2018 yılında bilim insanları Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) gizlenen beklenmedik bir ziyaretçi keşfetti. İlk bakışta beklenmedik ziyaretçinin birçok ilaca dirençli Enterobacter bugandensis olarak bilinen bakterinin beş farklı türü olduğu anlayan araştırmacılar, şimdi en az 13 suşun keşfedildiğini söylüyor. Bu da orijinal türlerin mutasyonlar sayesinde daha önce Dünya'da hiç görülmemiş birkaç yeni bakteri türüne evrimleştiği anlamına geliyor.

Elbette insanların bakterilerle hiç temas etmemesi mümkün değildir. Çeşitli hastalıklarla bağlantılı bu kadar çok tür varken, özellikle ISS gibi önemli yerlerde ne tür bakterilerin bulunduğunu bilmek önemlidir. ISS çok sık kontrol edilen bir ortam olduğundan, bu yeni bakteri türlerinin keşfi gelecekteki uzay yolculuğu çabaları hakkında bazı ilgi çekici soruları gündeme getirdi.

Doğanın en korkutucu ve en yıkıcı fenomenlerinden birisi şiddetli depremler ve dehşet verici olan yıkıcı etkisidir. Bir deprem, gezegenimizin toprağın altındaki tabakaların kırılması ve kaymasıyla uzun bir süredir biriktirdiği yükün serbest bırakılması ile aniden yaşanılan bir sallantıdır.

Yüz milyonlarca yıl boyunca tektonik levhaların gücü gezegenimize şekil vermiştir. Gezegenimizin yüzeyini oluşturan büyük tabakalar birbirlerinin üzerinden, altından ya da yanlarından geçmektedir. Çoğu zaman bu hareketler çok yavaş bir şekilde gerçekleşir. Diğer zamanlarda bu levhaların yüzeyinde ("faydaki") girinti çıkıntılar birbirine takılır ("kilitlenir") ve böylece biriktirdikleri enerji, bir süre serbest bırakılamaz. Bu sırada biriken enerji, yeterince büyüdüğü zaman bu levhalar nihayet kilitten kurtulur ("fay kırılır"). Bu sırada açığa çıkan enerji ve şok dalgaları, yüzeyde titreşimler olarak hissedilir ve biz buna "deprem" adını veririz.

Son zamanlarda hayvanların bakışları arasındaki benzerlik çok dikkatimi çekiyor.Mesela bir muhabbet kuşuna bakarken gördüğüm ve hissettiğim her şeyi sokaktaki köpeğin gözlerine bakarken de yaşıyorum.Bana oldukça enteresan gelen bu durumun belki de çok basit bir açıklaması vardır.Hatta belki de tek bana böyle geliyordur.

Amerikalı genetikçi Marie-Clarie King, meme kanserinin BRCA1 geninde meydana gelen mutasyonlardan kaynaklandığını göstermeyi başaran ilk bilim insanıdır. İnsan genetiği üzeirne çalışan King, özellikle de genetik heterojenlik ve karmaşık özellikler konusunda özelleşmiştir. Genetik ve çevresel faktörlerin meme ve yumurtalık kanserine, kalıtsal sağırlığa, şizofreniye, HIV bulaşına, sistemik lupus erithematosusa ve romatoid artrite etkisi üzerine çalışmalar yapmaktadır.

Kanser araştırmalarının yanı sıra King, insan ve şempanzelerin %98.77 oranında genetik benzerliğe sahip olduğunu ispatlayan ekibin bir parçasıdır ve aynı zamanda genomik dizileme teknolojilerini kullanarak insan hakları ihlallerini tespit etme konusunda çalışmalar yürütmüştür. 1984 yılında Arjantin'de ailelerinden kaçırılmış veya yasadışı yollarla evlat edinilmiş çocukları tespit etmek konusunda büyük başarılara imza atmıştır. Bu çalışmaları nedeniyle Lasker Ödülü ve Ulusal Bilim Madalyası gibi birçok saygın ödüle layık görülmüştür. Mary-Claire King, 2002 yılında Discover dergisi tarafından bilimdeki en önemli 50 kadın arasında gösterilmiştir. Bu yazıda, bu önemli bilim insanının biyografisi anlatılacaktır.

T Coronae Borealis veya kısaca; T CrB, ilk defa 1217 yılında Abbott Burchard tarafından rapor edildi. Raporunda nova hakkında şu şekilde bahsetmiştir;

"Başlarda çok sönük bir yıldızdı fakat sonra birden muhteşem bir ışıkla parladı ve ardından da eski sönüklüğüne geri döndü."

Modern zamanlarda falcılık, giderek bilimsel bir havaya bürünmeye başladı. Ne yazık ki bilimsel terim kullanan herkesin bilim insanı zannediliyor. Mesela size gelip "MIT laboratuvarlarında nanoteknoloji ile üretilen bu elektromotor denge bilekliği, nörofizyolojinizi baştan programlayarak sizi Freudyen bir denge hâline ulaştıracak!" diyebiliriz. Belki bu yazının okurları olarak size değil ama, bu tür bomboş laflarla Türkiye'de kaç kişiye bir şeyler satabileceğimizi bir düşünsenize!

Ama akıllıca süslenmiş sahtebilimi bilimden ayırt etmek her zaman bu kadar kolay olmuyor. Piyasada dolaşan bazı "kişilik testleri" buna güzel bir örnek. Mesela resmi adı Myers-Briggs Kişilik Envanteri olan, halk arasında 16 Kişilik Testi olarak da bilinen testi duymuşsunuzdur. Hatta yapmış olma ihtimaliniz de yüksek, çünkü bugüne kadar testi en az 50 milyon kişinin yaptırdığı ve her yıl 1.5 milyon civarında kişi bu testi yaptırmaya devam ettiği düşünülüyor. Sadece Amerika Birleşik Devletleri'ndeki 10.000 firma, 2.500 üniversite ve 200 devlet kurumu bu testi resmî olarak kullanıyor.^[1]

Çamların neden hem "yeni yıl" hem "Noel ağacı" olarak kullanıldığını hiç düşündünüz mü? Veya Noel Bayramı ile yılbaşının neden bu kadar yakından ilişkilendirildiğini? Birçokları bunun "Hristiyanlara özenme" olduğunu iddia etse de, yeni yılın da, bir kutlama ağacı olarak çam ağaçlarının da tarihi, Hristiyanlık'ın icadından çok daha önceye uzanmaktadır. Dahası, yeni yıl kutlamalarının ve Noel Baba gibi figürlerin kökeni de Hristiyanlık'tan çok daha antiktir.

Bu yazımızda bu konuyu işleyip, her yıl tekrar eden bir döngüyü sonlandırmak istiyoruz. Çünkü bildiğiniz üzere Türkiye'de her sene birileri çıkıp "Noel Hristiyan bayramıdır, kutlanmamalıdır!" diyor, sonra hemen bir grup diğer insan türeyip, "Noel'i ve yılbaşını Türkler icat etmiştir, Hristiyanlar bizden çalmıştır." diyerek yerli ve millileştiriyor, herkes duymak istediğini duyduğu ve karşı tarafı "kitlediği" için mutlu oluyor ve zaten en başından kutlayacaksa kutluyor, kutlamayacaksa kutlamıyor; yani hiçbir şey değişmiyor. Ta ki ertesi sene aynı anlamsız döngü yaşanana kadar...

Endonezya'da vahşi bir orangutan, yanağında acı veren bir yara oluştuğunda, araştırmacıları hayrete düşüren bir şey yaptı: Ağrı kesici ve iyileştirici özellikleri olduğu bilinen bitki yapraklarını çiğnedi, bitkinin özütünü açık yaraya sürdü ve ardından yaprakları yarasını örtmek için lapa olarak kullandı! Konuyla ilgili bir makalenin ilk yazarı olan biyolog Isabelle Laumer, NPR'ye yaptığı açıklamada şöyle diyor:

Yaklaşık 150 orangutanın koruma altındaki bir yağmur ormanında yaşadığı Sumatra'nın kuzeybatısındaki Gunung Leuser Ulusal Parkı'ndaki Suaq Balimbing araştırma alanında belgelenen orangutanın bu yeniliği karşısında "çok heyecanlandığını" da sözlerine ekliyor.

Eleonora Gullone'un Palgrave Macmillan Hayvan Etiği Serisinin bir parçası olarak yayınlanan Hayvan Zulmü, Antisosyal Davranış ve Saldırganlık: Bağlantıdan Daha Fazlası adlı kitabı, farklı istismar türlerini bağlayan güçlü empirik kanıtların olduğunu gösteriyor. Günümüzde, hayvanlara ve insanlara yönelik davranışlar arasında büyük bir bağ olduğu düşünülüyor. Bu kitap ise hayvanlara ve insanlara olan istismar türleri arasındaki ilişki konusunda, birçok okuyucumuzun ilgisini çekebilecek oldukça kapsamlı bir kaynak.

Melbourne'daki Monash Üniversitesi Psikoloji Bölümünde Doçent Doktor olan Eleonora Gullone, kitabını çok sayıda akademik araştırmayla destekliyor. Bu yaklaşım, hayvan istismarı ve antisosyal davranış arasındaki bağ konusunda bildiklerimizi ve bilmediklerimizi analiz edebilmemizi sağlıyor. Aradaki bağlantı, kişiler arası şiddetin sıklıkla hayvanlara şiddet ile birlikte veya birbirini takip ederek meydana geldiğini ve bunu bize gösterebilecek işaretleri de görmezden geldiğimizi anlatmaktadır.