Uyuşturcunun Etkileri

Beynin Yapısı

İnsan beyni tahminen 86 milyar nöron içeriyor. Bu milyarlarca beyin hücresi, nörotransmisyon adı verilen bir süreçte, hücreler arasındaki küçük boşluk olan sinapsta kimyasal mesajlar ileterek iletişim kurar. Bu kimyasal mesajlar, nörotransmitter adı verilen benzersiz moleküllerdir. Beyinde pek çok nörotransmitter türü vardır ancak bunların birkaç ortak noktası vardır. Nörotransmiterler endojendir; nöronun kendisinde üretilir. Bir hücre aktive edildiğinde, bu nörokimyasallar, sinaptik kesecikler adı verilen hücre zarının yakınında kümelenmiş özel keselerden sinapsa salınır. Komşu hücrelerdeki spesifik reseptörler daha sonra nörotransmitterleri alabilir ve bu da belirli bir devre boyunca iletilen sinyali artırabilir veya azaltabilir.

Kimyasal Maddelerin Beyin Üzerindeki Etkileri

Kimyasallar nöronların nörotransmiterler yoluyla sinyal gönderme, alma ve işleme biçimine müdahale eder. Uyuşturucu gibi kimyasallar birçok nörolojik ve davranışsal durumu etkileyebilir. Örneğin madde kullanımı duyguları, algıları, düşünce süreçlerini ve davranışları değiştirebilir. Ayrıca, baş ağrısı, felç, nöbet ve bilişsel bozukluklara kadar merkezi sinir sistemini ilgilendiren çeşitli durumlara da yol açabilir. Esrar ve eroin gibi bazı uyuşturucular, kimyasal yapıları vücuttaki doğal bir nörotransmitterinkine benzediği için nöronları aktive edebilir. Bu, ilaçların nöronlara tutunmasını ve aktive etmesini sağlar. Bu ilaçlar beynin kendi kimyasallarını taklit etse de, nöronları doğal bir nörotransmitter gibi aktive etmiyorlar ve ağ üzerinden anormal mesajların gönderilmesine yol açıyorlar. Amfetamin veya kokain gibi diğer ilaçlar, nöronların anormal derecede büyük miktarda doğal nörotransmiter salmasına neden olabilir veya taşıyıcılara müdahale ederek bu beyin kimyasallarının normal geri dönüşümünü engelleyebilir. Bu da nöronlar arasındaki normal iletişimi güçlendirir veya bozar.

Uyuşturucu Maddeler Beyinde Hangi Bölgeleri Etkiler?

 Uyuşturucular, yaşamı sürdüren işlevler için gerekli olan önemli beyin alanlarını değiştirebilir ve bağımlılığa yol açabilir. Yemek yeme, sosyalleşme, seks gibi sağlıklı aktivitelerin keyif verici etkileri de dahil olmak üzere pozitif motivasyon biçimlerinde önemli rol oynayan bazal ganglionlar, aynı zamanda alışkanlıkların ve rutinlerin oluşmasında da rol oynuyor. Bu alanlar bazen beynin "ödül devresi" olarak adlandırılan şeyin anahtar düğümünü oluşturur. İlaçlar bu devreyi aşırı aktive ederek ilacın verdiği mutluluk hissini artırır. Ancak tekrar tekrar maruz kalındığında devre ilacın varlığına uyum sağlayarak duyarlılığını azaltır ve ilaç dışında herhangi bir şeyden zevk almayı zorlaştırır.

 Genişletilmiş amigdala, uyuşturucunun etkisi geçtikten sonra yoksunluğu karakterize eden ve böylece kişiyi uyuşturucuyu yeniden aramaya motive eden kaygı, sinirlilik ve huzursuzluk gibi stresli duygularda rol oynar. İlaç kullanımının artmasıyla bu devre giderek daha hassas hale geliyor. Zamanla, madde kullanım bozukluğu olan bir kişi uyuşturucuyu kafayı bulmak yerine bu rahatsızlığı geçici olarak gidermek için kullanır.

 Prefrontal korteks düşünme, planlama, problem çözme, karar verme ve dürtüler üzerinde kendi kendini kontrol etme yeteneğini güçlendirir. Bu aynı zamanda beynin en son olgunlaşan kısmıdır ve gençleri en savunmasız hale getirir. Bu devre ile bazal gangliyonlar ve genişlemiş amigdala devreleri arasındaki dengenin değişmesi, madde kullanım bozukluğu olan bir kişinin, dürtü kontrolü azalmış halde, kompülsif olarak maddeyi aramasına neden olur.

Uyuşturucu Nasıl Zevk Üretir?

Yeme, içme, cinsel aktivite ve ebeveynlik, bu davranışların tekrarlanmasını teşvik eden bir duygu olan hazzı uyandırır ve hayatta kalmak için gereklidir. Yoğun bir heyecan ve mutluluk hissi veya durumu olan öfori, kişinin temel biyolojik ihtiyaçlarının karşılanması için arzu edilen hazzın güçlendirilmesidir. İnsanlar uyuşturucuları haza ulaşmanın kısa yolu olarak kullanıyor. vücudun doğal opioidleri(Opioidler, beyin hücrelerinizle çalışan geniş bir ağrı kesici ilaç grubudur. Opioidler haşhaş bitkisinden yapılabilir. Bu ilaçlar güçlü bir ağrı kesici özelliğe sahiptir ve zevk/haz gibi duyguları arttırır.)(endorfinler) ve bazal ganglionların (ödül devresi) bazı kısımlarındaki diğer nörotransmiterler dahil olmak üzere kimyasal sinyal bileşiklerinin dalgalanmalarını içermektedir. Bazı ilaçlar alındığında, bu nörotransmitterlerin, yemek yeme, müzik dinleme veya çalma, yaratıcı uğraşlar veya sosyal etkileşim gibi sağlıklı ödüllerle bağlantılı olarak doğal olarak üretilen küçük patlamalardan çok daha büyük dalgalanmalara neden olabilirler.

Dopamin Uyuşturucu Kullanımını Nasıl Etkiler

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Dopamin uyuşturucu kullanımını nasıl güçlendirir?

Zevk duygusu, sağlıklı bir beynin yemek yeme, sosyalleşme ve seks gibi faydalı davranışları nasıl tanımlayıp güçlendirdiğidir. Beynimiz, zevkli etkinlikleri tekrarlama ihtimalimizi artıracak şekilde programlanmıştır. Nörotransmitter dopamin bunun merkezinde yer alır, bilim adamları dopaminin doğrudan zevk üretmekten ziyade zevkli aktiviteleri tekrarlamamızı sağlamakla (pekiştirme) ilgisi olduğunu düşünüyor. Ödül devresi sağlıklı bir kişi tarafından etkinleştirildiğinde, keyifli bir deneyim, bir dopamin patlaması, hatırlanması gereken önemli bir şeyin gerçekleştiğinin sinyalini verir. Bu dopamin sinyali, nöral bağlantıda değişikliklere neden olarak, aktiviteyi düşünmeden tekrar tekrar yapmayı kolaylaştırarak alışkanlıkların oluşmasına yol açar.

Uyuşturucular yoğun bir coşku yarattığı gibi, aynı zamanda çok daha büyük dopamin dalgalanmaları da üreterek uyuşturucunun tüketimi, bunun sonucunda ortaya çıkan zevk ve deneyimle bağlantılı tüm dış ipuçları arasındaki bağlantıyı güçlü bir şekilde güçlendirir. Büyük dopamin dalgalanmaları, beyne diğer, daha sağlıklı hedef ve faaliyetler pahasına uyuşturucu aramayı “öğretir”.

Ödül devresindeki değişiklikler nedeniyle kişinin günlük rutininde veya ortamında uyuşturucu kullanımıyla bağlantılı hale gelen ipuçları, kişi bu ipuçlarına maruz kaldığında, ilacın kendisi mevcut olmasa bile kontrol edilemeyen isteklere neden olabilir. Öğrenilen bu "refleks", uzun yıllardır uyuşturucu kullanmamış kişilerde bile uzun süre dayanabilir. Örneğin, on yıldır uyuşturucudan uzak yaşayan kişiler, uyuşturucu kullandıkları eski bir mahalleye veya eve döndüklerinde aşırı istek duyabilirler.