Uyku Terörü Nedir? Uykudan Sürekli Korkuyla Uyanmak Normal mi?
Bebek Hastanesi
- Hastalık Kataloğu
- Klinik Psikoloji
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
- Türkçe Adı Uyku Terörü
- İngilizce Adı Night Terrors
- Latince Adı Pavor Nocturns
- ICD F51.4
- Diğer İsimleri Gece Terörü
Uyku Terörü; ani uyanma ile birlikte çığlık atma ve ağlama, yoğun korku ile birlikte çarpıntı, terleme, midriyazis (göz bebeğinde büyüme), yüzde kızarma gibi otonomik belirtiler ve davranışsal farklılıkların gözlendiği bir bozukluktur. Uyku Terörü yaşayan kişi aniden uykudan fırlama, koşma, kendine ve hatta yanındaki kişiye vurup zarar verme gibi davranışlar sergileyebilir. Kişi, bu esnada dıştan gelen uyaranlara yanıt veremez; çoğunlukla yanındaki kişi tarafından zorla uyandırılır.
Uyku Terörü atakları genelde uykunun ilk saatlerinde görülür. Parasomniler içerisinde sınıflandırılan Uyku Terörü, 3-12 yaş arası çocuklarda, yetişkinlerden daha fazla görülür. Zirve yaptığı yaşlarsa 5-7 yaşlarıdır. Tipik olarak adolesan döneminden önce düzelir. Çoğu zaman yetişkinler ertesi gün gece yaşadıklarını hatırlayamazken, çocuklar korkularını belli belirsiz hatırlar.[1]
Belirti ve Bulgular
DSM-5'te (Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı), parasomnia olarak sınıflandırılan Uyku Terörü'nün tanı kriterleri aşağıdaki maddelerden oluşur:[2]
- Ani uyanma ile birlikte çığlık atma ve ağlama.
- Yoğun bir korku ile uyanma.
- Kişinin ataktan kendine gelmesinde zorluk, ataktan uyandıktan sonra bilinç bulanıklığı.
- Terleme, göz bebeklerinin büyümesi, yüzde kızarıklık gibi maddelerden en az birisinin bulunması.
Uyku Terörünün diğer uyku bozuklukları ve kâbus bozukluğundan ayırt edilebilmesi için atağın uykunun ilk saatlerinde olması, motor aktivitenin fazla olması, kişi uyandığında bilişsel bulanıklık yaşaması, atağı hatırlayamaması ve uyandıktan sonra kişinin bilincinin hemen yerine gelmemesi durumları incelenir.
Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri
Uyku Terörü, genetik faktörler tarafından ciddi oranda etkilenmektedir. Birinci dereceden akrabalar arasında görülme riski, ailelerinde hastalık olmayanlara kıyasla on kat daha fazladır. Bazı vakalarda üç nesilde de ortaya çıktığı gösterilmiştir. Her iki ebeveynde de Uyku Terörü varsa, çocukta görülme riski %60 civarındadır. Çocuklarda görülen Uyku Terörünün merkezi sinir sistemi olgunlaşmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Uyku Terörü için bilinen risk faktörleri şunlardır:[3]
- Ailede Uyku Terörü yaşayan kişiler bulunması,
- Yoğun stres,
- Hamilelik,
- Migrene bağlı baş ağrısı,
- Tourette Sendromu.
Tedaviler veya İdare Yöntemleri
Uyku Terörü tedavisinde farmakolojik tedavi, Bilişsel Davranışçı Terapi ve uyku kalitesini arttırmaya yönelik metotlar kullanılır. Uyku Terörü tedavisinde öncelikli basamak; yatak odasının güvenliğinin sağlanması, atak sırasında fiziksel zarara neden olabilecek nesnelerin etraftan uzaklaştırılmasıdır.
Uyku Terörünün alkol ve madde kullanımı ile tetiklendiği düşünülmektedir, dolayısıyla alkol veya maddenin etkili olduğu fark edilen vakalarda sedatif-hipnotik maddelerden uzak durulması gerekir.
Ayrıca Uyku Terörü yaşayan kişilerin uyku hijyeni ile ilgili bilgilendirilmesi gerekir. Uyku-uyanıklık döngüsüne dikkat edilmesi de önemli bir etkendir. Kişiden uyku günlüğü tutması istenebilir. Kafeinli içeceklerin tamamen kesilmesi önerilir.
Çevresinin Uyku Terörü yaşayan kişiyi zapt etmeye ya da uyandırmaya çalışmaması tavsiye edilir. Çünkü bu yaklaşım epizodu uzatabilir ve kötüleştirebilir. Ataklar genellikle belirli saatlerde oluyorsa bu saatlerden önce kişiyi uyandırmak yardımcı olabilir, ancak sık atak yaşamayan kişiler için bu etkili bir yöntem değildir. Uyku Terörü atakları kişide nadiren ortaya çıkıyorsa diğer öneriler genellikle yeterli olur.
Uyku Terörü ataklarının sıklığı fazlaysa ve işlevselliği ciddi oranda etkiliyorlarsa trisiklik antidepresanlar (TSA) ve seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSGÖ) tedavide tercih edilebilir. Benzodiazepinler bağımlılığa ve/veya ilacın kesilmesinden sonra daha şiddetli Uyku Terörü ataklarına neden olabileceğinden dolayı tedavide öncelikli olarak tercih edilmezler.[4]
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Eşlik Eden Diğer Rahatsızlıklar (Komorbidite)
Uyku Terörü atakları yaşayan kişilerde madde kullanım bozukluğu, anksiyete bozukluğu, depresyon ve kişilik bozuklukları görülebilir. Tedavi basamaklarında bu olgular her açıdan ele alınmalıdır.
Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)
Uyku Terörü genellikle 3-12 yaşları arasında görülür ve bu yaş aralığı için görülme sıklığı %3 oranındadır. Uyku Terörünün erişkinlerde görülme sıklığı ise %1'den azdır.
Etimoloji
"Terör" sözcüğü, etimolojik kökeninden de anlaşılacağı gibi "korkutma" esaslı bir kelimedir. Latince kökenli "terrere" sözcüğünden türemiştir. Uyku Terörü terimi ise uyku esnasındaki korkuyu ifade etmektedir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
10
-
6
-
4
-
2
-
2
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ H. S. Turan, et al. (2015). Treatment Approach To Sleep Terror: Two Case Reports. Turk Noropsikiyatri Dernegi, sf: 204-206. doi: 10.5152/npa.2015.7243. | Arşiv Bağlantısı
- ^ M. W. Mahowald, et al. (2004). Parasomnias. Seminars in Neurology, sf: 283-292. doi: 10.1055/s-2004-835064. | Arşiv Bağlantısı
- ^ S. Kotagal. (2009). Parasomnias In Childhood. Sleep Medicine Reviews, sf: 157-168. doi: 10.1016/j.smrv.2008.09.005. | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. Laberge, et al. (2000). Development Of Parasomnias From Childhood To Early Adolescence. Pediatrics, sf: 67-74. doi: 10.1542/peds.106.1.67. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 17/11/2024 15:32:29 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/14829
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
