Merhaba, ben aydınlatma sektöründe çalışan ve ışığın özelliklerini incelemeyi de seven birisiyim. Öncelikle ölçüm yönteminiz yanlış ya da eksik. Gözle hangisinin daha çok aydınlattığını anlayamazsınız. Daha doğrusu matematik ve fizik bilmeden bunu anlayamazsınız. Siz sadece altta kalan ve sarı ışığa nazaran boyu daha az görünen mavi-mor ışığı gördünüz. Alev yukarı doğru çıktıkça kızıl olur yani soğurur, enerjisini kaybeder. Fakat alt kısımda başka bir şey var. Boşluk görürsünüz bazen. Özellikle... Daha fazla göster
Merhaba, ben aydınlatma sektöründe çalışan ve ışığın özelliklerini incelemeyi de seven birisiyim.
Öncelikle ölçüm yönteminiz yanlış ya da eksik. Gözle hangisinin daha çok aydınlattığını anlayamazsınız. Daha doğrusu matematik ve fizik bilmeden bunu anlayamazsınız.
Siz sadece altta kalan ve sarı ışığa nazaran boyu daha az görünen mavi-mor ışığı gördünüz. Alev yukarı doğru çıktıkça kızıl olur yani soğurur, enerjisini kaybeder. Fakat alt kısımda başka bir şey var. Boşluk görürsünüz bazen. Özellikle kibritlerde havada duran bir alev görürsünüz. Aslında o boşlukta da bir ışık var fakat bizim sensörümüz olan gözümün görme sınırını aştığı için göremiyoruz alttaki ışığı. Çünkü uv dalgaboyu oluyor artık o boşluk.
Diyelim ki mavi bölge 1 cm. sarı bölge 2 cm, en tepedeki kızıl bölge 3 cm uzunluğunda. Fakat ne demiştik, mavi bölgenin enerjisi daha fazla ve giderek havada enerjisini kaybediyor. O zaman bunun anlamı ben 1 cm maviye 100 birim enerji sığdırıyorum. 2 cm maviye 10 birim enerji sığdırıyorum, 3 cm kızıla 1 birim enerji sığdırıyorum. 2+3= 5 cm uzunlukta 10+1= 11 birim enerji varken 1 cm uzunlukta 100 birim enerji var. Bu biraz 1 litre civa mı daha ağırdır yoksa 1 litre bakır mı daha ağırdır sorusu gibi. Hacime değil özkütleye bakmak lazım, ışığın boyuna değil birim mesafede taşıdığı ışık miktarına bakmamız lazım.
ikinci bir konu ise piyasada çok ısı veren çakmaklar görmüşsündür. 15-20 cm alev atar fakat hepsi mavidir. Bunun sebebi de muhtemelen kullanılan gazın birim zamanda ne kadar enerji ürettiği ile ilgili. Demek ki her madde aynı oranda enerji açığa çıkarmıyor. Bu da neden nükleer bombalarda 1 kilo bakır değil de 1 kilo zenginleştirilmiş uranyum patlattıkları sorusuyla aynı cevaptır. Çünkü uranyumdan daha fazla enerji açığa çıkar.
Peki bu alevin özelliklerini matematiksel bir hesaba dönüştürebilir miyiz? Evet dönüştürebiliriz. Bunun için aydınlatma ürünleri yani lambalar gonyofotometre denilen bir aletin içine koyulur. Küre 360 steradyan olarak ışığın kuvvetinin (akı) kaç cm'de ne kadar düştüğünü, dalga boylarını falan hepsini hesaplar. [1] daha sonra ies denilen bir bilgisayar dosyası çıktısı verir. Her lambada (aydınlatma ürününde) ışığın ne kadar mesafede ne kadar ışık kaybettiği durumu farklıdır. [2] nolu kaynaktan aşağılarda örnek bir ışık eğrisi tablosunu görebilirsin. Sen gördüğün eğriden bir şey anlamayabilirsin fakat bu eğrileri okumayı bilen birisi ışık lambadan çıktıktan sonra yanlara doğru kaç metre uzanıyor, dikeyde yükseklik olarak ne zaman pik yapıp azalıyor hepsini 3 boyutlu olarak kafasında canlandırabilir.
Çok uzattım ama aslında ilgini çekecek bir örnek daha var elim de. James webb teleskobunu muhtemelen biliyorsun. Çok zayıf olan radyo dalgalarını yakaladığını da okumuşsundur? Peki neden elektromanyetik spektrumda en yüksek olan gama ışını değil de en zayıf olan radyo dalgası yakalıyor? Çünkü çakmak aleviyle aynı mantık. ilk galaksilerden çikan yüksek enerji daha çabuk bir alt enerjiye geçiyor ama daha uzun mesafe kaydediyor. Aslında bunun bir yarıçapının karesi gibi bir hesabı da var fakat tam mantığını ben de şu an hatırlayamıyorum. Enerji mesafenin karesi kadar düşüyordu sanırım. Bu yüzden bütün spektrumu görebilseydik, 2 cm mavi, 4 cm sarı, 16 cm kızıl gibi gibi bir hesabı var.
Evrim Ağacı
