Düzenli egzersiz, yapabilen insanlar için hem fiziksel hem de mental olarak faydaları gerçekten de yadsınamayacak düzeyde ancak fiziksel kısıtlamalardan ötürü egzersiz yapamayan bazı insanlar da bulunmakta. Bu kişiler için de egzersizin metabolik etkilerini taklit edebilen LaKe molekülü geliştirildi. Molekül, herhangi bir fiziksel efor gerektirmeksizin egzersizin ve orucun metabolik etkilerini taklit etmekte.

Bu molekülün belirtilen metabolik etkilerinin yanı sıra Parkinson ve demans gibi bazı nörolojik hastalıkların tedavisinde yardımcı olarak kullanılabileceği düşünülüyor. Tüm bu olası etkileri sayesinde bu molekülün keşfi ile birlikte yoğun egzersiz programlarına ya da oruç temelli diyetlere uyamayan kişilerde uygulanabilecek tedaviler için umut vadediyor.

Darwin, Lamarck ve Huxley başta olmak üzere evrimsel biyolojinin öncülleri, evrimin geniş zaman ölçeğinde, aşamalı olarak gerçekleştiği fikrini ortaya koymuşlardır. Başlangıçta yaygın olarak türlerin zaman içinde adaptasyonlar yoluyla değişebileceği ve evrimin uzun süreçler boyunca milyonlarca yıl içinde sürekli olarak gerçekleşerek, organizmaların çevreleriyle etkileşim içinde olduklarını ve bu etkileşimlerin zamanla türlerin evrimine yol açtığı fikirleri kabul görmüştür.

Zamanla evrim üzerinde yapılan araştırmalar artıkça bazı organizmaların çevresel değişikliklere hızla uyum sağlayarak adaptasyonlar geliştirebileceği ve bu adaptasyonların kısa süre içinde genetik varyasyonlar yoluyla yayılabileceği keşfedilmiştir. Bu noktada da evrimin uzun stabil dönemlerini bölen hızlı değişim sıçramaların olduğu hipotezi ortaya atılmıştır. Örneğin söz konusu tür uzun bir süre "değişmeden" seçilim göstermeye devam ediyordur; lakin kısa bir dönemde gerçekleşen jeolojik veya biyolojik olaylar ardından jenerasyonda hızlı bir değişim (sıçrama) yaşanabileceği savunulmaktadır. Tam olarak desteklenemeyen ve üzerinde tartışmalar olan bu hipoteze sıçramalı evrim veya kesintili denge (İng: "punctuated equilibrium") adı verilmiştir.

Retrograd amnezi, bireyin geçmişteki anılarını kaybetmesiyle karakterize edilen bir tür bellek bozukluğudur. Bu durum kişinin otobiyografik anılarının yanı sıra genel bilgi, kişiler, yerler ve olaylarla ilgili belleğini de etkileyebilir. Hafıza kaybının süresi ve kapsamı değişkenlik gösterir. Bazı bireylerde yalnızca son birkaç hafta veya ay etkilenirken bazı vakalarda çocukluk dönemine kadar uzanan geniş çaplı bir bellek kaybı gözlemlenebilir.

Bellek kaybının hangi anıları kapsadığı ve ne ölçüde olduğu beynin etkilenen bölgesine bağlıdır. Hipokampus ve medial temporal lob hasarı genellikle yakın geçmişteki anıların kaybına neden olur. Frontal korteks lezyonları ise daha eski anıların hatırlanmasını zorlaştırabilir.

Dünya’mızın düz değil de geoit (kutuplardan basık, ekvatordan şişkin) şekilde olduğu yüzyıllar boyunca bilinmesine karşın, günümüzde “Düz Dünyacılar” (İng.: Flat Earthers) denen bir kesim hâlen görülmektedir. Bu kişilerin bazıları Dünya’nın düz olduğuna inanmadıkları hâlde insanlarla alay etmek için bu tarz iddiaları yayabilirler; ancak bunların haricinde uzun yazılar, hesaplamalar ve videolar hazırlayıp, ortada bir “NASA komplosu” olduğuna inanıp sanki her birimiz aktör Jim Carrey’nin başrolde oynadığı The Truman Show (1998) filmindeki karaktermişiz gibi iddialarında ciddi olan insanlar da bulunmaktadır. İddialarını desteklemek amacıyla komplo teorilerine dikkat çekmeleri haricinde, bazılarının dinî referanslara da dayandıkları görülebilir. Yani kutsal görülen kitapların (Kitab-ı Mukaddes ve Kur’an-ı Kerim gibi) Dünya’nın düz olduğunu belirten ayetlere sahip olduklarını iddia ederler.

Daha rahat okunabilmesi için yazının devamında “Düz Dünya” için DD ve “Küresel Dünya” için KD kısaltmalarını kullanacağız. Öncelikle, DD iddialarını gündeme getiren ve güncel tutan çalışmalardan birine bakış atalım:

En kısa tanımıyla evrim, popülasyon içi gen ve özellik dağılımlarının nesiller içerisindeki değişimidir. Bu tanımdaki her bir basamak, evrim için olmazsa olmazdır:

Bu tanımın dışladığı ve hesaba katmadığı birkaç unsur vardır. Bunları vurgulamak, evrime dair kavramları daha da netleştirecektir:

Astronomlar; uzay keşfine yönelik teknolojik imkanlar kolaylaştığından beri gözlerini, Dünya benzeri ilginç gezegenleri keşfetmek adına binlerce ışık yılı ötelere çevirmişlerdir. Onlarca yıldır devam eden bu arayışın sonuçları, teknolojik imkanlar geliştikçe hızla artmaktadır. Öyle ki 20 Eylül 2023 tarihi itibarıyla onaylanmış 5.523 Güneş Sistemi dışı gezegen kayıt altına alınmıştır.^[1] Bu sayı zaman içerisinde, teknolojik gelişmeler ve bu alana yapılan ekonomik yatırımlar aracılığıyla artacaktır.

NASA'nın neden Güneş dışı gezegen arayışında olduğunu merak etmiş olabilirsiniz. Bunun elbette tek bir nedeni bulunmamaktadır. Bu nedenlerden bazıları; yaşamın oluşmasının koşullarını ve evrimini daha iyi anlamak, Dünya dışı yaşam bulmak, Dünya'ya benzer gezegenler keşfetmek, gezegenlerin oluşum evrelerini öğrenmek, eski dönem gezegenleri inceleyerek evrenin oluşum aşamalarını incelemektir.^[2] Kısacası, bu arayış da tıpkı diğer bilimsel çalışmalar gibi kozmosu anlama isteğimizden kaynaklanmaktadır. Bu yüzden Güneş dışı gezegen arayışı ve buna ayırılan imkanlar, içinde bulunduğumuz evreni anlamamız açısından çok değerlidir.

Evrimsel biyolojide mimikri diğer bir adıyla taklitçilik, bir türün avından veya avcısından gizlenmek için diğer türe benzer özellikler geliştirmesi olarak tanımlanır. Doğada yaygın olarak karşılaştığımız mimikri örneklerinin başında canlıların birbirlerinin görünümünü taklit etmeleri gelse de koku, ses ve davranış gibi canlıların biyokimyasal özelliklerin taklit edildiği örnekler de bulunmaktadır. Daha detaylı bir şekilde Max Planck Enstitüsünde Davranış Fizyolojisi üzerine çalışan Wolfgang J. H. Wickler mimikriyi, “Taksonomik olarak yakından ilişkili olmayan iki veya daha fazla organizmanın yüzeysel benzerliği ile karakterize edilen fenomen” olarak tanımlamaktadır.

Genellikle mimikri davranışının oluşturulmasındaki amaç, taklit eden canlının, taklit edilen canlı dışında üçüncü tür bir canlıyı kandırmaktır. Bu üçüncü canlı, taklit eden türün avı veya avcısı olabileceği gibi, taklit ettiği türün dişisi veya erkeği de olabilir. Kısacası mimikri, canlının kendine zarar verebilecek diğer türleri kandırmak veya manipüle etmek amacıyla kamuflaj davranışı sergilemesi ve uyarı sinyalleri oluşturmasıdır. Doğada bu mekanizma temelde avcılara karşı bir savunma olarak geliştirilmiş olsa da avcıların da mimikri sayesinde avlarının güvende hissetmelerini sağlayarak onları kandırdıkları örnekler bulunmaktadır.

Bir zamanlar nükleer denizaltıların varlığı bir hayaldi. Fakat 21. yüzyılın ortalarına doğru atomik alan, bir hayal olarak görüleni olanaklı hale getirmiştir. 1950’nin başlarında bazı araştırma katılımcıları nükleer denizaltıların gerçekleşme olasılığını değerlendirmeleri için bir araştırmaya davet edilmişlerdir. Birkaç gün sonra aynı kişilere nükleer denizaltıların artık bir hayal olmadığını ve gerçek olabileceğini ifade eden bir yazı okutulmuştur. Fakat fark şudur ki, katılımcıların bir kısmı bu yazının Robert Oppenheimer (oldukça güvenilir bir kaynak, atom bombasının babası olarak bilinen kişi) tarafından yazıldığına, bir kısmı da bu yazının Pravda gazetesinin herhangi bir yazarı (daha az güvenilir bir kaynak) tarafından yazıldığına inandırılmıştır. İki yazının da içeriği aynı olmasına rağmen, Oppenheimmer tarafından yazıldığına inanılan yazının daha inandırıcı bulunduğuna şaşırmamışsınızdır. Yani, yazar hakkında algılanan güvenilirlik nükleer denizaltı hakkındaki inançları değiştirmiştir (Dunn, 2009).

Hovland ve Weiss (1951) tarafından yapılan bu çalışma buraya kadar ilginç değildi. Fakat bu araştırmaya ek bir değişken daha eklendiğinde sonuç ilginç hale gelmiştir: “zaman”(Benoit ve Strathman, 2004), Pretty, Cacioppo ve Goldman, 1981). 4 hafta sonra, iki gruptan da ikinci kez düşüncelerini ifade etmeleri istenmiştir. Beklenmeyen bir şekilde, Pravda yazarının yazısını okuduğuna inanan kişilerin düşünceleri olumlu yönde gelişmiştir. Yani, bu kişiler nükleer denizaltıların gelecek zamanda geliştirilebileceğine inanmaktadırlar.