Psikoseksüel Gelişim

Freud’a göre duygusal problemlerin kökeni yaşamın ilk yıllarına kadar uzanır. Çocukluk yıllarında bazı anıların örseleyici izler bıraktığını fark etmiştir. Böylece deneyimleri onun psikoseksüel gelişim kuramını oluşturmasına vesile olmuştur.

Yaşamın ilk 6 yılı kişilik oluşumundan sorumlu tutulmaktadır. İnsanlar doğuştan getirdikleri libido (yaşam enerjisi) ile dünyaya gelir. Bu yaşam enerjisi değişik yaşlarda farklı beden bölgelerine odaklanır. Böylece bir seri psikoseksüel gelişim aşamaları yaşanır.

Psikoseksüel kişilik gelişimi; yaşamın ilk 5-6 yılında, her biri cinsel uyarılmaya duyarlı erotojenik bölgeyle temsil edilen üç dönemde gerçekleşmektedir. Bunlar; oral, anal ve fallik dönemlerdir. Erotojenik bölge ise dönem içerisinde libidonun odaklandığı, uyarılmışlığın yüksek olduğu, kendi kendine haz aranan ve yaşanan vücut bölgeleri veya organlardır.

Gelişim dönemi içerisinde erotojenik bölgenin haz ihtiyacı fazla veya eksik şekilde doyurulursa fiksasyon (takılma) yaşanır. Yaşanan fiksasyon; ilerleyen zamanlarda, özellikle yetişkinlik döneminde normal uyumun gelişmesine engel olur. Çünkü libido enerjisinin bir kısmı fiksasyon yaşanan dönemde sıkışıp kalmıştır. Dolayısıyla normal yaşam için ihtiyaç duyulan enerji karşılanamaz hale gelir. Bu durumda birey, fiksasyon yaşanan döneme gidip eksik kalan enerjiyi tamamlamaya çalışır.

Fiksasyon yaşanmasının nedenleri içerisinde de yüksek oranda ebeveyn tutumları yer alır. Aşırı ilgi, fazla doyurulmaya; engellenme ise eksik kalınmasına sebep olacaktır. Her ikisinin de sonucu ise fiksasyondur. Fiksasyon yaşanması ise sağlıklı gelişim sürecini sekteye uğratacak çok büyük bir etkendir.

Oral Dönem

Bu dönem 0-1 yaş aralığını kapsayan bir dönemdir. Oral dönemde bebek için haz kaynağı-libodo odağı ağız ve çevredir yani erojen bölge ağız ve çevresidir. Bebek ağız yolu ile emme davranışını sergileyerek haz ihtiyacını karşılamaktadır. Bebek emme davranışı ile psikolojik doyuma ulaşır. Rahatlar, gevşer ve uyur. Eğer bu evrede bir problem olursa birey ileriki yaşlarında ağız yolu ile tatmin olmakta sorun yaşayan bireyler, çok fazla yemek yeme ve obezite olma durumu, tırnak yeme davranışı, küfür etme, sigara, alkol, uyuşturucu gibi maddelere bağımlı olmaya meyilli hale gelirler ve yaşantılarında zorluk çekebilirler. Bu alanda saplanma yaşayan bireylerin cinsel hayatında ise öpüşmeyi ve oral seksi aşırı derecede fazla isteme, yüceltme, manipülasyon ve narsisizm şeklinde ortaya çıkabilmektedir.

Anal Dönem

Bu dönem 1-3 yaş aralığını kapsayan bir dönemdir. Anal dönemde ön plana çıkan şey tuvalet eğitimidir Duyarlı ve erojen bölge anüs ve çevresidir. Anüs bölgesinden gelen uyarılara duyarlılık kazandığı bir dönemdir. Dışkısına büyük ilgi duyduğu merak ettiği yaşlardadır. Dışkısını tutma bırakma ona haz verir. Çünkü bebeğin kaslarını tutma ve bırakma becerisi gelişmeye başlamıştır. Bebek kendi kaslarını ve vücudunu kontrol edebildiğini düşündüğünden ve hissettiğinden kontrol edebilme becerisinden haz almaktadır. Tuvalet eğitiminin başlandığı çocuğun kendi iradesi ile bir şeyler yapabildiğini keşfettiği zamandır. Ebeveyn ile çocuk arasında çatışmalar çocuğun inatçılığı nedeniyle veya ailenin aşırı titizlik ve sabırsızlık göstermesi nedeniyle yaşanır.

Eğer bu evrede saplanma meydana gelirse örneğin çocuk dışkısını yapamadığı için şiddete maruz kalmışsa vb. durumlarda bireyin cinsel hayatında BDSM, partnerin ellerinin bağlanması, cinsel ilişkide kontrolü ve kontrolsüzlüğün gücünü elinde barındırma isteği gibi durumlar görülebilmektedir. Bu dönemde yaşanılan saplanma durumuna ve bu saplanma durumunun bireyin hayatını etkilemesine anal dönem kompleksi denilmektedir. Freud’a göre çocuk dönem içerisinde gerçekleştirilen tuvalet eğitiminin sağlıklı gelişmemesi durumunda iki şekilde tepki vermektedir. Bunlardan biri anal-tutuculuktur. İlerleyen dönemlerde bu kişilik özelliklerine sahip olan kişi inatçı, aşırı düzenli, aşırı titiz, cimri gibi kişilik özellikleri gösterecektir. Bir diğeri ise anal-salıcı tepkidir. Anal-salıcı kişilik özellikleri ise savurganlık, dağınıklık, yıkıcılık, dürtüsellik olarak kendini göstermektedir. Şiddete başvuran kişilerin terörizme bulaştığı görülmüştür.

FALLİK DÖNEM (3 – 6 yaş)

Bu dönem 3-6 yaş aralığını kapsayan bir dönemdir. Bu dönemdeki libido odağı genital organlardır. Cinsel organa dokunmanın zevk aracı olduğunu öğrenmiştir. Erkek çocuğun anneye özel ilgi duyduğu kız çocuklarının penis yoksunluğundan dolayı erkek çocuklarını bu anlamda kıskandıkları bir dönemdir. Erkek çocukta ödipal karmaşa (kompleks) kız çocukta ise elektra karmaşası (kompleksi) yaşandığı kabul edilir. Fallik dönemde çocuğun cinsiyetini keşfetme, kadın-erkek vücutlarının farklı olduğunu saptama davranışları ön plana çıkar. Çocuk cinsel organına ilgi ve merak göstermeye başlar. Cinsiyetin keşfedilmesiyle birlikte kız çocuklar babaya, oğlan çocuklar anneye ilgi göstermeye ve ebeveynlerini kıskanmaya başlarlar. Psikolojide buna oipudus (erkek çocuk annesine dönük bir çeşit cinsel içerikli yönelme ve yakınlık duyar. Ancak bu durumun baba tarafından kabul edilemez olduğunu ve babası tarafından cezalandırılacağı korkusu yaşar. Bu karmaşa çocuğun hemcinsi olan ebeveyn ile özdeşim kurması neticesinde çözümlenir.) ve elektra(kız çocuklarında ise elektra kompleksi; penis yoksunluğundan babaya yönelik hayranlık duyduğu babayı çekici bulduğu bir dönemdir.) kompleksi denilmektedir. Bu dönemde bir saplanma meydana gelmesi halinde bireyin cinsel hayatında penisim kesilecek korkusu ile penis boyu takıntısı, kızlarda ise baba onayı ile saplanma yaşama durumu olabilmektedir. Ve ileride vajinusmus yaşama ihtimalleri olur. Ensest ilişkiler pedofilii, cinsel sapmalar aynı şekilde bu dönemde yaşanan bir saplanmaya ve probleme işarettir. Psikoseksüel gelişim dönemleri içerisinde oldukça önemli bir yer tutan fallik dönem ilerleyen yaşamda karşı cinse veya otoriteye karşı tutumun şekillenmesinde rol oynar. Süreci sağlıklı atlatamayan erkekler ilerde; kendini beğenmiş, böbürlenmeci, baştan çıkartıcı, erkekliğini ön plana çıkarmayı seven kişiler haline gelirler. Kadınlar ise kadınlık özelliklerini vurgulamayı seven, ayartıcı, cinsel ilişki konusunda ayrım yapmayan davranış örüntülerine sahip olabilirler. Ayrıca sorun yaşamış kişiler aşağılılık ve yetersizlik gibi duygularla baş etmek zorunda kalabilir, arkadaş ve eş bulmakta zorlanabilir ve kolayca manüpüle olup beyinleri yıkanabilir.