Uzun Boylu İnsanlarda Daha Yaygın Görülen Hastalıklar, Riskler ve Alınması Gereken Önlemler
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
Uzun boy, topluluk içinde daha fazla dikkat çekilmesine, basketbol takımında mutlaka bir yeriniz olduğuna, hatta oldukça yüksek bir özgüvene delalet edebilir. Ancak uzun boylu insanlarda sağlık konusunda bazı risklerin de değerlendirilmesi gerçeğini göz ardı etmemek gerekir. Ayakkabı, kıyafet ve yolculuk konusunda zorluklar yanında, sağlık ile ilgili zorluklar da çekmek mümkündür. Yanlış anlaşılmaması için, netleştirmekte fayda var: Boyunuzun uzun olması, sizin sağlıksız ve kötü bir hayat yaşayacağınız anlamına gelmez; ancak uzun boyluluk sadece bazı hastalıklara yakalanma riskini artırabilmektedir.
Çekicilik ve özgüveni arttırdığı hatta cinsel seçilim sonucunda kısa boylu erkeklerin azalmasına dahi yol açabildiği bilinen boy konusu, çocukluk dönemi veya ilerleyen yaşlarda başınızı ağrıtabilir. Uzun boylu olmak, genetik faktörler dışında yaşam boyunca veya doğumdan önce, büyüme ve gelişimin farklı aşamalarında, aşırı beslenme ile alakalı olabilir. Özellikle de çocuk gelişiminin farklı aşamalarında artan süt, süt ürünleri ve diğer hayvansal protein alımıyla aktive olduğu düşünülmektedir.[1]Boyla ilgili genetik varyantların küçük bir kısmı, kandaki atardamar tıkayıcı yağ seviyelerini etkileyen bazı genlerle bağlantılıdır bu yüzden kardiyovasküler ve nörolojik bazı hastalıklar için risk faktörü bulunmaktadır.
Uzun Boylu İnsanlarda Artan Hastalık Risklerine Dair Açıklamalar
Uzun boylu insanların vücutlarında daha fazla sayıda hücre bulunmaktadır. Kanser, düzensiz bir şekilde büyüyen veya çoğalan bir hücreden kaynaklandığından, daha fazla hücre sizi daha büyük risk altında bırakabilir.[17] Lund Üniversitesi öğretim görevlisi ve araştırmacı Dr. Bengt Zöller; uzun boyluluk ve kalp krizi, felç gibi ciddi durumlara neden olan pıhtılaşmanın ilişkisi için şunları söylüyor:
Daha uzun bireylerin bacak damarları daha uzun olduğu için, sorunların ortaya çıkabileceği daha fazla yüzey alanı olmaktadır. Daha uzun bacakların damarlarındaki artan yer çekimi basıncı, kan akışının geçici olarak yavaşlaması veya durması riskini artırabilir. Bu yüzden uzun boyluluk damarlarda kan pıhtıları oluşumunu artırabilmektedir. Boy uzunluğunun kalıtsal kan hastalıkları ve diğer durumlarla tam olarak nasıl etkileşime girdiğini belirlemek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmasına rağmen, aşırı kiloda olduğu gibi, boy uzunluğunu da risk değerlendirmesine dahil etmeye başlamamız gerektiğini düşünüyorum.
Colorado Üniversitesi Kanser Merkezi'nde koruyucu tıp ve biyometri profesörü olan Dr. Tim Byers uzun boyluluk ve kanser arasındaki ilişki için şöyle demiştir:
Bence boy, bazı risk faktörlerinin bir göstergesi; ancak mekanizmanın ne olduğunu tam olarak bilmiyoruz. İster uzun ister kısa olun, tütünden uzak durmak, fiziksel olarak aktif olmak, dengeli beslenmek ve sağlıklı kalmak herkes için faydalı davranışlardır. Ve boyunuz ne olursa olsun önerilen kanser tarama testlerini mutlaka yaptırmak gerekmektedir.
Halk Arasında Yaygın Gözüken Hastalıkların Uzun Boylu Kişiler Arasında Yayılımı ve Risk Derecesi
Yetişkin boyu, çoklu vücut sistemlerinde hastalık riskleriyle ilişkilidir. Hem epidemiyolojik hem de genetik yaklaşımların kullanıldığı çalışmalar; konjenital adrenal hiperplazi, atriyal fibrilasyon, venöz tromboembolizm, ıntervertebral disk bozukluğu, tansiyon bozuklukları, kalça kırığı ve kanser için uzun boyluluğun risk faktörü olduğunu birçok kez doğrulamıştır.[16]
Aynı zamanda gastroözofageal reflü hastalığı, diyafram fıtığı ve vaskülit için araştırmalar da potansiyel yeni ilişkileri belirlemektedir.[16] Uzun boylu oyuncuların daha kısa takım arkadaşlarına göre daha fazla sakatlanma ve iyileşmek için daha fazla zamana ihtiyacı olduğu görülmektedir.
Uzun Boyluluk ve Hastalık Arasındaki İlişkiler
Boydaki her 6 cm'lik artış için kanserden ölme oranımız %4 oranında artmaktadır.[1] Ortalamadan 2,5 inç (5 cm)'den daha kısa olan bir kişi için kalp hastalığı riski yaklaşık %13,5 oranında artmaktadır. Kısa boylular için kalp hastalıklarına yakalanma ve ölüm riski daha fazladır. Kişi ne kadar kısa olursa, etki o kadar büyük olur.[2] Boydaki her 10 cm'lik artış için kolorektal, prostat ve akciğer kanseri için risk artışı gözlemlenmektedir.[12]
1. Yumurtalık Kanseri Riski
Yumurtalık kanseri, kadınlarda en sık görülen kanser türlerinden biridir. Genellikle 50 yaş ve üzeri kadınları etkileyen, erken tedavide olumlu sonuç veren bir hastalıktır. Karın içindeki organları örten, doku astarı olan periton dahil yumurtalık ve fallop tüplerini kapsayan yaklaşık %70 oranında yüksek dereceli seröz karsinom türü tümör yapılaşmasıdır. Pelvik bölgede ağrı, şişkinlik, çabuk doyma, sık ve kontrolsüz idrar ana belirtileri arasındadır.[3] PLoS Medicine dergisinde 2012 yılında yayınlanan, 47 epidemiyolojik çalışmada; hastalığa sahip 25.157 kadın ile yumurtalık kanseri olmayan 81.311 kadın üzerinde hastalık ile boy arasındaki ilişki araştırılmıştır. Hastalığın boy uzunluğu ve vücut kitle endeksi ile tümör yapılaşmasında bağlantılar olduğu tespit edilmiştir. Kadınlarda 160 cm üzeri her 5 cm'lik artış için yumurtalık kanseri riski %7 oranında artmaktadır.[4]
- Salgın Ne Zaman Bitecek? COVID-19 Salgınının Resmen Sona Erdiğini Hangi Kriterlere Göre İlan Edebileceğiz?
- Uzun COVID: COVID-19 Hastalığının İnsanlar Üzerindeki Uzun Dönem Yan Etkileri Nelerdir?
- COVID-19 Hastaları, Taburcu Olduktan Aylar Sonra Bile Nörolojik ve Bilişsel Sorunlar Yaşamaya Devam Ediyorlar!
2. Tip-1 Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı) Riski
Tip-1 diyabet, pankreasta insülin üreten beta hücrelerinin otoimmün süreç sonunda zedelenmesi ile meydana gelen kronik bir hastalıktır. Pediatri dergisinde yayınlanan bir çalışmada, 451 epidemiyolojik çalışmadan gelen veriler sonucunda; 10 binden fazla çocuk üzerinde boy ile hastalık arasında ilişki incelenmiştir. Uzun boylu çocukların bebeklik veya erken ergenlik dönemi dışında tip-1 diyabet için daha fazla risk taşıdığı görülmüştür.[5] Pediatric Diabetes dergisinde 2008 yılında yayınlanan erken çocukluk döneminde boy ve kilo artışının şeker hastalığı ile bağlantısı incelenmiştir. 6-10 yaşları arasında tanı konulan çocukların 5 yaşına gelmeden boylarının daha fazla arttığı görülmüştür.[6]
3. Prostat Kanseri Riski
Prostat kanseri erkeklerde cilt kanserinden sonra en yaygın görülen kanser türüdür. Bir erkek yaşlandıkça prostatın boyutu artma eğilimindedir. Bu yüzden ilerleyen yaş, üretra daralmasına ve idrar akışının azalmasına neden olabilir. Buna iyi huylu prostat hiperplazisi denir ve prostat kanseri ile aynı şey değildir.[7] 2008 yılında yayınlanan bir araştırma, 58 kaynaktan gelen incelemeler sonucu, boyu 175 cm üzeri erkekler için her 10 cm'lik artışta prostat tümörleri için %23 daha fazla risk tespit etmiştir.[8]
4. Alzheimer Hastalığı Riski
Alzheimer hastalığı, hafızayı ve düşünme becerilerini ve nihayetinde en basit görevleri yerine getirme becerisini yavaşça yok eden, geri dönüşü olmayan, ilerleyen bir beyin hastalığıdır. Alzheimer hastalarının çoğunda semptomlar ilk olarak 60'lı yaşlarda ortaya çıkmaktadır. Alzheimer hastası olan 239 kişi ile sağlıklı olan 341 kişi üzerinde yapılan çalışmada boyu 177 cm ve üstü olan kişilerin 167 cm ve altı kişilere göre hastalığa yakalanma oranında %59 oranında düşüş olduğu bulunmuştur.[10]
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
5. Meme Kanseri Riski
Meme kanseri, dünyada ve ülkemizde kadınlarda en sık görülen kanserdir. Çalışmalar, boy uzunluğunun meme kanseri için önemli bir risk faktörü olduğunu doğrulamaktadır. Yetişkin boyunu etkileyen bazı genetik faktörlerin ve biyolojik yolların meme kanseri etiyolojisinde önemli bir role sahip olduğuna dair güçlü kanıtlar bulunmaktadır. 5 milyondan fazla kadın üzerinde yapılan 159 farklı kaynaktan alınan veriler doğrultusunda boyda her 10 cm'lik artış için risk oranında %1,2 artış olduğu görülmüştür. Yapılan çalışmalar meme tümörü oluşumuna ilişkin ek bilgiler sağlayarak daha ayrıntılı sonuçların ortaya çıkmasına neden olmaktadır.[9]
6. Kolerektal Kanseri Riski
Kolon veya rektumda meydana gelen kanser türüdür. Kalın bağırsak kanseri olarak da adlandırılabilir.[18] Çocukluk ve erken yetişkinlik dönemindeki boy gelişimi ile bağlantılı faktörlerin kolerektal kanser etiyolojisinde rol oynayabileceğini düşünülmektedir. 47 kaynaktan, 50 bin üzeri vakaya yapılan incelemelerde boy ve kilo ile hastalık arasında ilişki olduğuna dahil kanıtlar güçlenmiştir. Yükseklikteki her 5 cm artış için %1.04, kilodaki her 5 kg artış için de %1.02 oranında risk artışı gözlemlenmektedir.[11]
7. Atriyal Fibrilasyon Riski
Atriyal fibrilasyon, düzensiz ve genellikle anormal derecede hızlı kalp hızına neden olan bir kalp rahatsızlığıdır. Kalbin elektriksel aktivitesindeki bozulma nedeniyle kalbin üstteki iki kulakçığı (atriyumlar) atması gerektiği şekilde atmaz ve buna bağlı komplikasyonlar ortaya çıkar.[13] Yapılan çalışmalar cinsiyetten bağımsız olarak, artan boyun atriyal fibrilasyon riski ile ilişkisi olduğunu doğrulamıştır. 5860 kişi üzerinde yapılan incelemede uzun boyun %2 oranında risk faktörü ortaya çıkarabileceği görülmüştür. Boydaki her 2,5 cm'lik artışın risk oranında %3 artışa neden olduğu bulunmuştur.[14]
8. Kronik Bel Ağrısı Riski
Yetişkin popülasyonun %60 ile %90'ında hayatlarının bir döneminde bel ağrısı gelişme riski vardır. Akut bel ağrılarının %30'u kronik bel ağrısına dönüşür. BMJ Open dergisinde yayınlanan bir çalışmada, 6545 bel ağrısından muzdarip kişi ile 18.784 bel ağrısı olmayan kişi üzerinde 11 yıllık süren bir çalışma sonucunda bel ağrısında değişim oranı incelenmiştir. Bel ağrısı olmayan kadınlarda ilerleyen senelerde 170 cm ve üzeri kişiler için kronik bel ağrısına yatkınlık oluşabildiği gözlemlenmiştir. 40 yaşın üzerindeki yetişkinler ile yapılan bir çalışmada, uzun boylu erkekler arasında bel ağrısı riski ilerleyen yıllarda artmıştır. Başlangıçta bel ağrısı olmayan erkekler arasında kesin bir eğilim gözlemlenmemiştir lakin erkekler için en yüksek risk 185 cm ve üzeri olduğu söylenmiştir.[15]
Sonuç
İster kısa ister uzun boylu olalım sağlıksız bir yaşam hastalıklar için yüksek risk doğurmaktadır. Uzmanların tavsiyeleri üzeri düzenli spor, sağlıklı beslenme ve vücut kitle endeksinin ortalamada tutulduğu, uygun bir yaşam sürmek gereklidir. Kadın ve erkeklerin her iki taraf içinde gözükebilecek hastalıklar dışında cinsiyete özgü hastalıklar için de rutin kontroller yapması gerekmektedir. Rutin kontrollerini yapan ve sağlıklı bir yaşayış süren bir insan için boyun çok önemi yoktur.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 19
- 7
- 6
- 3
- 3
- 3
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- ^ a b N. Stefan, et al. (2016). Divergent Associations Of Height With Cardiometabolic Disease And Cancer: Epidemiology, Pathophysiology, And Global Implications. Lancet Diabetes & Endocrinology, sf: 457-467. doi: 10.1016/S2213-8587(15)00474-X. | Arşiv Bağlantısı
- ^ Harvard Heart Letter. Height And Heart Disease: A Genetic Connection. (19 Haziran 2015). Alındığı Tarih: 28 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Harvard Health: Health Information and Medical Information | Arşiv Bağlantısı
- ^ Centers for Disease Control and Prevention. Basic Information About Ovarian Cancer. (15 Ağustos 2019). Alındığı Tarih: 28 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri | Arşiv Bağlantısı
- ^ Collaborative Group on Epidemiological Studies of Ovarian Cancer. (2012). Ovarian Cancer And Body Size: Individual Participant Meta-Analysis Including 25,157 Women With Ovarian Cancer From 47 Epidemiological Studies. PLOS Medicine. doi: 10.1371 / journal.pmed.1001200. | Arşiv Bağlantısı
- ^ J. H. DiLiberti, et al. (2002). Stature At Time Of Diagnosis Of Type 1 Diabetes Mellitus. American Academy of Pediatrics, sf: 479-483. doi: 10.1542/peds.109.3.479. | Arşiv Bağlantısı
- ^ M. Ljungkrantz, et al. (2008). Type 1 Diabetes: Increased Height And Weight Gains In Early Childhood. Pediatric Diabetes, sf: 50-56. doi: 10.1111/j.1399-5448.2007.00360.x. | Arşiv Bağlantısı
- ^ Centers for Disease Control and Prevention. What Is Prostate Cancer?. (18 Ağustos 2020). Alındığı Tarih: 28 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. Zuccolo, et al. (2008). Height And Prostate Cancer Risk: A Large Nested Case-Control Study (Protect) And Meta-Analysis. Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention, sf: 2325-2336. doi: 10.1158 / 1055-9965.EPI-08-0342. | Arşiv Bağlantısı
- ^ B. Zhang, et al. (2015). Height And Breast Cancer Risk: Evidence From Prospective Studies And Mendelian Randomization. Journal of the National Cancer Institute. doi: 10.1093/jnci/djv219. | Arşiv Bağlantısı
- ^ G. J. Petot, et al. (2007). Height And Alzheimer's Disease: Findings From A Case-Control Study. Journal of Alzheimer's Disease, sf: 337-341. doi: 10.3233/jad-2007-11310. | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. Abar, et al. (2017). Height And Body Fatness And Colorectal Cancer Risk: An Update Of The Wcrf-Aicr Systematic Review Of Published Prospective Studies. European Journal of Nutrition, sf: 1701-1720.. doi: 10.1007/s00394-017-1557-1. | Arşiv Bağlantısı
- ^ N. K. Khankari, et al. (2016). Association Between Adult Height And Risk Of Colorectal, Lung, And Prostate Cancer: Results From Meta-Analyses Of Prospective Studies And Mendelian Randomization Analyses. PLOS Medicine. doi: 10.1371/journal.pmed.1002118. | Arşiv Bağlantısı
- ^ National Health Service. Atrial Fibrillation Is A Heart Condition That Causes An Irregular And Often Abnormally Fast Heart Rate. (24 Nisan 2018). Alındığı Tarih: 28 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Ulusal Sağlık Sistemi | Arşiv Bağlantısı
- ^ M. A. Rosenberg, et al. (2012). The Impact Of Height On The Risk Of Atrial Fibrillation: The Cardiovascular Health Study. European Heart Journal, sf: 2709-2717. doi: 10.1093/eurheartj/ehs301. | Arşiv Bağlantısı
- ^ I. Heuch, et al. (2015). Association Between Body Height And Chronic Low Back Pain: A Follow-Up In The Nord-Trøndelag Health Study. BMJ Open. doi: 10.1136 / bmjopen-2014-006983. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b F. Y. Lai, et al. (2018). Adult Height And Risk Of 50 Diseases: A Combined Epidemiological And Genetic Analysis. BMC Medicine, sf: 187. doi: 10.1186/s12916-018-1175-7. | Arşiv Bağlantısı
- ^ J. Green, et al. (2011). Height And Cancer Incidence In The Million Women Study: Prospective Cohort, And Meta-Analysis Of Prospective Studies Of Height And Total Cancer Risk. The Lancet Oncology. doi: 10.1016/S1470-2045(11)70154-1. | Arşiv Bağlantısı
- ^ Centers for Disease Control and Prevention. What Is Colorectal Cancer?. (10 Şubat 2020). Alındığı Tarih: 28 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/12/2024 22:17:21 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9214
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.