Valfler - Vanalar
- Hassas akış kontrolü sağlar.
- Yüksek basınç ve sıcaklıklara uygundur.
- Çok sık ve çok sayıda açılıp kapanabilir.
- Dönmeyen millerde; uzun salmastra ömrü vardır.
Kullanım yerleri
- Sıcak ve soğuk su tesisatları
- Buhar tesisatları
- Kızgın yağ tesisatları
- Petrokimya tesisleri
- Makina imalatı vb...
SÜRGÜLÜ (GATE) VANA
Gate Valfler esas olarak tam açma ve tam kapama gerektiren devrelerde kullanılan, genel kullanım amaçlı valf türleridir. Tam açık konumda düzgün akış sağlarlar. Yerel basınç kaybı çok düşüktür.
Gate Valfler kısma ve debi ayar amaçlı kullanılamazlar. Bu amaçla kullanılmaları halinde açık konumdaki yüksek akış hızı nedeniyle vibrasyona, sürgünün gövde sızdırmazlık yüzeylerine çarpması sonucu kalıcı deformasyonlara neden olur.
KÜRESEL VANA (BALL VALVE)
Küresel Vana ( kelebek vana ile aynı olan çeyrek dönüşlü vanalardandır); içerisindeki topa bağlı bir kolun çevrilmesiyle çalışır. Topun merkezinde iki tarafa uzanan bir geçiş vardır ve karşılıklı açık konumda akış sağlanır, tam tersi durumda ise vana kapalı konumda geçişi engeller. Dışardan kolun konumu paralel veya dik olmasıyla açık kapalı olduğunu kolayca anlayabilirsiniz.
Uzun yıllar kullanılmamasına rağmen kapatma işlemini mükemmel yapabilirler. Bu nedenle özellikle kapatma işlemlerinde kullanılırlar. (kapatmada globe vana ve sürgülü vanaya tercih edilirler )
Çok özellikli oldukları için endüstride yaygın olarak kullanılırlar, 10.000 Psi basınca dayanıklı, 200 °C sıcaklığa dayanıklı, 1/2" - 12" arasında ölçülerinin bulunması, kolay tamir, manuel veya aktivatör kullanımı gibi avantajlarının olması.
Pnömatik pistonlu vanalar,tamamen paslanmaz çelik olup,ağır hizmet vanasıdır.Normalde Açık ve Normalde Kapalı pozisyonlu imal edilmektedir.Benzerlerine göre daha rijit ve kompakt görüntüsü vardır.standart dişli imalat BSP dişlidir. istek üzere NPT dişli bağlantı imalatı yapılır.
Kullanıldığı yerler: su, hava, gaz buhar, kimyasallar, petrol ürünleri, gıda, ilaç sanayi, steril ortamlar, arıtma tesisleri, tekstil boyama makinaları, ambalaj makinaları, şişe şişirme makinaları, vakum uygulamaları, içme suyu, yağ,petrol, alkol,tuzlu su, doğal gaz, asit.
HİDROLİK VALFLER
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Valf: hidrolik akışkanın gideceği yönü belirleyen, istenildiğinde yönünü değiştiren, akışkanın basıncını ve debisini kontrol eden devre elemanıdır. Valfler basıncı yükselen, sistemde işini bitiren ya da sisteme gitmesi istenmeyen akışkanı depoya gönderir.
VALFLERİN GÖREVLERİ
1) Akışkanın yolunu açıp-kapatır.
2) Akışkanın gideceği yönü değiştirir.
3) Akışkanı depoya gönderir.
4) Akışkanın debisini kontrol ederek alıcıların çalışma hızını ayarlar.
5) Devre elemanlarını yüksek basınçlara karşı korur. Basıncı yükselen akışkanı depoya gönderir.
6) Akışkanın basıncını kontrol ederek, devre elemanlarının belirli basınçlarda çalışmasını sağlar.
7) Akışkanın basıncını, debisini, yönünü belirli zaman aralıklarında kontrol eder.
8) Bazı valfler yukarıda sayılan görevlerin bir veya birkaçını yapabilir.
BASINÇ KONTROL VALFLERİ
Hidrolik sistemlerin basınç hatlarında kullanılan, akışkanın basıncını istenen değerde tutan valflerdir.
Kullanılan Yerlerine Göre Çeşitleri;
a) Emniyet valfleri c) Basınç sıralama valfleri
b) Basınç düşürme valfleri d) Boşaltma valfleri
a) EMNİYET VALFLERİ
Hidrolik sistemdeki ani basınç yükselmelerinde, sistemi yüksek basınçlardan koruyan devre elemanıdır. Basıncı yükselen akışkanı depoya göndererek basıncın, çalışma basıncına düşürülmesini sağlar. Normalde kapalı konumdadır. Basınç yükselmesi durumunda açık konuma geçer.
b) BASINÇ DÜŞÜRME VALFLERİ
Hidrolik devrelerde farklı basınçlarda çalıştırılması istenen, birden fazla sayıdaki silindir ve motorun kullanılması gerekebilir. Özellikle sıkma, bağlama vb. işlemlerinde basıncın sabit kalması istenir. Bu gibi durumlarda basınç düşürme valfleri kullanılır. Normalde açık konumdadır. Basınç yükseldiğinde kapalı konuma geçer. İki yollu ve üç yollu olmak üzere değişik tipleri vardır.
c) BASINÇ SIRALAMA VALFLERİ
Basınç sıralama valfleri bir hidrolik devrede birden fazla sayıda ki silindir, motor gibi alıcıları farklı zamanlarda çalıştırmak için kullanılır. Çalışma sistemi emniyet valfleri ile aynıdır. Normalde kapalı konumdadır. İstenen basınçta açılıp diğer alıcıları harekete geçirir.
d) BOŞALTMA VALFLERİ
Genelde sıkma işlemi yapan silindirlerde kullanılır. Normalde kapalı olan valf uyarı geldiğinde açılır ve akışkanı depoya gönderir.
YÖN KONTROL VALFLERİ
Hidrolik devrelerde akışkanın, ne zaman, hangi yolu izlemesi gerektiğini belirleyen valflerdir. İstenildiğinde akış yolunu değiştirirler; istenildiğinde akış yolunu açıp kapatırlar.
YÖN KONTROL VALFLERİNİN GÖSTERİLMESİ
1) Valfın her konumu bir kare ile gösterilmelidir.
2) Akışkanın geçiş yönleri oklarla belirtilir.
3) Kapalı yollar yatay bir çizgi ile belirlenir.
4) Valf bağlantıları kısa çizgilerle belirtilir.
5) Valf konumlarının işaretlenmesi; valf konumları soldan sağa doğru harflerle işaretlenir. Üç konumlu valflerde merkez konum 0 ile gösterilir.
6) Valf bağlantılarının harelendirilmesi;
P=Basınç hattı A,B,C....=İş hattı veya çalışma hattı
R,S,T=Depo(dönüş) hattı X,Y,Z=Pilot(uyarı) hattı
L=Sızıntı hattı
7) Yön kontrol valflerinin tanımlanması;
2 / 2 = Yol sayısı/ Konum sayısı
3 /2 valf tanımlaması yapıldığında, valfin 3 yollu, 2 konumlu olduğu anlaşılır.
8) Vaflerin normal konumları;
Hidrolik devre çizimlerinde valfler, normal konumlarında çizilir ve harflendirilir.
YÖN KONTROL VALFLERİNİN ÇEŞİTLERİ
2 / 2 Yön Kontrol Valfleri: Genelde akış yollarının açılıp-kapatılmasında kullanılır. P,A olmak üzere iki yollu, iki konumlu valftir. Çok sık kullanılmaz.
3 / 2 Yön Kontrol Valfleri: Genelde tek etkili silindirlerin hareketinde kullanılır. P,A,T olmak üzere üç yollu iki konumludur. Normalde açık ya da normalde kapalı olabilir.
4 / 2 Yön Kontrol Valfleri: P,A,B,T olmak üzere dört yollu iki konumlu valflerdir. Çift etkili silindirlerin ileri-geri hareket ettirilmesinde kullanılır. Genelde hidrolik sistemlerde kullanılır. Pnömatikte kullanımı yok denecek kadar azdır. Pnömatikte 4/2 valf yerine 5/2’lik valfler kullanılır.
5 / 2 Yön Kontrol Valfleri: Bu valflerin 4/2’lik valflerden farklı iki tane depo hattının olmasıdır. Çift etkili silindirlerin hareket ettirilmesinde kullanılır. Dayanımları 4/2 valflere göre daha düşüktür. Bu nedenle hidrolikte 5/2 valf yerine 4/2 valf kullanılır.
3 / 3 Yön Kontrol Valfleri: Bu valfler iki iş konumu, bir de merkez konumu olmak üzere üç konumludur. 3/2 yön kontrol valfleri diğer valflere oranla, daha az kullanılır.
4 / 3 Yön Kontrol Valfleri: Bu tip valfler ise 4/2’lik yön kontrol valflerine benzer. Tek farkı ise fazladan bir konumun olmasıdır. Bu konuma merkez konum adı verilir.
Hidrolikte farklı amaçlar için değişik tipte merkez konumlar kullanılır. 4/3 valflerde yaklaşık 30 değişik tipte merkez konum vardır.
YÖN KONTROL VALFLERİNİN KUMANDA ÇEŞİTLERİ:
Valfin konum değiştirme işlemine kumanda şekli adı verilir. Yön kontrol valflerinin konum değiştirmeleri için kullanılan kumanda çeşitlerinden bazıları aşağıda gösterilmiştir.
KUMANDA ÇEŞİTLERİNDEN BAZILARININ AÇIKLANMASI:
a) Elle Kumanda: Buton ya da kollu tip kumandaları içerir. Sürgüye elle uygulanan kuvvet sonucu valf konum değiştirir. Valfi tekrar normal konuma getirmek için diğer yönde kuvvet uygulamak gerekir.
b) Pedalla Kumanda: Pedala ayakla kuvvet uygulandığında, valf sürgüsü yay kuvvetini yenerek valfin konum değiştirmesini sağlar. Kuvvet kaldırıldığında valf tekrar önceki konuma gelir.
c) Mekanik Kumanda: Makaralı, yaylı, pimli, mafsal makaralı kumanda çeşitlerini içerir. Sürgü koluna kuvvet uygulanması sonucu valf konum değiştirir.
d) Hidrolik Basınçla Kumanda: Basınçlı hidrolik akışkanın valf gövdesine x veya y girişinden gönderilerek valf sürgüsünün konumunu değiştirmesi sağlanır. Hidrolik akışkanı yerine basınçlı hava da kullanılabilir.
e) Elektrik ( bobinli) Kumandalı Valfler: Valf gövdesi üzerine yerleştirilmiş ( tek tarafa ya da çift tarafa) bobinlere elektrik akımı verildiğinde manyetik bir kuvvet oluşur. Oluşan bu kuvvet sonucu bobin içindeki pim hareket ederek valf sürgüsünün konum değiştirmesini sağlar.
ÇEK VALFLER
Hidrolik akışkanın tek yöne geçmesine müsaade eder. Diğer yöndeki geçişe izin vermez. Hidrolikte pompayı yüksek basınçlardan korumak amacıyla, pompa çıkışından sonra ve baypaslı filtre hatlarında çek valfler çok kullanılır.
Çek valfler tek yöne geçişli valf ya da geri dönüşsüz valf gibi değişik adlarla da ifade edilir.
AKIŞ KONTROL VALFLERİ
Hidrolik sistemlerde debi miktarını ayarlamak amacıyla kullanılan valftir. Akış miktarını değiştirerek silindirlerin hızını, motorların devir sayısını ayarlayabiliriz. Akış kontrol valfleri önemli ölçüde basınç düşümüne sebep olur; bu nedenle, büyük oranlar da ısı açığa çıkar. Ayar vidası yardımıyla akış kesiti değiştirilerek debi miktarı ayarlanır.
Çek Valfli Akış Kontrol Valfi: Her iki yöndeki akışa izin verir. Soldan sağa giden akışkan çek valften geçemeyeceği için kısma etkisi yapılan kesitten miktarı azaltılarak geçer. Diğer yönden gelen akışkan çek valfi açarak rahatça geçer. Bu tür valfler silindirlerin geri konuma hızla gelmesi için kullanılır.
Pilot Kumandalı Çek Valf: Yapıları çek valfe benzer. Tek farkı istenildiğinde kapalı yöndeki akışa izin vermeleridir. Pilot kontrollü çek valfler oturmalı tipte yapıldıkları için sızdırmazlıkları yüksektir. Bu valfler özellikle ağır yüklerin belirli konumlarda durdurulması, sistemde meydana gelecek arızalar sonucunda yükün aşağı düşmemesi istenen durumlarda kullanılır.
Kaynak: Öğr. Gör. Dr. DOĞAN EMRE YÜKSEL İşletme Ekipmanları Ders Notu
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/12/2024 08:22:19 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/16813
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.