Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Anılarımız Nöronların Bağlantılarında (Sinapslarda) Depolanmıyor Olabilir!

3 dakika
2,881
Anılarımız Nöronların Bağlantılarında (Sinapslarda) Depolanmıyor Olabilir! Medical News Today
Tüm Reklamları Kapat

Kavraması oldukça güç olsa da, "anı" dediğimiz şeylerin oldukça sağlam bir biyolojik altyapısı vardır. Sinirbilim ders kitaplarına göre, beyindeki komşu sinir hücreleri (nöronlar), kimyasal iletişimi sinapsları (sinir bağlantıları) aracılığıyla sağlarlar. Bir anı her seferinde hatırlandığında, bu bağlantılar tekrardan uyarılır ve güçlendirilir. Anıların sinapslarda depolandığına yönelik görüş 1 asrı aşkın bir süredir sinirbilim camiasında kabul görmüştür.

Ancak Los Angeles'taki Kaliforniya Üniversitesi'nde (UCLA) yapılan yeni bir araştırma, bu kabulü alt üst edebilir: anılarımız, aslında beynin "içerisinde" yer alıyor olabilir! Eğer bu doğrulanırsa, acı verici şekilde gerçekçi ve rahatsız edici anılarla karakterize edilen Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB veya PTSD) gibi hastalıkların tedavisi için yeni bir pencere aralayabilir.

10 yıldan uzun bir süre önce bilim insanları propranolol adı verilen bir ilacı PTSD tedavisinde kullanmaya başladılar. Propranololun uzun dönem hafıza için gereken proteinlerin üretimini engelleyerek anıları önlediği düşünülüyordu. Ne yazık ki araştırma kısa sürede bir çıkmaza girdi. Bu ilaç eğer ki travmatik olay yaşandıktan hemen sonra enjekte edilmezse, tedavi de bir işe yaramıyordu.

Tüm Reklamları Kapat

Son zamanlarda araştırmacılar bunu çözmek için bir başka yol denemeye başladılar: Eldeki verilerin gösterdiğine göre birisi bir anıyı hatırladığında, yeniden aktive edilen bağlantı sadece güçlendirilmemektedir; aynı zamanda geçici olarak da olsa değişime açık hale gelmektedir. Buna, anı sağlamlaştırması (İng: "memory reconsolidation") adı verilir. Propranololun (ve tabii muhtemelen terapinin, elektrik uyarımın ve bazı diğer ilaçların) bu zaman aralığında uygulanması, bilim insanlarının yeniden birleştirme işlemini önlemesini sağlayabilir; böylece sinapsı olduğu yerde silebilir.

Bu anıların durdurulabileceği olasılığı UCLA'den nörobiyolog David Glanzman'ın dikkatini çekti ve sinirbilim araştırmalarında sıklıkla kullanılan sümüklüböcek benzeri bir yumuşakça olan Aplysia üzerinde bir çalışma başlattı. Glanzman ve ekibi Aplysia'ya orta şiddette elektrik şoku vererek bu olayın sinapslarda yeni bir anı oluşturmasını sağladı. Sonrasında bilim insanları bu nöronları yumuşakçadan alarak bir petri kabına aktardı ve kimyasal yollarla elektrik şokunun anısını tetikledi ve hemen üzerine de hızla bir doz propranolol uyguladılar.

İlk başta ilaç, sinaptik bağlantıları yok ederek önceki araştırmaları doğruluyor gibi gözüküyordu. Ancak sonradan hücreler şokların bir hatırlatıcısına maruz bırakıldığında, anılar sadece 48 saat içerisinde tüm etkisiyle geri döndüler. Araştırma sonuçlarını eLife dergisinde yayımlayan Glanzman şöyle söylüyor:

Tamamen geri döndüler! Bu bana, anıların sinapslarda depolanmadığını düşündürüyor.

Eğer anılar sinapslarda depolanmıyorsa, nerede depolanıyorlar? Sinirbilimciler beyin hücrelerine daha yakından baktıklarında, sinaps tamamen silinmiş olsa da, hücrenin içerisinde meydana gelen elektriksel ve moleküler ateşlemenin izlerinin kaldığını gördüler. Engram adı verilen bu anı izi, bu kalıcı değişimler sayesinde korunmuş olabilir. Alternatif olarak bu olay, canlı hücresinin DNA'sında değişimlere neden olarak onun üzerindeki bazı genlerin nasıl okunduğunu etkiliyor olabilir. Glenzman ve bazı diğerleri bu mantıklamanın doğru olduğu kanısındalar.

Tüm Reklamları Kapat

Columbia Üniversitesi'nden bir sinirbilimci olan ve anılar üzerine yaptığı çalışmalarla 2000 yılında Nobel Fizyoloji Ödülü'ne layık görülen Eric Kandel, çalışmanın sonuçlarının uygulamadan 48 saatten sonra gözlendiğine dikkat çekiyor. Bu süre, anı sağlamlaştırmanın halen devam edebileceği bir süre. Bir diğer deyişle, belki de anılar daha tam oluşmamışken, sadece bir kısmı siliniyor olabilir. Böylece 48 saat boyunca, silinen kısma rağmen anı oluşumu devam ettiği için, bunun artıkları yeniden tetikleniyor da olabilir.

Her ne kadar öncül bir araştırmanın ilk sonuçları olsa da, ne yazık ki PTSD'ye sahip olan insanların ilaçlar alarak güçlü anılardan kurtulamayacaklar gibi gözüküyor. Glanzman sözlerini şöyle bitiriyor:

Eğer ki bana 2 sene önce PTSD'nin ilaçlarla iyileştirilip iyileştirilemeyeceğini soracak olsaydınız, cevabım evet olurdu. Ancak şimdi böyle düşünmüyorum. Ancak iyi tarafından bakacak olursak, anılarımızın beyin hücrelerimizin derinlerinde bir yerlerde saklandığını bilmek anılarla ilgili başka bir hastalık için umut olabilir: Alzheimer!
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
28
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 12
  • Umut Verici! 7
  • Muhteşem! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Bilim Budur! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 02/12/2024 09:46:55 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3457

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
İnfografik
Evcil Hayvanlar
Mars
Jüpiter
Mikoloji
Evrimsel Tarih
İspat
Popülasyon
Hastalık
Yılan
Komplo Teorisi
Gıda
Böcek Bilimi
Önyargı
Yeni Doğan
Samanyolu Galaksisi
Biyokimya
Google
Kuantum Mekaniği
Hasta
Ortak Ata
Mikrobiyota
Gen İfadesi
Goril
Boyut
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
R. Jacobson, et al. Anılarımız Nöronların Bağlantılarında (Sinapslarda) Depolanmıyor Olabilir!. (1 Nisan 2015). Alındığı Tarih: 2 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3457
Jacobson, R., Bakırcı, Ç. M. (2015, April 01). Anılarımız Nöronların Bağlantılarında (Sinapslarda) Depolanmıyor Olabilir!. Evrim Ağacı. Retrieved December 02, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3457
R. Jacobson, et al. “Anılarımız Nöronların Bağlantılarında (Sinapslarda) Depolanmıyor Olabilir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı, Evrim Ağacı, 01 Apr. 2015, https://evrimagaci.org/s/3457.
Jacobson, Roni. Bakırcı, Çağrı Mert. “Anılarımız Nöronların Bağlantılarında (Sinapslarda) Depolanmıyor Olabilir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 01, 2015. https://evrimagaci.org/s/3457.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close