14 Mayıs 2025 Neiafu, Tonga Depremi

23 Nisan Marmara depreminin artçıları bölgede hissedilmeye devam ederken Mayıs ayında başta Marmara Denizi olmak üzere bir çok yerde depremler meydana geldi. Avrupa-Akdeniz Sismoloji Merkezi büyüklüğü 2.5 ve üzeri toplam 6189 deprem açıkladı ki bu tesadufi bir şekilde geçen ayla aynı sayıda deprem demektir. Ben bu depremler arasından 14 Mayıs 2025’de Pasifik Okyanusunda meydana gelen 6.4 büyüklüğündeki Neiafu, Tonga depremini seçtim.

EMSC

Deprem oluş mekanizması yanal atımlı fay özelliği de gösteren bir normal faylanma sonucu bu depremin meydana geldiğini gösterdi. Yerin yaklaşık 230km derinliğinde olan bu deprem Pasifik ateş çemberi olarak tabir edilen ve Pasifik tektonik levhasının doğusunda Güney ve Kuzey Amerika levhaları, Nazca levhası ve diğer görece ufak tektonik levhalar, güneyinde Antartika levhası ve batısında ise Avrasya, Filipinler ve Okyanusya tektonik levhaları ile 2011 Japon ve 1960 Şili depremleri gib çok büyük depremler üreten bir etkileşim halindedir. Bunun nedeni ise Pasifik okyanusal levhasının sınırlarındaki kıtasal levhaların altına yüksek hızlarla dalmasıdır.

EMSC

Bu dalma hareketi sonucunda Pasifik levhasının dalan parçaları daldıkları levhanın altına girerken yüzeyden başlayarak daldığı levhanın altında derinliklere indikçe daha derin bölgelerde depremler üreterecek şekilde bir harekette bulunur. Yukarıdaki haritada da bu çok güzel bir şekilde görülebilir. Doğudaki sarı renkli topçukların olduğu bölgeden dalmaya başlayan Pasifik levhası 0-40 km arası depremler üretirken batıya gittikçe derinlikler önce 40-80km sonrasında 150-300km derinliklere ulaşır. Biraz daha batıya gidildiğinde daha sığ ve dalma batma ile doğrudan ilgisi olmayan yanal faylanmalar görülür ve en batıda da dalma bat bölgesinin en derin kısımlarında meydana gelen ve 300km’den de daha derinde meydana gelen depremler görülür.

Kids Fun Science

Yukarıdaki haritada küresel ölçekte kıtaların yaptığı hareketlerin kabaca durumunu görebilirsiniz. 14 Mayıs’da meydan gelen deprem ‘Pacific Plate’ yazısının hemen üstündeki ‘T’ harfinin olduğu bölgede meydana geldi Haritadaki T İngilizce’deki ‘thrust’ yani sıkıştırma anlamına gelir. Bu bölgede Pasifik levhası Okyanusya levhasını sıkıştırarak bölgede bir dalma batma hareketi yapıyor.

Bu dalma batmanın hızı öylesine yüksek ki pratik hayatta bile etkilerini görmek mümkün. Örneğin 1997’den 2017’ye kadar Avustralya 1.8 metrelik bir hareket yaptı ve bu yüzden GPS kullanan cihazlar (örn. Cep telefonları) artık bulundukları yeri doğru gösterememeye ve yol tariflerinde hata yapmaya başladılar. Bundan dolayı 1 Ocak 2017’de ülke küresel haritalandırma sistemlerinde 1.8 metre kuzeye kaydırıldı.^[1]