Neden insanlar yeni fikirler karşısında kafasını kuma gömer?

Sanırım çoğunuz ne anlatmak istediğimi anlamıştır. İnsanlar neden yeni fikirlere açık değildir? Bakın şuan "cahil" olarak nitelendirdiğiniz veya komik inançlara sahip olan kişilerden bahsettiğimi düşünüyor olabilirsiniz. Bu sebeple şunu söylemekte fayda var, ben sizden bahsediyorum, kendimden ve bütün insanlardan bahsediyorum. Neden bir düşünceye kendimizi kaptırarak diğer düşüncelere karşı bir deve kuşu misali kafamızı kuma gömüyoruz?

Aslında bunun birçok cevabı vardır. Öncelikle bu beynimizin çalışma şeklinden kaynaklanıyor. Beyin çok tuhaf bir organdır. Hatta bana sorarsanız evrendeki en karmaşık yapıdır. Beyin inanılmaz güçlü bir bilgisayar gibidir. Ancak beynimizin bir çalışma prensibi var buda şu şekilde:

Fikirler doğaları gereği birlikte hareket etmeli ve değişime dirençli olmalıdır. Bir fikir hiçbir zaman tek başına dolaşmaz. Fikirler insan zihninde kalıplaşmış, yerine oturmuş, birbiri ile kaynaşmış ve bir sistem oluşturmuşlardır. Fikirler birbirine tutunur. Birbirinden destek alır. Bu yüzden bir insanın tek fikrini değiştirmek diğer fikirlerini de etkiler. Bir insanın kafasından tek fikri çekip alamazsınız. İnsan zihninde fikirler toprağın altında ağaçların ve otların damarlarının birbirlerine karışması gibi sarmaş dolaş haldedirler. Tek bir tanesini zorla çekip almanız diğerini koparmanıza, ona ciddi zararlar vermenize neden olabilirler. Ama onu tamamlamak ve geliştirmek adına yanına yeni bir ağaç dikerseniz onun da kökleri zamanla diğerlerine karışacaktır.

Yani beyin her zaman en kısa yolu seçer. Bütün ayrıntıları tek tek ele almaz. Bir düşünün beyin eğer bütün ayrıntıları ve olacak her olasılığı ele alsaydı ve düşünme biçiminiz bu şekilde olsaydı hayatınız nasıl bir hal alırdı?

Uyandığınızda büyük ihtimalle bir çok olasılığı düşünürdünüz:

Yataktan nasıl çıkmalıyım?

Eğer yataktan zıplayarak çıkarsam bu 0.5 saniyelik bir kazanç sağlar. Ama bunu yapacak kadar atletik değilim.

Ya yuvarlanarak kalkmak? yuvarlanarak kalkarsam kazancım olur mu?

Ya kalktığım anda bir şeye takılırsam ve düşersem? sonra ölürsem?

Tamam şuanda rüyada olma ihtimalim de var.

Belki de şuanda bir deneydeyim Belkide bir fareyim ve benim kendimi insan olarak görmemi sağladılar.

Tamam böyle insanlar gerçekten var. Ancak her olasılığı düşünmeye kalksak sabah uyanmayı boşverin, uyurken bile birçok konuda kafamız karışır. İşte beyinde böyle çalışıyor. En kısa yolu seçiyor. Ve bu sadece bu alanlarda değil, yeni fikirlere sahip olduğumuzda da karşımıza çıkan bir durum.

Bununla aslında günlük hayatta çoğu konuda karşılaşıyoruz. Ancak ben burada değişik ideolojileri ele almak istiyorum:

Mesela nazizm, nazizm nedir? Almanların en üstün ırk olduğunu savunan faşist bir ideoloji öyle değil mi? ancak 1937 yılında nazi partisini destekleyen insanlara mantıklı argümanlarla onu çürütecek şekilde nazizm'in ne kadar mantıksız bir ideoloji olduğunu anlatmaya kalkışsanız nasıl bir cevapla karşılaşırdınız?

Muhtemelen söylediğiniz herşey çöp olurdu. Çünkü o adam birkere o fikri benimsemiş, ve hayatını bunun üstüne kurmuş. Yani bu adamın fikrini değiştirmeniz olanaksız olurdu.

Bu sefer dinlerden bahsetmek istiyorum. Bir dine mensup olmanız veya olmamanız önemli değil. Ancak şu konuda anlaşalım : eğer bir insan sizden inancınızı terk etmenizi isteseydi sırf o kişi dedi diye bunu yapmazdınız.

Bu konuda empati kurmanızı istiyorum. Hayatı boyunca, belki 50 yıl, belki de 60 yıl makarna canavarına tapan bir adama makarna canavarına tapmanın saçma olduğunu söylediğiniz vakit nasıl bir cevap alırdınız? muhtemelen size makarna canavarının kanıtlarını sunmaya çalışırdı ve size itimat etmezdi. Çünkü artık o kişi o fikre kapılmış bir insan, bir düşünceye, fikre sahip olduğunda bir deve kuşu gibi diğer fikirlere karşı kafasını kuma gömmüş durumda. Kim bu kişiye inandığının ne kadar saçma olduğunu söylerse söylesin bu kişi uğruna inandığı şeyden vazgeçmeyecektir.

İşte sorun tamda burada baş gösteriyor. İnsanlar kendilerine verilen bilgileri hiç sorgulamıyorlar. Eğitim sisteminde öğretilen bilgilerin çoğu sanki kalıcı ve kesin bir şekilde öğretiliyor. İnsanlara, nasıl düşünülmesi gerektiğini kimse söylemiyor. İnsan beyni, yeni fikirlere her zaman kendini kapalı tutmuştur. Bunun sebebi beynin çalışma şeklidir. Bu yüzden her şeyden ve inandığımız çoğu konudan şüphe duymalıyız. Eleştirel ve şüpheci bir yaklaşım sergileyerek düşünmeliyiz.