Astronot Hayvanlar: Uzay Araştırmalarında Görev Alan Cesur Kahramanlar!

Uzaya ilk giden hayvan türü, Homo sapiens değildir! Dünya dışında var olan ilk canlılar köpekler, kaplumbağalar, şempanzeler gibi diğer hayvan türleriydi! Evet, bu türler, türümüzün teknolojik atılımları sayesinde uzaya çıkabildiler; ancak yine de ilk gidenin biz insanlar olmadığını düşünmek şaşırtıcı gelebilir.

İnsanlar, hayvanları ilk başta sadece "Bir uzay aracı içinde bir canlı, hayatını koruyabilir mi?" sorusuna yanıt vermek için gönderiliyordu. Çünkü uzay şartlarında başımıza ne geleceğine dair, temel fizik bilgilerimiz haricinde hiçbir fikrimiz yoktu. Ancak hayvanları uzaya gönderip geri getirmeyi başarmaya başladığımızda ve sonrasında insan da Ay'a ayak basınca, amaç daha farklı ve güvenli testler için hayvanları kullanmaya dönüştü. Örneğin kütleçekiminin organizmalar üzerindeki etkisi, uzayda doğum yapılıp yapılamayacağı, vb. konular test edildi ve her seferinde hayvanlar sağ salim Dünya'ya geri getirildiler.

Bu uzun ve etik problemlerle dolu hikaye, Sovyetler Birliği'nde yaşayan Laika isimli bir köpekle başladı...

Laika

Laika, Sovyet yapay uydusu Sputnik 2 ile 3 Kasım 1057 günü Dünya yörüngesine fırlatılan ilk hayvan oldu. Laika, 5 kilogram kütlede, ağırbaşlı, karma ve 2 yaşında bir köpekti. Sovyet uzay programına alınmadan önce bir sokak köpeğiydi. Bu programda sadece dişi köpekler kullanılıyordu; çünkü dar alanda bulunmaya erkek köpeklere nazaran daha rahat ayak uydurduklarına inanılıyordu.

Laika, programa dahil edildikten sonra, giderek daha da daralan alanlarda yaşayacak şekilde eğitildi. Büyük bir santrifüj makinasında döndürülerek, kütleçekimindeki değişimlere alışması sağlandı. Dahası, ağırlıksız ortamda jöle-benzeri bir yiyeceği yiyecek şekilde eğitildi. Yani uzaya tam olarak hazırlandı.

Laika'nın uzaya fırlatılacağı Dünya'ya duyurulduğu anda, önceden adı sanı bilinmeyen bu köpek bir Dünya yıldızı haline geldi. Dünya'nın dört bir yanından insanlar, Laika'nın uzay görevinden söz etmeye başladı.

Ama bir sorun vardı: Bir şeyleri uzaya fırlatmayı test edebiliyor olsak da, geri döndürmeyi henüz başaramamıştık. Dolayısıyla Laika'nın uzay yolculuğu tek gidişti; dönüşü yoktu. Sovyetler Birliği'nin açıklamalarına göre, köpeğin uzayda acı çekmesini önlemek için ona zehirli yemek vererek acısız bir şekilde öldürülecekti. Böylece oksijen yetmezliği çekmek zorunda kalmayacaktı. Uydu, 14 Nisan 1958 tarihinde Dünya'ya geri düşerken parçalandı ve yok oldu.

Sonradan Rus bilim insanı Dimitri Malashenkov'un iddialarına göre Laika uzayı görememişti bile... Laika, kalkıştan sadece 5-7 saat sonra aşırı ısınma ve panik nedeniyle hayatını kaybetmişti. Sonradan Laika'nın kalp atışlarına dair grafikler de yayınlandı ve kalkış sırasında kalp ritminin normalin 3 katına çıktığı görüldü.

Laika'ya tam olarak ne olduğunu bilmek zor; ancak dönemin uzay yarışının kurbanlarından birisi olduğu kesin. Ama uzaya çıkan ilk hayvan Laika oldukça meşhur olsa da, uzaya test amaçlı gönderilen tek hayvan Laika değildir. Bu infografikte, insan harici uzay kahramanı hayvan türlerinden sadece birkaçını göreceğiz.

Atlas Obscura

Uzaydaki İlk Maymun: Ham

Fotoğrafta gördüğünüz, uzaya insan göndermeden önce bazı testler yürütmek için kullanılan ilk şempanze, hatta ilk Büyük Kuyruksuz (İnsansı) Maymun olan "Ham". 31 Ocak 1961'de Amerika'nın uzay programı çerçevesinde yörünge altı bir uçuşla uzaya gönderildi.

Ham'in görevinin önemi, sadece hayatta kalınıp kalınamayacağını test etmekten öte, yer kontrol ile iletişimin ve çeşitli görevlerin aktif olarak yerine getirilebileceğinin test edilmesinde kullanılmış olmasıdır. Ham, yer kontrolden ona gönderilen komutlar (konsolda mavi bir ışığın yanması gibi) çerçevesinde belirli kolları indirip kaldıracak şekilde eğitilmişti.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Ham, uzaydaki tüm görevlerini başarıyla yerine getirdi ve yeryüzüne, iniş sırasında oluşan ufak bir burun çiziği haricinde sapasağlam döndü. Toplamda uzayda 16 dakika 39 saniye kaldı. Hakkında bazı ilginç görüntüleri bir araya getiren şu videoyu tavsiye ederiz:

Astronot Ham, ne yazık ki 1983 yılında hayata gözlerini yumdu. Öncelikle Hava Kuvvetleri tarafından disekte edilerek cesedi incelenen Ham'in vücudu şimdi Smithsonian Enstitüsü tarafından sergilendi. ABD'nin bu sergisi, Sovyetler Birliği'nin uzaya gönderdiği Belka ve Strelka isimli köpekleri sergilemesinden köken alıyordu. Ancak halk tarafından gösterilen negatif baskı nedeniyle Enstitü bedenin sergisini sonlandırdı.

Bedeni New Mexico eyaletindeki Uluslararası Uzay Ünlüleri Müzesi'ne gömüldü, iskeleti ise Ulusal Sağlık ve Tıp Müzesi'ne verildi.