Tebrikler! Zaman yolcusu olmaya hak kazandınız. Geçmiş zamana doğru bir maceraya atılıyorsunuz.

Yolculuğunuz bugünle başlıyor, yürüdükçe geçmişe doğru gidiyorsunuz. Bir ormandasınız. Ormanın girişinde küçük bir patikada başlıyor ve ormanın derinliklerine doğru yürüyorsunuz. Kuş cıvıltılarını ve ırmağın akış sesleri kulağınıza geliyor. Rengârenk çiçekler, kocaman heybetli ağaçlar, ağaçların dallarında oradan oraya zıplayan sincaplar, etrafta uçuşan böcekler ve üzerine bastığınız nemli toprak... Rüzgâr tatlı tatlı esiyor, güneş teninizi ısıtıyor. Etrafınızı sarmalayan yaşamın tadını çıkarıyorsunuz. Henüz yolculuğunuzun başındasınız ve burası tam size göre bir yer.

Tüm eklembacaklılar (böcekleri, kabukluları, kırkayakları ve örümcekleri içine alan bir grup) gibi bir böcek ömrü içerisinde büyüdükçe gitgide zırhı (dış iskeleti) ona küçük gelmeye başlar. Bu nedenle bir süre sonra bu zırhı eritmesi ve dışına çıkması gerekmektedir. Fiziksel olarak vücut büyüklüğü dış iskeleti zorlamaya başladıktan sonra hormonal dengede değişimler olur ve salgılanan kimyasallar sayesinde halihazırda var olan zırh ile böceğin kendisi birbirinden ayrılır. Bu sırada canlı yeni bir dış iskelet sentezlemeye başlar bile. Böcek artık hazır olduğunda, zırhını delerek açar ve zor bir şekilde eski zırhının içinden çıkar. Bu sırada bol miktarda hava tüketir ve ciddi miktarda kas kasılmaları yaşar. Bu zırh atımına ekdizi (dış deri değişimi) adı verilir.

Ekdizi ile ilgili en ilginç nokta, bir kere başladıktan sonra hiçbir şekilde durdurulamaz olmasıdır. Bu sebeple, zırhını atmaya çalışan bir eklembacaklıya dışarıdan yardım etmek de yapabileceğiniz en kötü işlerden biri olacaktır. Bu dönemde son derece hassastırlar ve kolaylıkla zedelenebilirler. Zorla, canla başla bir mücadele sonrasında, zırhını atan hayvanın hızlı bir şekilde derisi sertleşir ve büyümeyi sürdürür. Bu süreçte büyümesi oldukça hızlıdır, çünkü yeni iskeleti katılaşmadan belli bir miktarın üzerinde büyümesi gerekir. Yeni zırh katılaştıktan sonra yine büyümek çok zor olacaktır. 

Geriye dönün ve son iki yıldaki yapay zeka ilerlemesine bir bütün olarak bakın... Yapay zeka o kadar hızlı bir şekilde, o kadar çok alanda insanlara yetişiyor ki, açıkçası yeni testlere ihtiyacımız var!

Stanford Üniversitesi İnsan Merkezli Yapay Zeka Enstitüsü (İng: "Human-Centered Artificial Intelligence" veya kısaca "HAI"), akademik ve endüstriyel uzmanlardan oluşan disiplinler arası bir ekip tarafından hazırlanan kapsamlı Yapay Zeka Endeksi raporunun yedinci yıllık sayısını yayınladı.

Yapay zekâ için bir skor daha! Mart 2024'te yapılan bir çalışmada, 151 insan katılımcı, yaratıcı düşüncenin bir göstergesi olarak kabul edilen "ıraksak düşünce"yi ölçmek için tasarlanmış üç testte ChatGPT-4 ile karşı karşıya getirildi. Iraksak düşünme, "Ailemle siyaset hakkında konuşmaktan kaçınmanın en iyi yolu nedir?" gibi, kesin bir çözümü olmayan bir soruya benzersiz bir çözüm üretme yeteneği ile karakterize edilir. Çalışmada GPT-4, insan katılımcılardan daha orijinal ve ayrıntılı cevaplar verdi!

Scientific Reports'ta yayınlanan "Yapay zeka üretici dil modellerinin mevcut durumu, ıraksak düşünme görevlerinde insanlardan daha yaratıcıdır!" başlıklı çalışma, Arkansan Üniversitesi Psikoloji Bilimi doktora öğrencileri Kent F. Hubert ve Kim N. Awa'nın yanı sıra, aynı üniversitede Psikoloji Bilimi yardımcı doçenti ve Yaratıcı Biliş ve Dikkat Mekanizmaları Laboratuvarı direktörü Darya L. Zabelina tarafından kaleme alındı.

Bu satırlar, Şubat 2008'de yılında yayınlanan Garnaut İklim Değişimi Araştırması'dan birkaç satır.^[1] 2020'nin başlarında önce Avustralya'da başlayan, sonrasında ABD'nin batısı ve hatta ülkemizde de hissedilen şiddetli yangın iklimi, yaygınlığını ve verdiği hasarı giderek arttırıyor. Tam da raporun öngördüğü gibi... Raporda şöyle deniyor:

Rapor, eğer Avustralya gerekli önlemleri almazsa, 2013 yılına kadar ortalama sıcaklıklar 0.4 santigrat derece, 2034 yılın kadar 1 santigrat derece, 2067 yılına kadarsa 2.9 santigrat derece artmasını öngörüyor. Buna bağlı olarak çok yüksek ve ekstrem yangın riski olan günlerin sayısı 2013'e kadar sırasıyla %2-13 ve %5-25 arası, 2034 yılına kadar %10-30 ve %15-65 arası, 2067 yılına kadar %20-100 ve %100-300 arası artış gösterecek. Bu sayılar, Lucas ve arkadaşları tarafından Eylül 2007'de yayınlanan bir danışmanlık raporuna dayanıyor.^[3]

Akdeniz tipi iklim bölgeleri (AİB) beş kıtaya yayılmıştır: Afrika, Avustralya, Avrupa, Kuzey Amerika ve Güney Amerika. Bitki örtüsü (yakıt) büyümesini sağlayan serin ve yağışlı kışlar ve bitki örtüsünün tutuşabilirliğini artıran sıcak ve kuru yazlar ile karakterize edilen, güçlü bir mevsimsel iklimi paylaşırlar. Buna bağlı olarak, ekolojik ve evrimsel süreçler ile insan toplumları, Akdeniz tipi iklim bölgelerinin çoğunluğunda, ateş tarafından güçlü bir şekilde şekillendirildi.

Daha yakın zamanlarda, peyzaj ve iklimde yaşanan insan kaynaklı değişimler, yangın rejimlerinde ve dolayısıyla Akdeniz tipi iklim bölgelerinin beşinde de sosyo-ekolojik etkilerinde güçlü değişikliklere yol açmıştır. Son yıllarda artan nüfus, vahşi yaşam alanı ile kentsel alan arayüzüne (veya kısaca "VKA", yaban hayatı alanları ile kentsel alanların iç içe bulunmasını ifade eder) milyonlarca yeni insan ile barınak getirdi ve şiddetli yangın dönemlerinde ısınma ve kuruyan iklimler ve buna artı olarak meydana gelen tutuşmalar (çoğunlukla antropojenik), ekstrem orman yangını olaylarının (kısaca "EOO") yaygınlığının artmasına neden oldu. Ekstrem yangın olayları da, genellikle çok geniş yanan alanlara ve insan yaşamı ve onun varlıkları üzerinde önemli etkilere neden oldu.

Sesin kaynağını belirlemek, hayatta kalmak için hayati bir öneme sahip olan insan ve diğer canlılar için temel bir yetenektir. Bu yetenek, insanların ve hayvanların çevrelerindeki tehlikeleri algılamasına ve iletişim kurmasına yardımcı olur. Peki, sesin nereden geldiğini nasıl anlıyoruz? Bu sorunun cevabı, biyolojimizin karmaşık bir kombinasyonunda yatar.

Kulakların Rolü: İnsanların ve diğer memelilerin, sesin kaynağını belirleme yeteneği, kulaklarının şekli ve konumundan kaynaklanır. İki kulağımız arasındaki mesafe ve kulağımızın şekli, ses dalgalarının her iki kulak tarafından farklı bir şekilde algılanmasını sağlar. Bu fark, beyne sesin kaynağını belirleme konusunda önemli ipuçları sağlar.