Matrix Gerçek Olabilir Mi?

Geçtiğimiz haftalarda dikkatleri üstüne çeken bir haber oldu. Cımbızlanmış bir haberdi bence. ^[1] İşin aslı Prof. Melvin Vapson temel parçacıkların DNA ile benzer kütleye sahip, bu sayede genetik mutasyon ve sonuçlarını tahmin edebileceğini iddia ederek bunu termodinamiğin iki yasasına dayandırmıştı. Şimdi de demiş ki atık kodu silen bilgisayar gibi doğada kendiliğinden olan her şey simetrik olmaya eğilimli, aslında az enerji harcanarak üretilmiş gibi (NPC gibi) Ama bu sadece simülasyon ihtimalini destekler, kanıtlanamaz. Yani adamın iddiası bir şeye dayanıyor da sadece tahmin etmiş, benziyor demiş. ^[3] Bu simülasyon teorisine Elon Musk da sessiz kalmamış: “Gerçeklik muhtemelen bir simülasyondur.” demiş. ^[2] Tüm bu tartışmalar da akla acaba “Matrix” filmi ya da benzeri bilim kurgular gerçek mi diye sorular getiriyor. Film tabii ki gerçek, senaryo hayal :)

Pexels

Ben bu haberleri araştırdım, araştırmalarımı yaparken de sosyal medya hesabımda bir anket ile paylaştım ve insanların gerçekliği nasıl algıladığını görmeye çalıştım. “Sizce bir simülasyonda mıyız?” sorusuna takipçilerimin yüzde 48’i evet, yüzde 52’si saçmalama İrem dedi.

Cevap vermesi zor bir ikilemden bahsediyoruz. Ben cevabı doktora sahibi fizikçi Alice Gorman’ın sözüyle vermek istiyorum.^[4] Kendisi Matrix geçekliği konusunda çalışmalar yapmış ve "Bazı deliller, evrenin simülasyon olabileceğine işaret etmektedir. Ancak bu fikri destekleyecek kesin kanıtlar henüz elde edilebilmiş değil" şeklinde açıklamalar yapmıştır.

Kesin olabilmesi için ışığın sadece tek bir dalga özelliği ya da tek bir tanecik özelliği göstermesi lazım. Işık hem tanecik hem dalga özelliği gösteriyor. Şimdi eğer ışığın sadece dalga özelliğini düşünürsek ışınlanmayı kısmen bulabiliriz. Hiçbir şey kesin değil çünkü Heisenberg belirsizlik ilkesi var. ^[13] Konum ve zaman aynı anda ölçülemez. Ya da momentum ve zaman aynı anda ölçülemez. Yani klasik fizik yasalarının bulduğunu kuantum fizik yasaları devre dışı bırakabiliyor. Bilim sürekli ilerlemekte. Haliyle yeni bilgilere ulaştıkça yanıtlar değişebiliyor.

Ben gördüğüm derslerden şunu hatırlıyorum, Einstein diyor ki her şey bir illüzyon. Biz zamanda yaşıyoruz ama bu zaman kime göre neye göre işliyor? Mesela kan vereceğinizi düşünün. Sizin için o dakikalar geçmek bilmezken hemşire için çok kısa sürmüştür. Psikolojik bir şey tabii ki. Yani aslında zaman hepimiz için aynıyken hızı an’a göre değişiyor. Fizikçiler buna zaman gama kadar uzadı diyorlar. Mesela modern fizikte bir formül var, bağıl hıza bağlı. Yani tamamen bir simülasyon içinde yaşıyoruz diyemeyiz çünkü bunun için her maddenin aynı özellik göstermesi, aynı davranışları göstermesi gerekiyor.

Bazı yerlerde bu konu uzaylılar ile de bağdaşmış. Bu konuda da şunu söyleyebilirim: Nanometre seviyesi var; 10 üzeri -9, 10 üzeri -12, 10 üzeri -15 gibi mertebeleri var. Bunlar çok küçük parçacıklar ve insan gözü bunları algılayamıyor. Gördüğünü iddia edenler var, buna üç harfliler diyenler de var. Simülasyon, mitoloji, din… Bu konular teorik olarak aksi ispat edilmedikçe inanması saçma olmayan konular bence. Felsefecilerin de bilim insanlarının da uzun süredir devam eden tartışma konuları. Zamanında Descartes ve Baudrillard gibi filozoflar tarafından da tartışılmış. Bazıları gerçeklik ve illüzyon arasındaki ince çizgiyi daha da bulanıklaştıran bu teorinin ciddiye alınması gerektiğini savunurken, diğerleri de bu tür spekülasyonların gerçeklikle bağdaşmadığını düşünmüş. "Matrix" gerçekliğinin olasılığı, insanların varoluşsal düşüncelerini derinlemesine etkileyen ve felsefi tartışmaları körükleyen önemli bir konudur. Bu konuyu tartışmak ya da inanmak o kadar da abesle iştigal bi durum değil. Eğer adamın biri elinde bir kitapla çıkıp insanları tanrının varlığına inandırabiliyorsa Wachowski biraderlerin filmi baz alınarak simülasyona da inanılabilir. Bu konu yıllarca ileri düzey bilimsel çalışmalar ve derinlemesine felsefi düşünce gerektiren karmaşık bir tartışma alanı olmaya devam edecek. Algılanan gerçeklik ile olası bir simülasyon, insan zihninin sınırlarını zorlayacak.

Az önce ışınlanmaya da atıfta bulunmuştum. Işık sadece dalga özelliği gösterse ışınlamayı da kısmen bulurduk diye. Gel gelelim ışınlanma konusuna, ışınlanma olabilmesi için bir maddenin atomlarına ayrılması ve sonrasında aynı yerde toplanması lazım. Biz bir yerimiz kesildiğinde canımız bu kadar yanarken atomlarımıza ayrıldığımızı düşünemiyorum. Düşünsenize parçalandığınızı? Sonra bir yerde toplandığınızı? Mümkün mü? Tabi burada şöyle de bir soru oluyor: atomlara ayrılıyorsak o acı implusunu aksonlar beyne iletmeyecek, o zaman hissetmeyecek miyiz? Hissetmezsek, fizyolojik bir faaliyet göstermemiş oluyoruz yani biz, biz olmuyoruz. O zaman ölümsüzlük de olması gerekiyor. Bu sefer de şurda çelişiyoruz, biyolojiciler ölümsüzlük için uğraşıyorken fizikçilerle de aynı konuda anlaşıyoruz, yüzyıllardır kimyacılar da ölümsüzlük iksirini arıyor. O zaman ne olur, araca ihtiyaç kalmaz. Motor üretimi, sanayi, malzeme bilimi… Bunlar çok gereksiz olur, ışınlanma var artık. Tüm bu sorgulamalar insanı tamamen düşünmeye iten ve iyi ki insanız, düşünebiliyoruz dedirten konular.

absurdizi

Bundan sonrası için neler olabilir üzerine de biraz bahsetmek isterim. Ben o dönemde yoktum ama Jetgiller’i hatırlayanlarınız vardır. Bana da büyüklerim anlatırdı: “Bir ekrandan birbirleriyle konuşurlardı. Biz hayal ederdik nasıl oluyor böyle bir şey diye, bize çok farklı gelirdi. Teknoloji de olsa bunu yapmak çok zordu ama şu an Dünya’nın her bir yanından insanlar aynı anda görüntülü konuşuyor.” Yani şimdi imkansız gördüklerimiz başarılabilir. Şu an ihtiyaç duyduğumuz şeyler, icat edilebilir. İlerisi için uçan daireler olabilir. Ne işe yarayacak derseniz insanlar beklememiş olur. En azından kara trafiği azalacak. Gerçi azalmaz, insan çok fazla. Bi de ölümsüzlüğü bulucaz, ey yavrum ey. Başka ne işe yarar bilmiyorum ama bi telefon da sesim gitsin, telgraf çekmeyeyim diye icat edilmiş ve şu an olmazsa olmazımız. Belki de telgraf gibi arabaların da devri bitecek.

O zamanları kimler görür kimler göremez bilmiyorum. 50 yıl içinde o kadar çok şey değişti ki… Yapay zeka aldı başını gidiyor. Yarı iletkenler fiziği de teknolojinin gelişmesinde baya bi etkili. Bakalım bizleri neler bekliyor?

^{[5], [6], [7], [8], [9], [10], [11], [12]}