İskemik İnme, beynin bir bölgesinde ani bir kan dolaşımı kaybı ile karakterizedir ve buna karşılık gelen nörolojik fonksiyonun kaybına neden olur. İskemik inme tipik olarak beyne kan sağlayan bir arterin tıkanmasından kaynaklanır. Sonuç olarak, beyin hücreleri kandan mahrum kalır. Çoğu beyin hücresi ortalama 4.5 saat kansız kalırsa ölür.

İnme, dünya çapında en yaygın ikinci ölüm nedenidir. ABD'de her yıl yaklaşık 795.000 kişi felç geçirmekte ve yaklaşık 130.000 kişi bu sebepten ölmektedir. Tüm inmelerin üçte ikisinden fazlası 65 yaşından büyük kişilerde görülür. İnme kadınlarda erkeklerden daha yaygındır.

26 Ocak ve 10 Şubat tarihleri arasında 2019 yeni koronavirüsü (COVID-19) Çin'in Guangzhou kentinde aynı klimalı restoranda yemek yiyen 3 aileden 10 kişiyi enfekte etti. Ailelerden biri Wuhan kentinden yeni gelmişti. Bu 10 vakayı birbirine bağlayan detaylı bir araştırma yaptık ve araştırmamız Guangzhou Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi Etik Kurulu tarafından onaylandı.

23 Ocak tarihinde bir aile Wuhan'dan Guangzhou kentine geldi. 24 Ocak'ta indeks hasta (çalışmada ilk belgelenen hasta, A1) X restoranında 3 aile üyesi ile (A2-A4) öğle yemeği yedi. Diğer 2 aile (B ve C) aynı restoranda komşu masalarda oturdular. Günün ilerleyen saatlerinde hasta A1 ateş ve öksürük nedeniyle hastaneye başvurdu. Şubatın 5'ine kadar A ailesinden 4 kişi, B ailesinden 3 kişi ve C ailesinden 2 kişi olmak üzere 9 kişiye COVID-19 teşhisi konuldu.

Bilim, metodolojisi ve tarihi üzerine kafa yormuş herkesin varmak zorunda olduğu bir soru vardır: Bilimin sınırları nedir? Bilim, nerede biter, nerede başlar? "Bilim" olan ile olmayani, bilim ile "sahtebilimi" nasıl ayırt ederiz? Bilim felsefesinde buna, demarkasyon problemi veya sınır belirleme problemi adı verilir.

Eğer bilimin kesin bir reçetesi olduğunu düşünüyorsanız, net bir şekilde söyleyebiliriz ki hayır, bu şekilde evrensel bir reçete bulunmuyor. Dahası, tarihsel olarak bir şeyin bilim mi, sahtebilim mi, hatta felsefe dalı mı olduğu bolca tartışılmış olan, sıklıkla ateşli kavgalara ve hatta kimi zaman bilim dalları içerisinde ayrışmalara neden olan bir sorundur.

28 Nisan'da eBioMedicine'de yayınlanmış bir rapora göre, 2018 yılında dünya genelinde 55-64 yaşları arasında olan kişilerin 2,6 milyondan fazlası kardiyovasküler hastalıklar nedeniyle öldü. Bu ölümlerin yüzde 13,5'i ftalat adı verilen ve evlerimizde sıklıkla kullandığımız plastiklerde yaygın olarak bulunan bir kimyasala maruz kalmayla ilişkili olabilir.^[1]

Ftalatlar şampuanlarda, losyonlarda, gıda ambalajlarında, kan torbaları gibi tıbbi malzemelerde bulunan bir grup kimyasal maddedir.^[2] Bu kimyasallar genellikle plastikleri daha yumuşak ve daha esnek hale getirmek için kullanılırlar.

Nosofobi, yani hastalık fobisi, bir bireyin herhangi bir hastalığa yakalanmak konusundaki anormal, irrasyonel ya da aşırı düzeyde olan korkmasına verilen bir isimdir. Çoğu insan, sağlığı konusunda endişelenir fakat mantık temelinde olmayan aşırı düzeyde hastalık ve hastalığa yakalanma korkusu fobiye girer ve nosofobi olarak adlandırılır. Diğer fobilerde olduğu gibi, eğer hastalığa yakalanma endişeniz rasyonel temellere dayanmıyorsa, gerçekliğe dayalı değilse ve kontrol edilemez düzeyde ise, nosofobik olma ihtimaliniz bulunmaktadır. Nosofobi, erkeklerde daha yaygın görülmektedir.

Nosofobikler, sağlık testlerine girip doktordan sağlıklı onayı alsalar bile korkuları devam eder ve farklı farklı doktorlara gidip kontrol ederler. Ayrıca, mikroplara karşı teması önlemek için aşırı önlemler alırlar. Yaş ilerledikçe ölümcül bir hastalığa yakalanma ihtimali de artar ve ölüm yaklaşır bu yüzden nosofobi sahibi insanlar ölmekten korktukları için yaşlanmak istemezler. Nosofobi hastalığına sahip kişiler hem kendi hayatlarını hem de çevresindekilerin hayatlarını zorlaştırıp sıkıntılara neden olabilir.

Bilim, etik kaygılar dikkate alınmadığı durumlarda çok tehlikeli olabilir ve amacından kolayca sapabilir. Bilimsel metodları kullanan bilim insanları, etik ihlalleri temel almadıkları durumlarda korkunç deneyler ve ihlaller yapabilirler. İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana, bilimi ve toplumu bilimsel araştırmalarda kötüye kullanılan deneyler, sahte araştırma raporları, mesleki kıskançlık, rekabet veya bilimsel fonların kötüye kullanılması gibi suistimallerden korumak için çok sayıda etik düzenleme geliştirilmiştir. Çeşitli bilimsel birlikler, dernekler, akademiler, üniversiteler ve bilimle ilgili diğer kurumlar, biçim ve içerik açısından geniş bir çeşitlilik ortaya koyan etik standartları benimsemiştir. Bazıları genel etik davranış ve sorumluluk ilkelerine dayanır, diğerleri disiplinlere özgü mesleki görevlere atıfta bulunur.

Bilim; sonsuz bir arayış ve merak, bilinmeyen sulara yapılan zorlu ve tehlikeli yolculuk, içinde yaşadığımız evreni anlamak ve bilmek için girişilen bir sorgulamadır. İnsanı en uzak kıtalara, vahşi yerlere, Ay'a bile götürmüştür bu arayış.

Proteinler, içerisinde çok sayıda amino asit içeren bir veya birden fazla amino asit zincirinden oluşan büyük biyomoleküller ve makromoleküllerdir. Proteinler organizmada öylesine çoktur ki, proteinler, birçok hücrenin kuru ağırlığının yarısından daha fazlasını oluştururlar.

Canlıların neredeyse bütün yaşamsal faaliyeti (hareket, solunum vd.) proteinler sayesinde gerçekleştirilir: Proteinler, canlıların vücudunda metabolik reaksiyonları katalize etmek, DNA replikasyonu, uyaranlara tepki verme, hücrelere yapı kazandırma, molekülleri bir yerden bir diğer yere taşıma gibi çok sayıda göreve sahiptir. Buna ek olarak birtakım proteinler hücre içi kimyasal tepkimelerinin hızını arttırırken, diğer protein grupları savunma, depolama, taşıma, hücresel haberleşme, hareket ya da yapısal destek sağlamada görev alırlar. Örneğin çoğu zaman protein yapıda olan enzimler olmasaydı, canlılık da mümkün olmazdı.

Bitki ve hayvan hücrelerinde, endokrin bezler tarafından salgılanan hormonlar, hedef hücrelere ve dokulara giderek temel vücut fonksiyonlarını kontrol eden vücudun haberci kimyasallarıdır. Hormonlar, vücut fonksiyonlarının ve süreçlerinin farklı yönlerine etki ederler. Bunlardan bazıları şunlardır:

Her hormonun vücutta kendine özel reseptörleri bulunur. Belli bir hormon vücudun tüm hücrelerine ulaşmak ile birlikte, sadece bazı hücrelerin o hormon için reseptörleri bulunmaktadır. Böylelikle bir hormona karşı tepki sadece o hormona özel reseptörler içeren hedef hücreler tarafından verilirken, diğer hücreler etkilenmezler.

Tür adı eskiden Aegeria apiformis olan, günümüzde ise çoğunlukla Sesia apimorphis olarak bilinen ilginç bir güveyle karşınızdayız. Asya ve Avrupa’da oldukça yaygın olan bu tür Sesiidae familyası içerisinde yer alırlar. Bu familya üyelerine "arı benzeri güveler" de denir. Bunun nedenlerine az sonra değineceğiz; ancak fotoğraf fikir verecektir:

Ayırt edici özellikleri kanatlarının diğer güveler gibi çok fazla pullu olmamasıdır, hatta cam gibi görünmesidir. Bu nedenle familyanın bir diğer adı da camkanatlılardır. Gündüz vakti, gün doğumundan sabah ortasına kadar karşılaşacağımız bu güveler oldukça küçüktürler ve hızlı uçucudurlar. Gündüz vakti uçuyor olmaları, güvelerden ziyade kelebeklerde görünen bir durumdur; dolayısıyla sınıflandırılması kafa karıştırıcı olabilse de, aslen güveler altında yer alırlar. Yaşam alanları olarak dağlık bölgeleri ve güneş alan yerleri tercih ederler. 

Sentetik et (veya diğer isimleriyle "kültürlenmiş et", "temiz et" veya "in vitro et"), biyomühendislik teknolojileri kullanılarak, laboratuvar şartlarında üretilen etlere verilen bir isimdir. 2013 yılında Maastricht Üniversitesi profesörlerinden Mark Post tarafından ilk defa sentetik et ile üretilen hamburgerin ilan edilmesinden beri, bu sahaya olan ilgi giderek artıyor. 2019 yılında yapılan bir tahmine göre küresel sentetik et piyasası, 2022 yılında 16.3 milyon dolara ulaşacak; 2027 yılında ise 19.8 milyon dolarlık hacme erişecek.^[1] 2020 yılında yapılan bir diğer tahmine göreyse sektör, 2020 yılında çoktan 206 milyon dolarlık bir endüstri haline geldi ve 2025 yılında bu sayının 572 milyon dolara ulaşması bekleniyor.^[2]

Görebileceğiniz gibi saha, tahminlerin çok ötesinde bir hız ile büyüyor gibi gözüküyor. Belki siz de laboratuvarda üretilen yapay etleri duymuş; ancak pek üzerinde durmamışsınızdır çünkü sentetik et endüstrisi halen birçoklarınca "aktif bir sektör" olarak görülmüyor. Oysaki an itibariyle bu konu üzerinde çalışan en az 38 girişim var; üstelik bunlardan bir tanesi Türkiye'den! Yani bu alandaki yarışın çoktan kızıştığını söylemek mümkün.^[3] Bu kızışmanın bir sonucu olarak, daha önceden detaylarını anlattığımız gibi, sentetik et üretimi akıl almaz bir hızla ucuzluyor. Dolayısıyla sentetik et teknolojisinin ne olduğunu anlamanın ve ne yöne doğru evrimleştiğini incelemenin tam zamanı!