Beynimizi çok kapsamlı ve gelişmiş bir bilgisayar olarak düşünmeye meyilliyizdir. Çünkü tıpkı bir bilgisayar gibi, etraftan gelen verileri toplar, belli bir merkezde işler ve genler ile çevrenin belirlediği bir altyapı çerçevesinde bu uyaranlara uygun bir cevap üretir. Örneğin ateşe dokunmaktan uzak durur, yemek arar, üremeye çalışır, su peşinde gideriz. Bu yaklaşım öyle yaygındır ki, New Scientist dergisinin 18 Ekim 2018 tarihli bir yazısının başlığı şöyle der: "Beyniniz, 100 milyar mini-bilgisayarın bir arada çalışması gibidir!"

Buna karşılık bazı psikolog ve sinirbilimciler (ve kimi zaman bilgisayar bilimciler de), beynimizin bir bilgisayar olamayacağını, bunun aşırı basite indirgenmiş ve düpedüz yanıltıcı bir metafor olduğunu söylemekte. Bu yazının okurlarının, beynin bilgisayar metaforuna alışık olduğunu tahmin ettiğimizden, tersten başlayalım ve beynin neden bir bilgisayar olmadığı iddiasını anlamak için, Kaliforniya'daki Amerikan Davranışsal Araştırma ve Teknoloji Enstitüsü'nden psikolog Dr. Robert Epstein'in şu sözlerine kulak verelim (makalesinin tamamına Türkçe olarak buradan erişebilirsiniz):

2018 yılında bilim insanları Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) gizlenen beklenmedik bir ziyaretçi keşfetti. İlk bakışta beklenmedik ziyaretçinin birçok ilaca dirençli Enterobacter bugandensis olarak bilinen bakterinin beş farklı türü olduğu anlayan araştırmacılar, şimdi en az 13 suşun keşfedildiğini söylüyor. Bu da orijinal türlerin mutasyonlar sayesinde daha önce Dünya'da hiç görülmemiş birkaç yeni bakteri türüne evrimleştiği anlamına geliyor.

Elbette insanların bakterilerle hiç temas etmemesi mümkün değildir. Çeşitli hastalıklarla bağlantılı bu kadar çok tür varken, özellikle ISS gibi önemli yerlerde ne tür bakterilerin bulunduğunu bilmek önemlidir. ISS çok sık kontrol edilen bir ortam olduğundan, bu yeni bakteri türlerinin keşfi gelecekteki uzay yolculuğu çabaları hakkında bazı ilgi çekici soruları gündeme getirdi.

Yer: Avrupa. Zaman: yaklaşık 7500 yıl önce. Tarım, Yakın Doğu’dan yayılmaktaydı, bu sırada da ilkel çiftçiler, on binlerce yıldır Avrupa’da yaşamakta olan avcı-toplayıcılarla iletişime geçiriyordu. Son on yıldır süregelen genetik ve arkeolojik araştırmalar, günümüzdeki Avrupalıların hemen hepsinin bu iki antik topluluğun karışımının soyundan geldiğini gösteriyordu. Ancak anlaşılıyor ki, olay bundan ibaret değil.

Harvard Tıp Okulu (Harvard Medical School – HMS) ve Almanya’daki Tübingen Üniversitesi’nden araştırmacılar, Avrupalı genetik bileşenlerine üçüncü bir atanın da katkıda bulunduğunu kanıtladı: Antik Kuzey Avrasyalılar. Görünüşe göre bu grup sadece günümüz Avrupalılarının değil, aynı zamanda 15.000 yıl önce Bering Boğazı’ndan Amerika’ya geçen insanların da DNA’sına katkıda bulunmuşlar. HMS’ten genetik profesörü ve çalışmanın kıdemli eş yazarı David Reich şöyle söylüyor:

Darwin zamanında, teorisine getirilen en önemli itirazlardan birisi, kendisinin de, Türlerin Kökeni isimli eserinde bahsettiği sorunlardan birisidir: Kambriyen jeolojik devri. Bu dönem, jeolojik devirlerden Paleozoik Çağ’ın ilk periyodunu kapsar ve yaklaşık 541 ile 485 milyon yıl önceki bir zaman aralığına tekabül eder. Bu dönemde oluşan jeolojik katmanlar, daha önceki dönemlere nazaran çok daha fazla fosil içerir.

Kambriyen jeolojik devri, ilk olarak, Darwin'in de öğretmenleri arasında bulunan İngiliz jeolog Adam Sedgwick tarafından keşfedilmiş ve isimlendirilmiştir. Bu döneme ait kayaçların en belirgin olarak görüldüğü yer, İngiltere'deki Galler bölgesi olduğu için, bu jeolojik dönem Sedgwick tarafından, Galler’in Latince ismi olan Cambria'ya gönderme olarak Kambriyen olarak adlandırılmıştır. Günümüzdeki canlı şubelerinin çoğunun ilk olarak bu dönemde evrimleştiği düşünülmektedir.

Uzun boy, topluluk içinde daha fazla dikkat çekilmesine, basketbol takımında mutlaka bir yeriniz olduğuna, hatta oldukça yüksek bir özgüvene delalet edebilir. Ancak uzun boylu insanlarda sağlık konusunda bazı risklerin de değerlendirilmesi gerçeğini göz ardı etmemek gerekir. Ayakkabı, kıyafet ve yolculuk konusunda zorluklar yanında, sağlık ile ilgili zorluklar da çekmek mümkündür. Yanlış anlaşılmaması için, netleştirmekte fayda var: Boyunuzun uzun olması, sizin sağlıksız ve kötü bir hayat yaşayacağınız anlamına gelmez; ancak uzun boyluluk sadece bazı hastalıklara yakalanma riskini artırabilmektedir.

Çekicilik ve özgüveni arttırdığı hatta cinsel seçilim sonucunda kısa boylu erkeklerin azalmasına dahi yol açabildiği bilinen boy konusu, çocukluk dönemi veya ilerleyen yaşlarda başınızı ağrıtabilir. Uzun boylu olmak, genetik faktörler dışında yaşam boyunca veya doğumdan önce, büyüme ve gelişimin farklı aşamalarında, aşırı beslenme ile alakalı olabilir. Özellikle de çocuk gelişiminin farklı aşamalarında artan süt, süt ürünleri ve diğer hayvansal protein alımıyla aktive olduğu düşünülmektedir.^[1] Boyla ilgili genetik varyantların küçük bir kısmı, kandaki atardamar tıkayıcı yağ seviyelerini etkileyen bazı genlerle bağlantılıdır bu yüzden kardiyovasküler ve nörolojik bazı hastalıklar için risk faktörü bulunmaktadır.

Bir nükleer reaktör, belirli elementlerin atomlarının parçalanmasından kaynaklanan enerji salınımı sürecini kontrol eder. Bir nükleer güç reaktöründe açığa çıkan enerji, elektrik üretmek üzere buhar elde etmek için ısı olarak kullanılır. Bir araştırma reaktöründe asıl amaç, çekirdekte üretilen gerçek nötronları kullanmaktır. Çoğu deniz reaktöründe ise buhar, itici güç olarak doğrudan bir türbini çalıştırır.

Elektrik üretmek için nükleer enerji kullanma prensipleri çoğu reaktör türünde aynıdır. Yakıt görevi gören atomların sürekli bölünmesinden açığa çıkan enerji, gaz veya suya ısı olarak transfer edilir ve çoğu fosil yakıt tesisinde olduğu gibi, elektrik üreten türbinleri çalıştıracak olan buharı üretmek için kullanılır.

Hücreden hücreye iletişim sinaps adı verilen özelleşmiş bölgelerde gerçekleşir. Sinapslar iletim (transmisyon) için kullandıkları mekanizmaya göre iki ana sınıfa ayrılır: kimyasal ve elektriksel.

Kimyasal iletim genellikle nörotransmitter (sinir iletici) içeren keseciklerin kalsiyuma bağımlı bir süreç ile hücre membranı ile birleşmesini ve takiben presinaptik hücreden postsinaptik hücre üzerindeki belirli reseptörlere etki etmek üzere serbest bırakılan transmitter maddenin hücre dışına atılmasını (eksositozunu) içerir.