Daha önceki bir yazımızda, bilim insanları arasında ateizm, teizm, deizm, agnostisizm gibi inanç veya inançsızlık tiplerinin dağılımına ve bunun halk arasındaki dağılımı ile olan farklarına bakış atmıştık. Bu yazımızda ise, iki önemli noktaya değinmek istiyoruz: 

Ateizm, tarihsel olarak birçok şekilde tanımlanmışsa da, en genel anlamıyla her türlü yaratıcı gücün varlığını reddetmeye verilen isimdir. Ateistler, dinlerin ve tanrıların gerçek olmadığını düşünmekte ve bunların insanın hayal gücü ile kültürel evriminin bir ürünü olduğunu ileri sürmektedirler. Bu, en azından bir adet yaratıcı gücün var olması gerektiğini iddia eden teizm ile zıt olan görüştür. Daha dar anlamıyla teizm, hem en az 1 tanrıya, hem de o tanrının gönderdiği belirli bir dini görüşe iman etme, inanç duyma demektir. Öte yandan deistler, yaratıcı bir gücün varlığını kabul etmelerine rağmen, dinlerin insan ürünü olduğunu ve yaratıcının insanlarla kitaplar veya dinler yoluyla irtibat kurmadığını ileri sürerler. Alternatif olarak, en genel anlamıyla, ateizm veya teizmin doğru olup olmadığını elimizdeki verilerle bilemeyeceğimizi söyleyen agnostisizm ve yaratıcının Evren'den ayrı bir varlık olmadığını, Evren'in ta kendisi olduğunu ileri süren panteizm gibi dini inanç veya inançsızlık pozisyonları da bulunmaktadır. Fakat tarihsel olarak, bilimle en yakından ilişkisi olanlar, ateizm ve agnostisizm gibi inançlardan tamamen veya kısmen uzak olan felsefi düşünüşler olmuştur. Hele ki Orta Çağ'da Hristiyanlık merkezli teizmin, modern çağda ise İslam merkezli teizmin bilim üzerindeki baskısı düşünülecek olursa, bilim ile anti-teizm arasında sıkı sıkıya bir ilişki varmış gibi gözükmektedir. Peki bu, gerçekten organik bir ilişki midir?

Hepimiz T.rex'in bir 4x4 içerisinde olan Jeff Goldblum'u kovaladığı sahneyi Jurassic Park'tan hatırlarız. Fakat son yapılan bir araştırmaya göre T.rex'in o hızlara ulaşmasını bırakın, koşması bile mümkün olmayabilir!

Yıllardır bilim insanları, büyük theropodların koşma çeşitlerini araştırıyor. Ancak bu çalışma iki ayrı metod ile hazırlandığı için bilimsel olarak oldukça tutarlıdır. William Sellers'a göre;

Nature dergisinde yayınlanan yeni bir araştırmaya göre, deniz seviyesinden 3.280 m yükseklikteki bir Tibet mağarasında bulunan kemik kalıntıları, eski bir insan grubunun burada binlerce yıl boyunca hayatta kaldığını gösteriyor.^[1]

Denisovalılar; Neandertaller ve Homo sapiens ile aynı zamanlarda ve aynı yerlerde yaşamış, soyu tükenmiş eski bir insan türüdür. Arkeologlar tarafından şimdiye kadar sadece bir avuç Denisova insanı buluntusu keşfedilmiştir. Soylarının ne zaman tükendiği de dahil olmak üzere bu grup hakkında çok az şey biliniyor, ancak hem Neandertaller hem de Homo sapienslerle çiftleştiklerine dair kanıtlar var.

Astım, akciğer hava yollarının uzun süreli inflamatuar bir hastalığıdır.^[1] Değişken ve tekrarlayan semptomlar, geri dönüşümlü hava akımı obstrüksiyonu ve kolayca tetiklenen bronkospazmlar ile karakterizedir. Semptomlar hırıltı, öksürük, göğüste sıkışma ve nefes darlığı ataklarını içerir. Bunlar günde veya haftada birkaç kez olabilir. Kişiye bağlı olarak astım semptomları geceleri veya egzersizle daha da kötüleşebilir.

Astımın genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Çevresel faktörler, hava kirliliğine ve alerjenlere maruz kalmayı içerir. Diğer potansiyel tetikleyiciler arasında aspirin ve beta blokerler gibi ilaçlar bulunur. Tanı genellikle semptomların paternine, tedaviye zaman içinde verilen yanıta ve spirometri testine dayanır. Astım; semptomların sıklığına, bir saniyedeki zorlu ekspiratuar hacim ve tepe ekspiratuar akım hızına göre sınıflandırılır.^[2] Aynı zamanda atopik veya atopik olmayan olarak da sınıflandırılabilir; burada "atopi", tip 1 aşırı duyarlılık reaksiyonu geliştirmeye yönelik bir yatkınlığı ifade eder.^[3][4]

Bugün, evrenin genişlediğini bilebilecek, hatta bu genişlemenin miktarını oldukça az bir hata payıyla ölçebilecek kadar bilgi sahibiyiz. Gözlemlerimizle doğruladığımız bu genişleme, aynı zamanda teorik birçok fikrin ortaya çıkmasını, mevcut bir kısmının elenmesini, bir kısmının da güçlenmesini sağlıyor. Evet, evren gerçekten de genişliyor, üstelik bu genişlemenin hızlandığını düşünmek için oldukça haklı gerekçelerimiz de var. Fakat evren gerçekte nasıl genişliyor, bu durum bizi nasıl etkiliyor?

Evrenin genişleme hızını Hubble sabiti adını verdiğimiz bir parametre ile ifade ediyoruz. Bu parametre bize, 1 megaparsek uzaklıkta olan bir cismin, evrenin genişlemesinden ötürü ne kadar hızla uzaklaşacağını söylüyor. Aslında o cisim tamamen hareketsiz olsa dahi, genişleyen evren, gerilen bir lastik bantın üzerindeki iki noktayı birbirinden ayırdığı gibi, bizi de birbirimizden ayırıyor. Fakat bu durum, yalnızca çok uzak gök cisimleri, hatta galaksi kümeleri için geçerli.

Pensilvanya Eyalet Üniversitesi'nden bilim insanları tarafından yürütülen yeni bir araştırmaya göre, New York şehrinin Staten Adası'nda yaşayan bazı beyaz kuyruklu geyikler, SARS-CoV-2 virüsünün varyantı olan Omicron ile aktif olarak enfekte haldeler. Pensilvanya Eyalet Üniversitesi'nde biyoloji doçenti olan ve bioRxiv'de yayınlanan ön baskının baş yazarı Kurt Vandegrift şunları söylüyor:^[1]

2021 sonbaharında, Suresh Kuchipudi (Huck Gelişen Bulaşıcı Hastalıklar Başkanı ve Pensilvanya Eyalet Üniversitesi veterinerlik ve biyomedikal bilimler klinik profesörü), Vandegrift ve Vivek Kapur'un (Huck Küresel Sağlık’ta Seçkin Başkan ve Pensilvanya Eyalet Üniversitesi Hayvan Bilimleri Bölümü profesörü) da içerisinde bulunduğu bir takıma önderlik etti. Takım, Iowa genelinde örneklenen beyaz kuyruklu geyiklerin %80'inin SARS-CoV-2 için pozitif sonuç verdiğini buldular. Bu sonuç, serbest yaşayan türlerde SARS-CoV-2 virüsünün bulunduğunun doğrudan ilk kanıtıydı.

İnsanların deri rengi, siyaha yakın bir kahverengiden beyaza yakın renklere kadar geniş bir yelpazede değişebilmektedir. İnsanlar arasındaki bu deri rengi (veya ten rengi) farklılığının yakın nedeni genetik faktörler ve/veya Güneş'e maruziyettir; ancak yaş, cinsiyet, hastalıklar, hormonlar, duygudurum gibi diğer faktörler de deri rengini kalıcı veya geçici olarak etkileyebilmektedir. İnsan popülasyonları arasındaki deri rengi farklılıklarının nihai sebebiyse, insan toplumlarının Dünya üzerinde farklı yaşam alanlarında yaşaması ve bu sırada deri altına ulaşabilen zararlı ultraviyole ışınlarının miktarının değişmesi nedeniyle, doğal seçilim yoluyla meydana gelen biyokimyasal bir adaptasyondur (evrimdir).^[1]

İnsan derisinin farklı renklerine etki eden birçok etmen vardır. Bu faktörlerin bir kısmı kalıtsal ve kalıcı etkilere sahiptir (yani evrimsel nedenlerdir); diğerleriyse gelişimsel etkilere sahiptir ve duruma bağlı olarak kalıcı veya geçici etkilere sahip olabilirler. Aşağıda, bu faktörlerin bir listesini bulabilirsiniz.