Şempanze ve İnsanın Evrimsel Benzerliği

Biliyor olabileceğiniz gibi insan ve şempanze arası benzerlik ortalama %98.77'dir.^[1] Evrim karşıtlarının sürekli bu orana itiraz ettiğine denk gelmiş olabilirsiniz. Kimisi bu oranın eksik bir hesaplama ile ortaya koyulduğundan yakınır, kimisi başka hesaplamalarda %95, %85 gibi farklı oranlar çıktığından yakınır. Bunun temel sebebi onlara göre şempanze ile benzerlik %85 iken, bizimle çok daha farklı olarak gördüğümüz bir türün %90 olmasının "evrimin saçma bir teori" olduğunu göstermesidir.

Benzerliği ölçmenin birçok farklı yolu olduğundan farklı yöntemler farklı sonuçlar verecektir. Evrim karşıtları, bu farklı yöntemleri aynıymış gibi sunabilmektedir. Örneğin bir grup araştırmacı belirli bir proteine yönelik benzerliği kıyaslarken başka bir grup başka bir proteini, hatta tüm genomu bile kıyaslıyor olabilir.^[2] Evrim karşıtları, örneğin şempanze ile benzerlik %85 olduğu söylenen bir çalışmada fare ile benzerlik %90 mı çıkmış, yoksa bunlar tamamen farklı çalışmalar mı, söylememektedir.

Yazının ilk başında sözünü ettiğimiz %98.77 benzerliğin bir "ortalama" olduğu da unutulmamalıdır. Bu, herhangi bir insan ile herhangi bir şempanze arası benzerliğin her zaman %98.77 olduğunu göstermez. Bu, karşılaştırılan türlerden alınan genomların tekrar tekrar karşılaştırılması ile oluşturulmuş konsensus genomun benzerliğidir.^[2] Dolayısı ile aynı türün farklı bireyleri arası benzerlik de (karşılaştırma yöntemine göre) değişimler gösterebilir. Ama bu tekil karşılaştırmalar tek başına pek bir anlam ifade etmez.

Tekil olarak şempanze-insanın benzerliğinin farklı sonuçlar vermesi önemli değildir. Evrim, her türe etki eder. O yüzden bu benzerliklerin evrime uygun olup olmadığını anlamak için birçok farklı türü karşılaştırıp evrimsel akrabalık ilişkisini kıyaslamalıyız. Diğer türlerle birlikte kıyasladığımızda şempanzeler, bize olması gerektiği kadar benziyorsa olması gerektiği kadar yakın akraba çıkacaktır.

Birçok türün evrimsel ayrışma zamanını yayınlanan birçok araştırmadan görmek için timetree.org gibi bir bilgi bankasını kullanabiliriz. Şempanze ve insanın arasındaki evrimsel ilişkiyi bulmak istiyoruz. Bunun için siteye gittikten sonra "Get Divergence Time For A Pair Of Taxa" yani "Bir çift takson için ayrışma zamanı al" bölümünde iki kutucuktan birine "homo sapiens", diğerine "pan troglodytes" yazıp "Search" butonuna tıklıyoruz.

TimeTree

Bu çalışmalarda da evrimsel ayrışma zamanının kimi çalışmada 5.8 milyon yıl, kimi çalışmada 6.1 milyon yıl olarak bulunduğunu görüyoruz. Tıpkı benzerlik oranının farklı yöntemler ve farklı bireylerde yapılan çalışmalarda değiştiği gibi evrimsel ayrışma zamanı da değişebilmektedir. 79 çalışmanın ortalaması ise şempanze ile insanın ortak atalarının ayrışma zamanının yaklaşık 6.7 milyon yıl olduğunu göstermektedir.^[3]

Ayrışma zamanları farklı olsa da yakın akrabalık yani benzerlik, evrimin öngördüğü gibi olacaktır. Kullanılan 79 çalışmadan alınan birkaç veriye bakalım:

TimeTree

Örneğin insan ile şempanzenin evrimsel ayrışma zamanını 5.8 milyon yıl öncesi olarak gösteren, dolayısı ile benzerliğin farklı olduğu bu çalışmada, insanın şempanze ile olması gerektiği ölçüde yakın olduğu görülebilir.^{[4], [5]}

TimeTree

Ayrışma zamanını 6.1 milyon yıl öncesi olarak gösteren bu çalışmada ise yine şempanze ile insanın beklenen ölçüde yakın olduğu görülebilir.^{[6], [7]}

TimeTree

Bu çalışmada da benzerlik, 6.4 milyon yıl önce ayrıştığımızı göstermektedir ama yine de insan ve şempanze olması gerektiği kadar yakın akrabadır.^{[8], [9]} Benzerlik olması gereken düzeydedir.

Diğer verileri de kontrol edebilirsiniz. Bunlar birçok farklı açıdan edinilen ve "basit olmayan" evrimsel olarak anlamlı benzerliklerdir ve farklı benzerlik seviyeleri evrim için bir sorun oluşturmamaktadır. Tam tersine, yapılan çalışmalar, insanın yaşayan en yakın akrabasının şempanzeler olduğunu ortaya koymaktadır. Dolayısı ile farklı benzerlik oranları çıkmasının hiçbir önemi yoktur.