2011 yapımı bir Hollywood filmi olan Limitless, NZT-48 isimli bir sözde ilaç sayesinde beyin bağlantılarını güçlendirerek insanın doğduğundan beri deneyimlediği (okuduğu, duyduğu, izlediği, vs.) her şeyi iç tutarlılığa sahip ve üstün bir şekilde zihninde birleştirebildiği ve hafızasının her parçasına erişebildiği bir dünya hayal ediyor.

Film, ne yazık ki beynin sadece bir kısmının kullanılabildiğini, yani insanların beyinlerinin %100'ünü kullanmadığı uydurmasını (mitini) tekrar ediyor. Bu iddianın en ufak bir doğruluk payı olmadığını, Lucy isimli Hollywood filminin bilimsel altyapısını incelediğimiz buradaki yazımızda anlatmıştık. Beynimizin %100'ünü kullanmanın ne anlama geldiğini ise buradaki detaylı yazımızdan öğrenebilirsiniz.

İnsanlarda ahlaki durumun mevcut olduğu ancak insan-dışılarda mevcut olmadığı fikrini meşru kılan, insanlıkla ilgili ayırt edici bir şey var mıdır? [Ç.N. “non-humans”, yazı boyunca insanın dışındaki hayvan türleri anlamında kullanılmaktadır; E.N. "non-persons", yazı boyunca bilişsel melekeleri yerinde olmayan insanlar veya kişilik/birey hakları bulunmayan canlılar için kullanılmaktadır.]

Bu soruya bulunacak bir yanıt filozoflar arasında olduğu kadar, felsefenin dışında kalıp da insan-dışı hayvanlara davranış şeklimizle ilgilenenler arasında da önemini giderek artırmıştır. Kimileri için bu soruya verilecek yanıt bizleri, insanların doğasını ve ahlaki zorunluluklarımızın makul kapsamını daha iyi kavramaya götürecektir. 

Süha Derbent'in Evrim Ağacı'na katkı sağladığı muhteşem dağ gorili (Gorilla beringei beringei) gözlemlerinden birkaç tanesine tanıklık ediyorsunuz! Kendileri, Orta Afrika'nın doğu kesimlerinde fotoğraflandı.

Şempanze ve bonobodan sonra insanlara en yakın (%98 DNA benzerliği) olan ve aynı zamanda yaşayan en büyük primatlardır. Geniş vücutları, uzun kolları ve büyük kafaları ile karakterize iri insansı maymun (ape) türüdür. Burunları yassı ve burun delikleri (nostril) geniştir. Yüzler, eller, ayaklar ve göğüsler kılsızdır. İnsanlar gibi kompleks bilişsel yeteneklere sahiptirler. Bu konu hakkındaki kapsamlı yazımıza buradan ulaşabilirsiniz. Öyle ki alet kullanma, karar verme, düşünme, kin tutma, gülme ve hatta dini ritüeller içeren davranışlar sergilerler. O kadar ki Koko isimli meşhur batı gorili, işaret dili öğrenerek insanlarla iletişim dahi kurabiliyordu.

Otçulun her lokması bir bitkiye mal olur. Bitkiler pasif kurbanlar mıdır yoksa bu saldırılara aktif olarak direnç gösterirler mi?

Bitkiler enerji ve besin harcayarak gövde, yaprak, kök ve üreme dokularını büyütür. Otçullar bu dokuları yediklerinde bitki besin ve enerjiyi yavruya dönüştürme kabiliyetlerindeki azalmayla başa çıkabilmelidir. Bu nedenle doğal seçilim, otçulların olumsuz etkilerini sınırlayan bitki özelliklerini destekler.

Kavraması oldukça güç olsa da, "anı" dediğimiz şeylerin oldukça sağlam bir biyolojik altyapısı vardır. Sinirbilim ders kitaplarına göre, beyindeki komşu sinir hücreleri (nöronlar), kimyasal iletişimi sinapsları (sinir bağlantıları) aracılığıyla sağlarlar. Bir anı her seferinde hatırlandığında, bu bağlantılar tekrardan uyarılır ve güçlendirilir. Anıların sinapslarda depolandığına yönelik görüş 1 asrı aşkın bir süredir sinirbilim camiasında kabul görmüştür.

Ancak Los Angeles'taki Kaliforniya Üniversitesi'nde (UCLA) yapılan yeni bir araştırma, bu kabulü alt üst edebilir: anılarımız, aslında beynin "içerisinde" yer alıyor olabilir! Eğer bu doğrulanırsa, acı verici şekilde gerçekçi ve rahatsız edici anılarla karakterize edilen Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB veya PTSD) gibi hastalıkların tedavisi için yeni bir pencere aralayabilir.

Alternatif tıp ile ilgili özellikle magazin dergilerinde birçok iddia bulabilirsiniz. Gerçekten de, bazı alternatif tıp yöntemleri, "bazı insan gruplarında" çalışıyor gibi gözükebilir! Öyle ki, bazı alternatif tıp metotlarının "kaynınızda" çalıştığını bile görmüş olabilirsiniz! Size yalan söylüyorsunuz demiyoruz; ancak bu verdiğiniz örnek veya örnekler, bilimin ve gerçeğin sorgusunun gözünde en ufak bir değer taşımıyor.

Anektodal kanıt dediğimiz kanıt türü, Cem Yılmaz'ın şovuna ithafen, "kaynımda var" tipi kanıttır. Herhangi bir bilimsel araştırma, sorgu, inceleme ve uzmanlığa dayanmaksızın, kulaktan dolma veya "gözümle gördüm" türü argümanlar... Bu örnekler, herhangi bir genelleme yapmak için asla yeterli olmadığı gibi, geçerli bir veri türü bile değillerdir! Bilimde ise kontrol gruplarının varlığında, kontrollü deneylerin sonuçlarına göre genellemeler yaparız - ki bu genellemelerin geçerliliğinden bile ciddi anlamda şüphe duyar, kendimizi tekrar tekrar kontrol ederiz.