değişir, çevre değişir, canlılar değişir. Ve evinizin şu anda üzerinde bulunduğu toprakların yeri değişir. Çünkü kıta dediğimiz kara parçaları, en nihayetinde onların altında bulunan levhaların (plakaların) okyanus ve deniz seviyesinin üzerinde kalan kısımlarından ibarettir ve bu levhalar, onların altında yer alan magma tabakasında yaşanan konveksiyon akımları dolayısıyla durmaksızın hareket ederler. Bunun sonuçlarından birisi depremler ve dağ oluşumları gibi devasa jeolojik olaylar olsa da, daha "az zarar verici" sonuçlarından bir diğeri, günümüzde hayali sınırlarla bölüşülen toprakların coğrafi konumunun, elimizde hiçbir önleyici güç olmayan biçimde, her yıl bir miktar değişmesidir.

Levhaların bu hareketi, bildiğimiz kadarıyla Dünya'nın (ve dolayısıyla levhaların ve magma tabakasının) oluşumundan beri devam etmektedir. Buna bağlı olarak Dünya'ya dışarıdan baktığımızda gördüğümüz kıtalar ile okyanusların dağılımı, tarih boyunca aynı kalmamıştır. Aslına bakarsanız son 4.5 milyar yıllık Dünya tarihini yüz milyon yıl gibi büyük zaman aralıkları boyunca inceleyecek olursak, Dünya'nın görünümünün bir hayli değiştiğini görmekteyiz. Öyle ki, bir zamanlar bugünkü kıtaların hepsi, Pangea isimli tek bir süperkıta altında birleşmiş haldeydi!

Yüzyıllardır Anadolu’nun dağlık coğrafyasında varlıklarını sürdüren Yörük toplulukları, yaşam biçimlerinin merkezine keçiyi yerleştirmiştir. Bu makale, keçi ile insan arasında yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda psikolojik, kültürel ve sembolik boyutlara uzanan çok katmanlı bir ilişkinin izini sürmektedir. Keçinin Yörük yaşamındaki anlamı yalnızca bir geçim aracına indirgenemez; o aynı zamanda dost, yol arkadaşı, kültürel simge ve kimlik belirleyicisi olarak öne çıkar.

Göçebe toplumların binlerce yıl süren tarihinde keçi, en dayanıklı evcil hayvan türlerinden biri olarak öne çıkmıştır. Orta Asya’dan Anadolu’ya uzanan bu kültürel süreklilikte, keçi hem bir besin kaynağı hem de topluluğun "hareket kabiliyetini" mümkün kılan stratejik bir canlıdır. Keçinin kıt kaynaklara adaptasyonu, Yörüklerin yaşam biçimini doğrudan şekillendirmiştir. Keçinin diğer hayvanlara tercih edilme sebebi, yalnızca coğrafi uyumluluğu değil, aynı zamanda düşük bakım ihtiyacı ve verimliliğidir. Bu da göçebeliğin değişken doğasına uygun bir hayvan olmasını sağlamıştır.

Evrenin başlangıcından bu yana, hidrojen çok açık arayla en baskın element olagelmiştir. Hidrojenin hemen ardındansa helyum gelir. Şaşırtıcı şekilde, evrendeki üçüncü en baskın elementi oksijendir ve onun arkasından da karbon gelir. Aşağıdaki grafik, atom numarası düşük elementlerin evrendeki yoğunluklarını göstermektedir. Bu grafikte dikey eksenin logaritmik ölçekte olduğuna dikkat edilmelidir. Bu, dikey düzlemde bir birim artışın evrendeki asıl yoğunluk değerinin on katı bir artışı temsil ettiği anlamına gelir.

Bu grafikte bazı eğilimler çok barizdir. Bunlardan bir tanesi, testere dişi gibi bir örüntüye neden olan, çift atom numarasına sahip elementlerin komşuları olan tek sayılı elementlere göre kayda değer şekilde daha baskın olduğu gerçeğidir. Bunun nedeni, yıldızlardaki birçok temel füzyon reaksiyonunun, helyum-4 atomlarının çekirdekleri (2 proton + 2 nötron) olan alfa parçacıkları (a) ile yüksek miktarda kinetik enerjinin (çok hızlı hareket ederler) birleşimi olmasıdır. İki alfa parçacığı, birlikte berilyum atomunun çekirdeğini (4Be⁸) oluşturabilir. Ancak, böyle bir kombinasyon çok kararsızdır ve neredeyse anında yine iki alfa parçacığına ayrılır. (Yarı ömrü 7 x 10^-17 sn'dir.)

Türleri anlamak için ilk olarak, çeşitli tür tanımlarından bahsetmemiz gerekir. Çünkü doğa bilginleri ve biyologlar çok uzun yıllardır türleri tanımlamanın kolay bir yolunu aramışlardır. Ne yazık ki günümüzde hala türleri tanımlamak çok kolay bir iş değildir ve çok kapsamlı incelemeler gerektirmektedir.

Ancak aslında bu zorluk bize evrimin ne kadar güçlü bir doğa gerçeği olduğunu gösterir. Günümüzdeki bazı türler, akrabalarına veya atalarına o kadar benzerken, bazı diğer özellikleri bu canlıları aynı gruptan (türden) saymamıza engel olacak kadar farklıdır. Bu canlıları sınıflandırmak zorlayıcı ve hatta hararetli bilimsel tartışmalara sebep olabilir. Bu, evrimsel biyoloji açısından doğrulayıcı niteliktedir, çünkü zaten evrimsel biyoloji türler arasında kademeli ve yavaş bir değişimi öngörür. Doğada da tam buna uygun bir şekilde, birbirlerinden giderek farklılaşan nitelikleri barındıran, dolayısıyla birbirinden ayırmanın zor olduğu türler görmemiz mümkündür.

Arakne miti, Roma şairi Ovidius’un Metamorphōsēs (Dönüşümler) adlı eserinin altıncı kitabında ölümsüzleşmiş bir anlatıdır. Yunan mitolojisinin sınır tanımayan yaratıcılık ve tanrılara karşı gelen kibir temalarını işleyen bu hikâye, yetenekli bir dokumacı olan Arakne’nin Tanrıça Athena’ya meydan okuması ve sonucunda bir örümceğe dönüşmesi üzerinden anlatılır. Yalnızca Antik Çağ edebiyatında değil modern sanat, edebiyat ve feminist yorumlarda da etkisini sürdürür. Öte yandan örümceklerin bilimsel adlandırması olan "Arachnida" da bu mitin kalıcı izlerinden biridir.

Arakne, günümüzde ülkemiz sınırlarında bulunan Lidya'da yaşayan sıradan bir ölümlüydü. Babası Idmon, yünleri mor ve eflatun tonlara boyayan, geçimini bu işten sağlayan bir adamdı. Annesi ise sıradan bir kadındı ve genç yaşta ölmüştü. Arakne soylu bir aileye mensup değildi. Dokumacılığa olan yeteneği sayesinde hızlıca ün kazanmıştı. Eserleri o kadar güzeldi ki civar kentlerden nemfler, periler, orman ve nehir tanrıçaları bile onu çalışırken izlemeye gelirdi.

Atom, kimyasal bir elementi oluşturan maddenin en küçük yapıtaşıdır. Katı, sıvı, gaz ve plazma hâlindeki her madde, nötral veya iyonize olmuş atomlardan oluşur. Çoğu atom, 1 metrenin 10 milyarda biri (yani yaklaşık 100 pikometre) büyüklüğündedir. Bu kadar küçük ölçeklerde, kuantum mekaniğinden kaynaklı etkiler maddenin davranışını domine etmeye başlar. Bir diğer deyişle, örneğin bir tenis topunun davranışlarını kestirmekte kullandığımız klasik fizik, bu ölçekte anlamını yitirir. Dolayısıyla, atomlar kadar küçük nesnelerin davranışlarını açıklayabilmek için kuantum fiziği denilen özel bir fizik türünün kullanılması gerekir.

Her atom, bir çekirdek ve bu çekirdeğin etrafına bağlı hâlde bulunan 1 ya da daha fazla sayıda elektrondan oluşur. Atom çekirdeği ise 1 ya da daha fazla sayıda proton ve nötrondan oluşur. Hidrojen atomlarının en yaygın formu hariç, bütün atom çekirdeklerinde nötronlar bulunur. Elektronlar, proton ve nötronlara göre o kadar küçüktür ki, atomun toplam kütlesinin %99.94'ünü protonlar ve nötronlar tek başlarına oluştururlar.

Edebiyatımızın geçiş dönemi eserlerinden biri olan Atabetü'l Hakayık edip Ahmet yüknek'in yazdığı bir eserdir. Edip Ahmet yükneki 12 yüzyılda yaşamış bir şairdir. Doğduğu yer veya doğum tarihi konusunda hiçbir bilgi yoktur, bir nasihatname veya siyasetname niteliği taşıyan ve karahan türkçesinin en önemli eserlerinden biri olan Atabetü'l Hakayık (gerçeklerin eşliği) adlı eseri günümüze ulaşmıştır. Eseri Karahanlılar'a hanedanına mensup bir idari olduğu düşünülen Muhammed dad sipehsalara hediye etmiştir. Eserin en eski nüshası 15 yüzyılın başına ait Semerkant’ta Timurlulardan edebi eserlere meraklı ve ilgili olan Emir Arslan hoca Tarhan tarafından düzenlenmiş bu nüshanın sonunu ek olarak eklenmiş bilgilerden Ahmet yüknek'in doğuştan kör ve babasının adının Mahmut olduğu tahmin edilmektedir. Eserlerinde sık sık hadisleri ayetleri değinmesi arapça bilen İslami ilimleri tahsil etmiş bir kişi olduğunu göstermektedir eserlerinde ilmin mutluluğa götüren yol oluşundan cömertliğin bütün ayıpları yıkayan bir şey olduğunda, kibirin kötülüğünden bahsedilmiştir eseri Kutadgu Bilig'in etkisinde yazdı söylenir. şairin ölümü hakkında hiçbir bilgi bulunmamaktadır.

Modern zamanda ilk olarak hibetü'l Hakayık veya aybeytül Hakayık olarak yanlış isimlerden alınmıştır Nazım birimi beyit ve dörtlüklerden oluşan bu eserin Şair Yusuf Has Hacip'in eserinin Kaşgar şivesi, Uygur alfabesi ile yazılmış ilk yazması İstanbul Ayasofya kütüphanesinde bulunmaktadır.

Evrimsel biyologlar ve paleontologların hummalı çalışmaları sayesinde, bugün bildiğimiz ve keşfettiğimiz türlerin istisnasız tamamının çeşitli evrimsel süreçlerden geçerek bugüne geldiklerini net olarak biliyoruz. Tekil olarak bazı türlerde elbette soru işaretleri, bilinmeyenler, gizemler bulunuyor. Ancak zaten bunlar da olmasaydı, bilimin ilerlemesi mümkün olmazdı. Fakat bu bilinmezlerin hiçbiri evrimsel biyoloji ile uyumsuz, evrimin gerçekliğine şüphe düşüren, evrim teorisini çürütebilecek nitelik ve nicelikte olan unsurlar değildirler. Zaten artık bu şekilde tekil örneklerle evrim teorisini çürütmek de olanaksızdır. Evrimin ise zaten çürütülemez bir doğa yasası olduğunu, evrim ile evrim teorisinin farklı konular olduğunu şuradaki yazımızda detaylıca ele almıştık; meraklı okurlarımız o yazıya göz atabilirler.

Bu hummalı çalışmalar sayesinde yapılan keşifler, bazı ilginç gerçekleri de ortaya çıkarmıştır. Bazı türlerin, bir vücutsal bütünlük olarak, eş zamanlı bir biçimde, tüm özelliklerinin aynı anda değişimiyle evrimleşmediği, bazı parçalarının farklı zamanlarda evrimleşerek, farklı nitelikler kazandığı anlaşılmıştır. İşte bu şekilde, türlerin farklı vücut parçalarının ya da görevlerinin, farklı hızlarda ve zaman dilimlerinde, her birinin ayrı ayrı, binlerce nesilde evrimleşmesine mozaik evrim veya modüler evrim adı verilir. Bu şekilde evrimleşen türlere ise mozaik türler veya modüler türler denir.

Dalgınlık Bozukluğu olarak da bilinen uyum bozucu dalgınlık (İng: "maladaptive daydreaming"), kişiyi günlük yaşamından; akademik, kişiler-arası veya mesleki fonksiyonlarından alıkoyan aşırı hayal kurma davranışı içeren bir durumdur.^[1] Çoğu zaman, gerçek hayatta yaşanan bazı olayların (sohbet konularının, ses ve koku gibi duyusal uyaranların ve fiziksel deneyimlerin) bu durumu tetiklediği düşünülmektedir.^[2][3][4]

Uyum bozucu dalgınlık, ilk olarak İsrail Haifa Üniversitesi'nden Prof. Dr. Eliezer Somer tarafından tespit edilmiştir.^[5] Ancak uyum bozucu dalgınlık, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatiksel El Kitabı'nda (DSM) baskısında henüz bulunmamaktadır ve psikiyatristler arasında bu durumun geçerli bir rahatsızlık olduğu henüz kabul edilmemektedir. Dolayısıyla rahatsızlığın henüz resmi olarak kabul edilen bir tanısı ve tedavisi de yoktur ve psikiyatrik geçerliliği de tartışmalıdır.^[6][7]