Dünya’mızın düz değil de geoit (kutuplardan basık, ekvatordan şişkin) şekilde olduğu yüzyıllar boyunca bilinmesine karşın, günümüzde “Düz Dünyacılar” (İng.: Flat Earthers) denen bir kesim hâlen görülmektedir. Bu kişilerin bazıları Dünya’nın düz olduğuna inanmadıkları hâlde insanlarla alay etmek için bu tarz iddiaları yayabilirler; ancak bunların haricinde uzun yazılar, hesaplamalar ve videolar hazırlayıp, ortada bir “NASA komplosu” olduğuna inanıp sanki her birimiz aktör Jim Carrey’nin başrolde oynadığı The Truman Show (1998) filmindeki karaktermişiz gibi iddialarında ciddi olan insanlar da bulunmaktadır. İddialarını desteklemek amacıyla komplo teorilerine dikkat çekmeleri haricinde, bazılarının dinî referanslara da dayandıkları görülebilir. Yani kutsal görülen kitapların (Kitab-ı Mukaddes ve Kur’an-ı Kerim gibi) Dünya’nın düz olduğunu belirten ayetlere sahip olduklarını iddia ederler.

Daha rahat okunabilmesi için yazının devamında “Düz Dünya” için DD ve “Küresel Dünya” için KD kısaltmalarını kullanacağız. Öncelikle, DD iddialarını gündeme getiren ve güncel tutan çalışmalardan birine bakış atalım:

Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu, aşırı düzenlilik ve titizlik ihtiyacı ile kendini gösteren bir C kümesi kişilik bozukluğudur. Semptomlar genellikle kişi yetişkinliğe ulaştığında ortaya çıkar ve çeşitli durumlarda görülebilir. Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu'nun nedeninin, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunu içerdiği düşünülmektedir.

Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu, Obsesif-Kompulsif Bozukluktan (OKB) farklı bir bozukluktur. İki bozukluk arasındaki ilişki tartışmalıdır; bazı çalışmalar iki bozukluk arasında yüksek komorbidite oranları bulmuştur, ancak diğerleri çok az komorbidite göstermiştir. Her iki bozukluk da katı ve ritüel benzeri davranışlar gibi dış benzerlikleri paylaşabilir. Bu davranışlara yönelik tutumlar, herhangi bir bozukluktan etkilenen kişiler arasında farklılık gösterir.

İnsanların evcil hayvan olarak en sık tercih ettikleri, bakımı en kolay olan hayvanlardan birisi kara kaplumbağalarıdır. Kimi zaman ufacıkken alınan bu hayvanlar, kimi zaman yetişkinken tercih edilebilir. Çoğu zaman insanlar, kaplumbağaların otomatik olarak "otçul" olduğu varsayımıyla onları beslerler. Ancak kaplumbağaların hepsi otçul değildir. Diyetleri, türden türe, hatta yaştan yaşa oldukça değişir. Bazıları ömürleri boyunca etçil ya da otçul olabilir; bazıları gençken etçil, yaşlandıkça hepçildir (hem et hem ot yer); bazı diğerleri ise ömürleri boyunca hepçildir. Genellikle hayvan dükkanlarında satılan kaplumbağalar, bakım kolaylığı sebebiyle otçul türlerden seçilirler. 

Etçil ve hepçil kaplumbağalar ufak böcekleri, salyangozları, solucanları yerler. Hatta kimi zaman ölü hayvan leşlerini veya diğer avcılardan artakalan artıkları bile yerler. Benzer şekilde, birçok deniz kaplumbağasının çenesi de kabuklu hayvanların kabuklarını kırmak ve onları yapıştıkları kayalardan sökmek üzere evrimsel süreçte özelleşmiştir. Bunun haricinde deniz kaplumbağaları denizanaları ve süngerleri de yerler (tabii bunlara "et" demek pek mümkün değil). Bazı deniz kaplumbağaları ise tamamen otçuldur; fakat bunlar sayıca azınlıktadır.

Öğrencileri yapay zekanın yön verdiği bir dünyaya hazırlamak, üniversiteden çok önce başlıyor. South Florida Üniversitesi (USF), Tampa Bay bölgesi ve ülke genelindeki sınıflara yapay zekayı entegre etmek için okul öncesinden 12. sınıfa kadar olan eğitimcilerle işbirliği yaparak gelecek nesillerin temel becerileri erken yaşta geliştirmelerini sağlıyor.

USF Eğitim Fakültesi’nden Profesör Zafer Ünal, öğretmenler için 1.000’den fazla ücretsiz yapay zekâ aracı içeren çevrimiçi bir platform olan TeacherServer’ı geliştirdi. 2024’te hayata geçirilen platformun kullanıcı sayısı kısa sürede patladı. Bugün yaklaşık 1,25 milyon öğretmen, ders planlama, sınav hazırlama, sunum oluşturma gibi işlerde bu araçlardan faydalanıyor. Ünal şöyle diyor:

Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki (ISS) astronotlar, e-posta ile Dünya'dan uzaya gönderilen verileri ve 3 boyutlu yazıcılarını kullanarak bir somun anahtarı ürettiler. Bu, bir hırdavat ürününün e-posta ile ilk defa uzaya gönderilmesi olarak tarihe geçti. NASA, bu girişimi ISS komutanı Barry Wilmore'un talebi üzerine gerçekleştirdi. Daha önceleri, eğer ki astronotlar herhangi bir aleti talep edecek olurlarsa, aletin gönderilmesi için aylarca beklemeleri gerekiyordu. Çünkü ancak belli aralıklarla ISS'e gönderilen malzeme uçuşları ile bu talepleri karşılanabiliyordu. 3 boyutlu yazıcıların arkasındaki firma olan Made In Space'in kurucusu Mike Chen şöyle anlatıyor:

İstasyona 3 boyutlu yazıcı 17 Kasım 2014'te yapılan uçuşla gönderilmişti. 25 Kasım'da ilk defa kullanılan yazıcı, kendisinin parçalarından birinin yedeğini üretmişti. NASA'nın söylediğine göre bu sayede astronotlar artık uzun uzay görevlerinde kendi başlarının çaresine çok daha kolay bakabilecekler. Mike Chen şöyle devam ediyor:

Sinirli Erkek Sendromu (İng: "Irritable Male Syndrome" , IMS) erkeklerde hormon seviyelerindeki dalgalanmalarla ilişkili olarak ortaya çıkan sinirlilik, depresif ruh hali, anksiyete ve genel huzursuzluk belirtileri ile karakterize edilen bir durumdur. Sendromun temelinde testosteron seviyelerindeki ani değişimler ve bu değişimlerin sinir sistemi üzerindeki etkileri yatmaktadır.

Testosteron seviyelerindeki dalgalanmaların erkek bireylerin psikolojik stres tepkileri üzerinde etkili olabileceğini gösteren çalışmalar bulunmaktadır.^[34] Bu durum, testosteronla ilişkili semptomların yalnızca biyolojik değil, aynı zamanda psikososyal faktörlerle de bağlantılı olabileceğine işaret etmektedir. Jed Diamond, IMS'nin yalnızca biyolojik faktörlere değil, aynı zamanda psikososyal etkenlere de bağlı olduğunu şu sözlerle ifade ediyor:^[25]

Ökaryotik hücrelerin içerikleri, çeşitli bölmelere ayrılmış halde bulunur ve bu bölmelere, sıvı-sıvı faz ayrımı adı verilen bir süreç ile oluşan zarsız organeller de dahildir. Araştırmacılar, bu bölmelerin yapay versiyonlarını yaratmak üzerine deneyler yapmıştır; çünkü bu yolla hücre biyolojisinin belirli özelliklerini kontrol ederek, sonucunda örneğin bazı hücresel tepkimeleri engelleyebilir ya da protein translasyonu için yeni bölgeler oluşturabilirler.

Şimdi, Pennsylvania Üniversitesi Perelman Tıp Fakültesi'nden Matthew Good'un başında bulunduğu bir ekip, bu alanda yakın zamanda geliştirilen birkaç yeni yöntemi, tersine döndürülebilir bir şekilde hücre içindeki belirli kargoları depolayıp serbest bırakabilen zarsız organeller yaratmayı sağlayan bir teknik oluşturacak şekilde birleştirdi.^[1] Böylece araştırmacılar, artık hücre davranışını, öncesine kıyasla çok daha iyi kontrol edebilir oldular.

Londra Üniversitesi Akademisi (UCL) liderliğindeki bir araştırma ekibi, iklim değişikliği sebebiyle oluşan kötü hava koşullarının beyin rahatsızlıkları olan kişilerin sağlığını olumsuz etkileyebileceğini savunuyor.

UCL Queen Square Nöroloji Enstitüsü'nden Profesör Sisodiya tarafından yönetilen ve The Lancet Neurology tarafından ortaklaşa düzenlenen “Sıcak Beyin 2: İklim Değişikliği ve Beyin Sağlığı” etkinliği öncesinde yayınlanan kişisel görüş makalesinde ekip, insanların sağlıklarını korumak ve eşitsizliklerin kötüleşmesini önlemek için iklim değişikliğinin nörolojik rahatsızlıkları olan insanlar üzerindeki etkisini anlamanın acil bir ihtiyaç olduğunu vurguluyor.^[1]

Muhtemelen zaten bildiğiniz gibi boşanmalar giderek yaygınlaşıyor. Wang ve Schofer, 2018’de yaptıkları çalışmada, 1970’li yıllardan bu yana dünyada boşanma oranının iki katından fazla arttığı sonucuna ulaştılar. Araştırmacılara göre Kuzey Avrupa ve Batı Avrupa boşanma oranlarının en yüksek olduğu yerler. Bunun dışında Kanada’da, Avustralya’da ve Yeni Zelanda’da da dünya ortalamasının çok üzerinde oranlar mevcut. Uzak Doğu ve Orta Doğu ülkelerinde ise oranlar giderek artmasına rağmen, dünyanın geri kalanına göre hâlâ oldukça düşük.

Aynı araştırmada, bir ülkedeki boşanma oranını en fazla etkileyen faktörün ekonomik gelişmişlik düzeyi olduğu sonucuna ulaşıldı. Buna göre kişi başına düşen milli gelir arttıkça boşanma oranı da artıyor. Boşanma ile en ilgili görünen toplumsal bazdaki diğer değişkenler ise eğitim seviyesinin yüksek olması, kadının çalışma hayatında olması, dindarlığın daha düşük olması ve sosyal aktivizm.

Mustafa Kemal Atatürk, ömrü boyunca yüzlerle ifade edilecek sayıda kitap okumuş, çok çeşitli konulara kafa yormuş, tarihsel açıdan olduğu kadar bireysel olarak da oldukça ilginç bir liderdir. Örneğin, Atatürk'ün ilgilendiği konular askeri stratejiler ve modern hukuk gibi konular olduğu gibi, geometri ve modern bilim gibi bambaşka içerikli konulardır da. Okuduğu kitaplar arasında bizler için en ilgi çekici olanı, evrimsel biyoloji ile ilgili olanlardır.

Evrimsel biyoloji 1920 ve 30'larda tam anlamıyla hız kazanmakta, matematiksel altyapısı keşfedilmekte, genetik ile bağlantısı ayrılmaz bir şekilde kurulmaktadır. Bu dönemde evrimsel biyoloji son derece ilgi çekici ve derinlemesine bir araştırma sahası olduğu gibi, aynı zamanda bilimsel camiaya var oluşun yegane bilimsel açıklaması olarak çoktan kabul görmüştür de..