28 Mart 2025 Myanmar Depremi

Bu ayın depremi tahmin edebileceğiniz gibi 28 Mart’ta Myanmar’da meydana gelen 7.7 büyüklüğündeki deprem. Şu anda bölgede hala çok sayıda artçı deprem meydana geliyor ve depremin etkileri yaşanmaya devam ediyor. Geçen ay Santorini adasındaki deprem aktivitesi yüzünden yaklaşık 13500 deprem kaydedilmişken bu ay da Myammar’daki ve Togo’daki 7 büyüklüğündeki depremin artçıları yüzünden çok sayıda deprem kaydedildi; 13405 adet.

Journal of Geophysical Research: Solid Earth

Myanmar depremi Hint karasal kıtasının Avrasya kıtasal levhasıyla çarpışması dolayısıyla meydana gelen bir fayda meydana geldi. Yukarıdaki haritada da görülebileceği gibi bu bölge her yıl yaklaşık 1-2cm bir hareketle kuzey yönlü bir hareket yapıyor.^[1] Aşağıdaki haritadan bölgede gelen tarihsel depremlere baktığımızda deprem olan bölgenin batısında iki kıtasal levhanın çarpışmasının yarattığı derin depremleri koyu renklerle görürken depremin Myanmar depreminin olduğu yerde ise sarı renkli ve daha sığ depremleri görüyoruz. Bu bölgenin güneyinde 7.4 büyüklüğündeki 1930 Bago depremi meydana gelmiş. 2025’deki deprem de 1930’daki Bago depremi de muhtemelen aynı fay üzerinde meydana gelen 2 yanal atımlı deprem (Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu fayları gibi). Görünen o ki 1930 depremi bu fay hattının güneyini, 2025 depremi ise kuzeyini kırdı.

EMSC

Aşağıdaki haritada konturlar halinde depremin oluşturduğu şiddetin dağılım tahminini görüyorsunuz. Deprem kırığı civarında yoğunlaşan bu kontur grafiği aslında gerçekte oluşan hasarı çok da iyi yansıtmıyor çünkü bu bölgede deprem kayıt cihazı az olduğu için gerçek veriden gelen değerlerle daha detaylı ve gerçeğe daha yakın bir harita yapılamıyor ve bunun yerine sadece fay kırığı civarına yüksek hasar değerleri yazılıyor. Bunun dışında haritada göreceğiniz üzere deprem neredeyse 500km’lik bir fayı kırdı! Böylesine uzun bir fay kırığı gerçekten de büyük bir depremin yaşandığını bize gösteriyor. Bununla birlikte haritanın sol kısmında yukarıdan aşağıya fayın yer içinde devam eden kısmının deprem anında ne kadar kırıldığını görebilirsiniz. İlksel bu çalışma şunu gösteriyor ki fay yerin altında yaklaşık 4-5m’lik bir yer değiştirmeye sebep olmuş. Bununla birlikte güneye indikçe hem kırılma miktarı azalmış hem de kırık sadece yüzeye yakın kısımda meydana gelmiş. Yüzeye yaklaşan kırılma bölgesi fayın yer yüzünde kırığının böylesine uzun bir alanda görülmesine olanak sağlamış olabilir. Bununla birlikte yukarıda bahsettiğim 1930 Bago depremi güneydeki bu alanın derin kısmını kırmış olabilir ve bu yüzden derinlerde kırık oluşturacak bir gerilme birikmemiş olabilir. Tabii ki bunlar spekülatif çıkarımlar ve ilerleyen zamanlarda daha detaylı olarak bu depremin neden ve nasıl bu şekilde meydana geldiği anlaşılacaktır. Bunun dışında haritanın sağ üst kısmında depremin kırılma zamanını ve enerjinin zamana göre nasıl açığa çıktığını görebilirsiniz. Enerjinin büyük bir kısmı ilk 80sn’de açığa çıkmış ve büyük çoğunluğu ilk 40sn’de yoğunlaşmış.

USGS

Bu uzun deprem kırığı aynı zamanda uydular tarafından da çok net bir şekilde ölçüldü. Aşağdaki haritada gördüğünüz gibi fay kırığı boyunca fayın batı ve doğu kısımları birbirlerinin zıt yönünde yaklaşık 4er metre hareket etmişler. Fayın derinlerindeki 4-5 metrelik kırılma yer yüzünde de etkisini göstermiş.^[2]

USGS

Deprem her ne kadar Myanmar’da olmuş ve hasarın büyük bir kısmını da bu ülkede yaşatmış olsa da komşusu Tayland’da da özellikle Bankok’ta çok büyük paniğe neden oldu. Bu bölge ikinci haritadaki topoğrafya haritasının genellikle yeşille gösterilmesine yani deniz seviyesine yakın olması nedeniyle çok büyük bir alüvyon alanıdır. Bu özelliği bölgeyi tarım açısından çok verimli yapmasıyla birlikte (Myanmar ve Tayland’ın toplam nüfusu 120 milyondan fazla) deprem dalgalarının zemin büyütmesi nedeniyle çok daha şiddetli hissedilmesine ve binalarda hasar yaratmasına neden oluyor.