Birisinin sizin hakkınızda konuşması ile sizi görmezden gelmesi arasında bir seçim yapsanız hangisini daha makul bulacağınız, Shakespeare'den bir soru olmasa da Mississippi Üniversitesi'nden bir profesörün öncülük ettiği araştırma ekibinin cevaplamaya çalıştığı bir konuydu. Uzun yıllardır dışlanma üzerine yapılan araştırmalar, bir yabancının sizi kısa bir süreliğine bile görmezden gelmesi gibi küçük şeylerin, kendimizi kötü ve değersiz hissetmemize neden olabileceğini gösteriyor. Mississippi Üniversitesi'nde psikoloji profesörü olan Andrew Hales şunları söylüyor:

İşin içine bir de dedikodu girince iş çok daha karmaşık bir psikolojik bilmeceye dönüşüyor. Hales şöyle devam ediyor:

X (eski adıyla Twitter), 2022'de doğrulanmış kullanıcı yani mavi tik sistemini değiştirdiğinde pek çok kişi bunun platformdaki siyasi görüşlerin yayılım şeklini etkileyebileceğini öngörmüştü. 22 Ekim'de iScience dergisinde yayımlanan bir modelleme çalışmasında araştırmacılar onaylı kullanıcıların paylaşımlarının platformdaki algoritmalar tarafından daha çok öne çıkarılmasının kutuplaşmayı artırabileceğini ve yankı odalarının oluşumunu tetikleyebileceğini ortaya koydu.^[1]

Araştırmacılar, X'in yeni kullanıcı doğrulama sistemi neredeyse herkesin mavi tik almasına olanak tanıdığı için bu fırsatın başkalarının görüşlerini manipüle etmek isteyen kullanıcılar tarafından kullanılabileceğini belirtiyor. George Mason Üniversitesi'nde bilgisayar bilimcisi olan baş yazar Henrique Ferraz de Arruda, şöyle anlatıyor:

Şu zamana kadar fizik hakkında konuşurken hep tek bir gözlemcimiz vardı, dolayısıyla olayları açıklamak kolaydı. Fakat gerçek dünyada farklı noktalarda farklı gözlemciler bulunabilir. Bunların, gördükleri olaylar karşısında birbirleriyle anlaşması oldukça önemli. İşte tam olarak bu noktada karşımıza bağıl hız ve bağıl ivme kavramları çıkıyor ya da bir başka deyişle göreli hız ve göreli ivme.

Örneğin iki aracın aynı yol üzerinde, aynı doğrultuda ilerlediği durumu ele alalım. Bu araçlardan birisi 50 km/sa, diğeri de 70 km/sa hızla ilerliyor olsun. Dikkat edin! Hızları neye göre tanımladık? Dışarıdan bakan birisi için! Hiç kuşkusuz bu değerler, o kişinin gözlemleridir. Şimdi 50 km/sa süratle giden araçtaki kişiyi düşünün. Onun göreceği şey, önündeki aracın kendinden 20 km/sa süratle uzaklaştığı olacaktır!

İnsan Papilloma Virüsü ya da kısaca HPV, insan türünün gördüğü cinsel yolla en sık bulaşan hastalıktır. AIDS'e neden olan HIV ile "uçuk" veya "herpes" olarak da bilinen HSV'den farklıdır. Bunu şöyle söyleyebiliriz: HPV öylesine yaygın bir virüstür ki, şu anda Dünya üzerinde cinsel olarak aktif olan her kadın ve her erkek hayatlarının bir evresinde bu virüsü mutlaka kapacaktır!

Ancak tabii ki, HPV'nin birçok farklı türü olmasından ötürü, her birinin tehlike arz etme miktarı farklıdır. Bunlardan bazıları cinsel organlara zarar verirken, kimisi vajinal kansere ve penis kanserine bile neden olabilmektedir. Neyse ki aşı teknolojimiz sayesinde HPV'yi önlemeyi başarabiliyoruz.

Bağırsak mikrobiyotası, gastrointestinal kanalda kolonize olan bakteri, virüs, mantar ve protozoa gibi mikroorganizmalardan oluşan bir ekosistemdir.^[1] Mikrobiyotamız, bir yerde parmak izimiz gibidir; her insanın kendine özgü içeriği ve dağılımı vardır. Coğrafi köken, genetik, doğum şekli, yaş, yaşam tarzı, beslenme, antibiyotik kullanımı ve geçirilen hastalıklar gibi birçok faktörden etkilenebilmektedir.^[2]

İnsan mikrobiyotasında en baskın bulunan bakteri grupları Firmicutes ve Bacteroidetes gruplarıdır.^[3]Mikrobiyotadaki değişikliklerin %12'sinden genetik faktörler sorumluyken, %57'sinden beslenmenin sorumlu olduğu düşünülmektedir.^[4]

Ölüm, insanlık olarak, en ciddiye aldığımız konulardan biridir. Buna bağlı olarak birçok kültür ve toplum, ölüme yönelik farklı türden yaklaşımlar geliştirmiş ve açıklamalar sunmaya çalışmıştır. Dolayısıyla ölüm gibi ağır bir konunun felsefi olarak kapsamlı bir incelemeye tabi tutulması ve bu sırada birçok açıdan dikkat çekici soruları da beraberinde getirmesi oldukça anlaşılırdır.

Ölüm, (en azından şu an için) kaçma şansımız olmayan bir "şey"dir. Onu bireysel olarak deneyimler ve başkasına devredemeyiz. Ölümü bir "deneyim" olarak niteledik; fakat ölümün bir deneyim olup olmadığı da aslında pek açık değildir; çünkü ölüm, bir anlamda, bu dünyanın ve dolayısıyla tüm deneyimlerimizin sonu anlamına gelir. Bu sebeple de onu deneyimlediğimizi söylemek ve bir deneyimi tasvir ettiğimiz gibi tasvir etmek epey zordur.

Uyarı: Yazıda bahsettiğimiz "cins" tanımı taksonomik değil, halk arasındaki isimlendirmedir. Taksonomik açıdan tüm evcil kediler aynı cins ve aynı türdür. Yani Felis cinsi içerisinde Felis catus türü. Dolayısıyla "cins" yerine "varyasyon" veya İngilizce "breed" anlamına gelen "ırk" tanımını kullanmak doğru olacaktır.

Bu yazıda kediler üzerinden ele aldığımız bu konunun atlar, köpekler, kemirgenler, kuşlar, balıklar vb. insanlar tarafından yapay seçilimle özellikleri değiştirilen, safkanlaştırılan, varyasyonları üretilen tüm evcil hayvanlar için geçerli olduğunu hatırlatarak başlayalım. Örneğin köpeklerin insan eliyle, yapay seçilim yoluyla evrimleştirilmesi sonucunda ne tür problemleri doğurduğumuzu buradaki yazımızda anlatmıştık. Bu yazıda, kedilere odaklanacağız.