Astronomlar İlk Kez Bir Gezegenin Yıldızla Çarpışarak Yok Olduğunu Gözlemledi!

Birkaç milyar yıl sonra, Güneş yakıtını tüketmeye başlayacak ve şu anki boyutunun yüzlerce katına kadar şişerek Dünya'yı ve diğer iç gezegenleri ateşli bir plazma sisi içinde yutacak. Astrofizikçiler başlangıçta bunun, bir yıldızın gezegenlerini yok etmesinin tek yolu olduğunu düşünüyordu. Ancak şimdi, NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu uzay aracıyla çalışan gökbilimciler, The Astrophysical Journal dergisinde yayınladıkları bir makalede bir gezegenin kendisini konak yıldızına düşürmesi yoluyla ölebileceğini keşfetti.^[1] Araştırmaya dahil olmayan San Diego Kaliforniya Üniversitesi'nden ötegezegen araştırmacısı Adam Burgasser şunları söylüyor:

Araştırmacıların ortaya koyduğu şey çok ilgi çekici bir hikaye. Yıldız aslında şişmiyordu, gezegen düşüyordu.

Samanyolu Galaksimizde 12.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan yıldız, ilk kez 2023 yılında parlak bir şekilde parladığında araştırmacıların dikkatini çekmişti. Palomar Gözlemevi'ndeki 1,2 metrelik teleskop üzerindeki Geçici Zwicky Tesisi tarafından yakalanan bu ilk gözlem, yıldızın kırmızı dev aşaması olarak adlandırılan yaşam sonu genişlemesi sırasında bir gezegeni yuttuğunu düşündürdü.

Ancak JWST’nin güçlü lensleriyle olay yerini yeniden inceleyen ekip, yıldızın parlaklığından yola çıkarak henüz kızıl dev aşamasına geçemeyecek kadar genç olduğunu ve bu nedenle şişerek gezegeni yutmasının mümkün olmadığını keşfetti. Ulusal Bilim Vakfı'nın NOIRLab'ında astronom ve çalışmanın başyazarı Ryan Lau şunları söylüyor:

Eğer bu, doğrudan tespit edilen ilk gezegen yutulma olayıysa teleskobu yöneltmek için bundan daha iyi bir hedef var mı?

Ancak, Dashiell Hammett'in bir polisiye romanındaki olay örgüsü sürprizi gibi, yeni gözlemler başlangıçtaki bu düzgün anlatıyı altüst ediyor. Yıldızın yaydığı ışık, onun henüz kırmızı dev aşamasına ulaşacak kadar olgunlaşmadığını gösteriyor. Bu da gezegeni yutacak kadar şişip genişleyemeyeceği anlamına geliyor.

Bunun yerine Lau ve meslektaşları, Jüpiter boyutundaki gezegenin muhtemelen Merkür'ün Güneşe olan mesafesi kadar bir uzaklıkta yıldızın yörüngesinde bulunduğunu düşünüyor. Milyonlarca yıl boyunca gezegen yıldıza giderek yaklaştı, yörüngesi yavaş yavaş küçüldü ve sonunda iki gökcismi aniden birleşti.

Sonunda yıldızın atmosferine sürtünerek parçalanıp içine düşen gezegen, adeta bir "astrofiziksel intihar" gerçekleştirdi. Çarpışma, yıldızın dış gaz katmanlarını uzaya saçmasına ve soğuyarak toz bulutlarına dönüşmesine neden oldu.

Araştırmacılar, gezegenin uzun ve dolambaçlı ölüm sarmalının, yıldızın yerçekimi çekiminin gezegeni deforme etmesiyle başladığını öne sürüyor. Bu deformasyon, gezegenin içindeki sürtünmeyi artırarak yörünge enerjisinin bir kısmını emmesine ve zamanla yıldıza daha da yaklaşmasına neden olmuş, bu olayın sonunda da gezegen yıldızın atmosferine sürtünerek muazzam bir dirençle karşılaştı ve parçalanırken bile yıldıza dalarak dramatik bir sonla yok olmuş olabilir. Lau şu ifadeleri kullanıyor:

Yıldızın şiştiği ilk teoriyi eledik ama bu yeni senaryo hâlâ dolaylı kanıtlara dayanıyor. James Webb Uzay Teleskobu'nun farklı kızılötesi dalga boylarında yapılacak gözlemlerle toz bulutlarını inceleyip teoriyi test etmeyi planlıyoruz.

Burgasser bu sonuçların zamanla nasıl değişeceğini merak ettiğini belirterek şunları söylüyor:

Bu sonuçların zamanla nasıl tutarlı kalacağını merak ediyorum. Yıldızdan gelen ışığı engelleyen toz bulutları, onun gerçekte olduğundan daha sönük ve genç bir versiyonu gibi görünmesine neden olabilir. Bu olasılığı araştırmak için muhtemelen daha fazla ölçüm gerekecek. Eğer gözlemler rapor edilen parlaklığı doğrularsa, bu yeni açıklamayı kesinleştirmiş oluruz.

Ayrıca gezegenlerin bu şekilde ne sıklıkla öldüğünü de merak ediyorum. Şili'deki Vera C. Rubin Gözlemevi'nin bu yıl gözlemlere başlamasıyla, evrenin şimdiye kadarki en net görüntülerine ulaşacağız. Belki de benzer ölüm spirallerindeki gezegenler keşfedeceğiz. Bunun oldukça yaygın bir olay olduğu ortaya çıkabilir.