Uzay Yarışı: Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri Arasındaki Yarışın Nefes Kesen Hikayesi!
Roketlerin ve Soğuk Savaş Dönemi Uzay Seyahatlerinin Tarihine Bir Bakış...
- Özgün
- Astronomi
Yüzyıllardır insanların merak konusu olan gökyüzü ve uzay, toplumları bu yönde çalışmaya itti. Uzaya seyahat edebilmenin yolunun roketlerle mümkün olabileceğini zaman içerisinde keşfettiler ve roketin icat edilme süreci de uzay seyahatlerinin tarihi temelini oluşturdu.
Roketlerin Kısa Tarihi
Dolaylı kaynaklara göre ilk roket, basit biçimde barut doldurulan bambu boruları ile ‘ateş oku’ denilen bir şekilde 1045 yılından önce Çinliler tarafından icat edildi. Sonradan 1650 yılında Polonyalı ateşli silah uzmanı Kazimierz Siemienowicz bir roket planının çizimi yaptı.
Gelişmeler 11-18. yüzyıl arasında çok hızlı olmasa da 19. yüzyıla gelindiğinde Avrupa ve Amerika’da roket alanında hızlı gelişmeler yaşandı ve mucitler bu alana katkı sağlamaya girişti. İtalya ve Britanya’da belirli mucitlerin uzaya bir roket gönderme denemeleri kaynaklarda var. Avrupa bu alanda çalışmalar yaparken, diğer ülkeler de farklı yöntemlerle roketlerin gelişimine katkı sağladı. Rus bilgin Tsiolkovsky, 1903 yılında tepkili itme sistemiyle füze sistemleri üzerine çalışmalar sürdürerek günümüzdeki sistemlerin temelini attı. Sıvı hidrojen ve oksijenle çalışan motorun kullanım mekanizmasını çizimlerle aktardı.
20.yy' a gelindiğinde bu gelişime tarihi bir sıralamayla bakacak olursak, gelişmeleri şu şekilde sıralayabiliriz;
- Amerikalı fizikçi ve mühendis Goddard 16 Mart 1926 tarihinde Worcester'da ilk sıvı ergollü roketi fırlattı. Bu roket 2,5 sn havada kaldı, 12,5 m'ye yükseldi ve 56 m uzağa düştü. İlk roket motoru tasarımını yaptı.
- Alman roketçiliğin kurucusu H. Oberth 1927’de Uzay Yolculuğu Derneğini kurdu. 2.Dünya Savaşı'nda Alman ordusu için V-1 roketlerini, asistanı Braun ile yaptılar. Kendisi ilerleyen yıllarda Apollo projesinde görevler aldı.
Soğuk Savaş ve Uzay Mücadelesi
2. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’na karşı birlik olan SSCB ve Amerika, savaş bittikten ve bazı konularda anlaşmalar sağlandıktan sonra 1947 yılı itibariyle, ideolojileri zıtlıklar içerdiği için ve lider olma politikalarının da etkisiyle ‘Soğuk Savaş’ dönemine girdi. Bu açık bir savaş değildi, daha çok bir prestij meselesiydi. ABD başkanı Eisenhower bu süreçte, "Uzay Yarışı" (İng: "Space Race") terimini ilk kullanan kişidir. Bu mücadele yaklaşık 18 yıl sürdü.
Bu mücadelenin gerçek bir mücadele olup olmadığına yönelik belirsizlikler zaman içerisinde son buldu ve 4 Ekim 1957 tarihinde resmen mücadele başladı. Bu mücadelenin tarihlerine dikkat edildiğinde görevlerin her iki ülke arasında bir satranç oyunu gibi hamleler yapıldığı göze çarpıyor. Bu süreci tarih sırasına göre anlatalım:
Sovyetler'den İlk Hamle
1957 yılında, SSCB tarafından Kazakistan’da bulunan Baykonur Uzay Üssü’nden R-7 roketi ile uzaya gönderilen Sputnik-1 uydusu, 23 gün sonra atmosfere girerek yandı.
3 Kasım 1957 yılında ikinci bir deneme olan Sputnik-2’nin geri dönüş mekanizması yoktu. Uçuşta, Laika adındaki köpek görevliydi.
Sputnik-2 Dünya yörüngesine oturmuştu ama ateşleme sistemi ve kabinin ısınması sebebiyle Laika hayatını kaybetti. Bu durum sert tepkilere neden oldu. Laika sıcaktan ölmese bile, geri gelemeyecekti. İnsandan önce bir canlının dayanıklılığı test edilmek istendi.
Laika’dan önce Dezik, Tsygan ve Lisa isimli köpeklerle yörünge altı deneme uçuşları gerçekleştirildi. Ayrıntılara buradan ulaşabilirsiniz.
ABD'den İlk Karşı Hamle
Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü (Caltech) tarafından geliştirilen Explorer 1 uydusu 13,3 kg ile 83 kg’lık Sputnik 1’den oldukça küçüktü. Van Allen Radyasyon Kuşakları’nın keşfedilmesini bu uydu sağlamıştı. Bu sırada NASA henüz kurulmamıştı.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
1 Ekim 1958 tarihinde NASA (National Aeronautics and Space Administration) ABD'nin uzay programı çalışmalarından sorumlu olarak kuruldu. NASA adıyla fırlatılan ilk uzay aracı 11 Ekim 1958’de fırlatılan Pioneer oldu.
Karşılıklı Hamleler
Bunu gören SSCB, 1959 yılında Ay’ı hedef alarak sırasıyla Luna 1, Luna 2 ve Luna 3’ü yolladı. Luna 1 Ay yakınlarından geçen ilk nesne oldu ve Güneş yörüngesine oturdu. ABD, Explorer 6 aracı ile 7 Ağustos 1959’da Dünya’nın uzaydan ilk fotoğrafını çekti.
NASA, 1 Nisan 1960 tarihinde TIROS 1 uydusunu fırlatarak, ilk televizyon görüntülerinin gelmesini sağladı. TIROS 1 270 kg ağırlığında alüminyum ve çelikten oluşuyordu. 78 gün boyunca işlev gördü.
1960’lı yıllar Soyuz (uzay aracı) mühendis Sergey Korolyov tarafından tasarlandı ve kurduğu tasarım bürosu SSCB’nin görevlerini gerçekleştirmek için önemli bir etken oldu. Korolyov’un 1966’da kalp krizi ile erken ölmesi SSCB’nin Ay projesini kötü etkiledi.
Sovyetler, Bir İnsanı İlk Defa Uzaya Gönderdi!
Tarihler 12 Nisan 1961’i gösterdiğinde, Vostok 1 uzay mekiği ile Dünya yörüngesine ulaşan ilk kozmonot Yuri Gagarin olmuştu. Dünya yörüngesinde 108 dakikada tam bir tur attıktan sonra başarıyla Dünya’ya geri geldi. Sonrasında birçok görevde yer aldı.
Yaşanan gelişmelerin üzerine 1961-1963 yılları arasında görevler gerçekleştirecek 7 kişilik pilot ekibi Amerika tarafından askerlerden belirlenerek Mercury Projesi kapsamında çeşitli misyonlarda bulundu. Bu misyonların gerçekleştirilmesi öncesinde maymunlar da görev aldılar.
5 Mayıs 1961’de Alan Shepard yörüngeli uçuş yapan ilk Amerikalı, 21 Temmuz 1961’de Gus Grissom ikinci uçuşu yapan astronot oldu. Kapsül kapakları infilak edince kurtarılamadı.
Başkan John F. Kennedy 25 Mayıs 1961'de federal hükumetin 1960'ların sonuna kadar Ay'a astronot göndermesi için bir proje tasarısı sundu. Bu proje daha sonra Apollo Projesi adını aldı.
11-12 Ağustos 1962 tarihinde Vostok 3 ve Vostok 4 SSCB tarafından fırlatıldı. Bu iki uzay aracı bir gün arayla fırlatıldı. Yörüngede birbirlerine 5 km kadar yaklaşarak uzaydaki ilk insanlı çoklu uçuşu gerçekleştirdi.
Sovyetler, Uzaya Bir Kadını İlk Defa Gönderen Taraf Oldu!
Bilim kadınları toplanın! Çünkü 16 Haziran 1963 tarihinde uzaya bir kadın kozmonot çıktı: Valentina Tereshkova. Vostok-6 ile 2 gün, 23 saat 12 dakika uzayda geçirdi. Dünya’nın yörüngesinde 48 tur attı.
1961-1965 yılları arasında Ay yörüngesine çeşitli denemeler gerçekleştiren ABD, 28 Temmuz 1964’ de Ranger 7 ile başarılı bir görev gerçekleştirdi ve Ay yüzeyinin fotoğrafını elde etti.
18 Mart 1965 tarihinde Voskhod 2, uzay aracı ile SSCB kozmonotu Aleksey Leonov 12 dakika uzayda yürüyüş yaptı. Uzay aracına geri dönememesi halinde kullanmak üzere yanında bir intihar hapı götürmüştü, ancak bunu kullanması gerekmedi.
3 Haziran 1965 tarihinde NASA astronotu Gemini uzay aracı ile uzay boşluğuna adımını attı, misyonu 4 gün sürdü ve 66 tur attı, 23 dakika yürüyüş yaptı.
14 Temmuz 1965 tarihinde NASA Jet Propulsion Laboratory tarafından yapılan Mariner 4 uzay aracı Mars yüzeyinin 21 fotoğraflarını çekti. Mariner 3 Mars’a ulaşamazken, Mariner-4, 8 aylık yolculuk sonucu ulaştı.
SSCB’nin Venera sondası 16 Kasım 1965 tarihinde Venüs’den veriler elde etmişti. İki Vega programı aracı ve Venera-Halley sondası dahil olmak üzere, Venera serisinden on adet sonda Venüs'e başarılı inişler gerçekleştirdi ve yüzeyden veri iletti.
Sovyetler, Ay'a İlk Yumuşak İnişi Başardı!
Luna 9, Baykonur Uzay Üssü'nden Molniya roketiyle uzaya fırlatıldı ve 3 Şubat 1966'da Ay'ın yüzeyine yumuşak iniş yapabilen ilk uzay aracı oldu. Luna 10, 3 Nisan 1966'da Ay'ın yörüngesine girdi ve 3 saat sonra Ay çevresinde ilk turunu atarak yörüngeye giren ilk yapay nesne oldu.
2 Haziran 1966’da NASA JPL’de hazırlanarak Ay yüzeyine yumuşak iniş yapan Surveyor 1, 7 Ocak 1967 tarihine kadar görev yaptı. Surveyor 1, ayın yüzeyi ve sıcaklığı hakkındaki verilerin yanı sıra 11.000'den fazla fotoğraf iletti.
Sovyetler, Ay'a İlk Hayvanları Gönderdi!
15 Eylül 1968 tarihinde Zond projesi kapsamında SSCB Zond-5 aracı ile iki adet kaplumbağayı Ay’a gönderdi. Ay'ı dolaşan ve Dünya'ya dönen ilk karasal organizmalardı.
21 Aralık 1968 tarihinde NASA önderliğinde ABD önemli bir adım atarak Apollo-8 uzay aracı ile Frank Borman, James A. Lovell, William A. Anders isimli astronotları Ay yörüngesine ulaştırdı ve Anders tarafından meşhur ‘Dünya’nın doğuşu’ fotoğrafı çekildi.
ABD, Ay'a İlk İnsanları İndirdi!
16 Temmuz 1969 tarihinde Ay görevi kapsamında Apollo 11 uzay gemisi ile yola çıkan astronotlar 20 Temmuz 1969 tarihinde Ay’a ayak bastı. Ay modülü Eagle'da astronot Neil Armstong, Buzz Aldrin ve Michael Collins bulunuyordu.
Aradaki zamanlarda her iki taraftan da birçok başarılı ve başarısız misyon geldi. 1969 yılında ABD ve SSCB Apollo - Soyuz Test Projesi (ASTP) gerçekleştirme görüşmelerine başladı. Bu bir uzay araçlarının kenetlenme projesiydi. ASTP, iki süper gücün bir arada yürüttüğü ilk insanlı uzay uçuşu olduğundan, Uzay Yarışı'nı sona erdiren olay olarak yorumlanmaktadır. Ayrıntılara buradan ulaşabilirsiniz.
Neil Armstrong, o meşhur sözlerle tarihe geçtir:
Benim için küçük, insanlık için büyük bir adım.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
25
-
7
-
6
-
4
-
3
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/12/2024 18:39:49 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8376
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
