Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Sahte Otorite Safsatası: Her Uzmanım Diyene İnanılır mı?

Sahte Otorite Safsatası: Her Uzmanım Diyene İnanılır mı? Pixabay
12 dakika
568
  • Şüphecilik (Skeptisizm)
  • Mantık Felsefesi
Evrim Ağacı Akademi: Mantık Hataları, Bilişsel Önyargılar ve Safsatalar Yazı Dizisi

Bu yazı, Mantık Hataları, Bilişsel Önyargılar ve Safsatalar yazı dizisinin 13. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Tartışma Nedir? Münazara Yapmanın Önemi Nedir? Tartışmalarda Bilimsel Argümanlar Nasıl Üretilir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al

Sahte otorite safsata, belirli bir alandaki otoritesi önemli ölçüde kusurlu, genellikle referans veya uzmanlığı konuyla alakasız, şaibeli, yetersiz veya tamamen eksik olan kişidir. Örneğin tıp eğitimi almamasına rağmen tıbbi bir ürün tanıtan bir oyuncu sahte bir otorite olarak değerlendirilebilir; çünkü tanıttığı ürün alanında herhangi bir niteliğe veya uzmanlığa sahip değildir.

Bu çerçevede sahte otorite safsatası (veya sahte otorite argümanı), tartışma konusunda güvenilir bir otorite olarak kabul edilen bir sahte otoritenin söylemleri bir argüman temelinde savunulduğunda meydana gelir. Bu safsatanın bir örneği, herhangi bir tıp eğitimi almamış bir oyuncunun farklı türlerde tıbbi tedaviler konusunda ifade ettiği görüşlere inanmamızın gerektiği argümanıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Sahte otorite kavramı hayatımızın birçok alanında önemli bir rol oynamaktadır ve bu bağlamda anlaşılması son derece önemlidir. Makalemizde bu kavram hakkında detaylı bilgi edinecek, başkaca insanlar bu safsatada bulunduklarında neler yapabileceğinizi ve bu safsata tuzağına düşmekten nasıl kaçınabileceğinizi göreceksiniz.

Sahte Otorite Örnekleri

Aşağıda sahte otoritenin sık karşılaşılan türleri ve otoritenin sahte kabul edilme nedenleri yer almaktadır:

Tüm Reklamları Kapat

Tartışılan konuyla ilgisi olmayan referanslara veya uzmanlığa sahip sahte bir otorite (alakasız otorite olarak da bilinir). Bu, sözde otorite figürünün geçerli bir referans veya uzmanlığa sahip olduğu, ancak bunların mevcut tartışmayla herhangi bir bağının bulunmadığı durumlarda yaşanmaktadır. Örneğin hiçbir bağlamda tıbbi uzmanlığı olmamasına rağmen tıbbi tavsiyelerde bulunan bir fizik profesörü, bu çerçevede alakasız referanslara sahip sahte bir otorite olarak kabul edilebilir.

  • Referansı veya uzmanlığı şaibeli otorite. Bu, sözde otorite figürünün sahip olduğu referans veya uzmanlıkların şaibeli olduğu durumlarda yaşanmaktadır. Bunun bir örneği ise herhangi bir eğitim almaksızın internetten para karşılığı satın aldığı bir sağlık sertifikasını referans olarak öne sürerek tıbbi tavsiyelerde bulunan bir kimsedir.
  • Referansları veya uzmanlığı yetersiz otorite. Bu, sözde otorite figürünün ilgili ve geçerli referans veya uzmanlığa sahip olduğu, ancak bu referans ve uzmanlığın ilgili konuyu tartışmak için yetersiz olduğu durumlarda yaşanmaktadır. Örneğin, aldığı bir ilk yardım sertifikasına güvenerek karmaşık tıbbi konularda görüş bildiren bir kişi bu bağlamda sahte otorite olarak değerlendirilebilir.
  • Referans veya uzmanlığı olmayan otorite. Bu, sözde otoritenin hiçbir referans veya uzmanlığa sahip olmadığı durumlarda yaşanır. Örneğin tıbbi eğitimi olmayan ve herhangi bir bilgiye dayanmayan fikirleriyle tıbbi tavsiyelerde bulunmaya çalışan bir kimse, bu bağlamda sahte otorite kabul edilmektedir.

Bütün bunlara ek olarak bir kimsenin otoritesi, burada ifade edilen ve edilmeyen başkaca sebeplerin bir kombinasyonu ile de sahte olarak değerlendirilebilir. Örneğin bir kimsenin otoritesi hem konuyla alakasız, hem de şaibeli olabilir. Benzer şekilde bir kimsenin otoritesi çoktan miadını doldurmuş olabilir; örneğin 40 yıl önce tıp fakültesinden mezun olmuş, bu 40 yıllık süre zarfında doktorluk yapmamış, ders çalışmamış veya tıpla ilgili hiçbir faaliyet göstermemiş bir kimsenin verdiği bir sağlık tavsiyesi de sahte otorite safsatası kapsamında ele alınabilir.

Buna ek olarak, şirketler gibi tüzel varlıklar da sahte otorite safsatasında bulunabilir. Bu tür durumlarda ilgili şirketin otoritesi de bir bireyin otoritesine benzer şekilde değerlendirmeye alınır. Örneğin bir şirket sağlık hizmetleri alanında otorite olduğunu iddia ediyorsa ve sağlık alanında uzmanlığı olan hiç kimseyi çalıştırmıyor ve otoritesini temellendireceği hiçbir kanıt sunmuyorsa bu şirketin sahte otorite olduğu düşünülebilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Son olarak, belirli bir alanda referans veya uzmanlığın neye göre geçerli ve yeterli olarak kabul edileceği konusunun bazen belirsiz olabileceğini ve bu nedenle belirli bir otorite figürünün sahteliği veya gerçekliğinin her zaman net olmadığını da göz önünde bulundurmalısınız. Bu durum özellikle resmi bir kalifikasyon sürecinin olmadığı alanlar çerçevesinde yapılan tartışmalarda sorun yaratmaktadır.

Not: Otorite güvenilirliğini çeşitli şekillerde etkileyen, güçlü bilişsel önyargılar veya çıkar çatışması gibi başkaca sorunlar da vardır. Bunun bir örneği de alanında uzman ve sorgulanamayacak kadar fazla referansa sahip, ancak para yedirildiği için referanslarının ve uzmanlığının zıttı yönde bulguları savunan kimselerdir.

Pixabay

Sahte Otoriteye Başvurma Örnekleri

Sahte otoriteye başvurmanın bir örneği, tıp alanında hiçbir uzmanlığı olmamasına karşın ününe dayanarak bir diyet tavsiyesinde bulunan popüler bir film yıldızıdır; bu kimseler, sahip oldukları şöhretin kendilerine uzman olmadıkları alanlarda tavsiye verme yetkisi verdiği düşüncesindedir ve sahte otoriteye başvurduğu argümanlar genellikle şu şekildedir:

Ünlü: Bir film yıldızı olmak beni bu diyeti oluşturmaya itti. Benim diyetim normal diyetlerden daha güvenli ve daha çok kilo verdiriyor!

Buna ek olarak bir kimse, atıf yoluyla da sahte otoriteye başvurabilir:

Pazarlamacı: Yeni diyetimiz bu ünlü film yıldızı tarafından da destekleniyor! Bu film yıldızı, diyetimizin daha güvenli olduğunu ve daha çok kilo verdirdiğini söylüyor!

İnsanlar da benzer şekilde kendilerine hiçbir faydası olmayan konulardan konuşurken bu safsatanın tuzağına düşebilir:

Tüm Reklamları Kapat

Birisi: Bu yeni diyeti takip ediyorum çünkü benim favori film yıldızım bu diyetin normal diyetlere kıyasla daha güvenli olduğunu ve daha çok kilo verdirdiğini söyledi!

Sahte otoriteye başvuran bir kimse de başvurduğu otoritenin sahteliğini gizlemek için ilgili figüre üstü kapalı şekilde atıfta bulunabilir veya figürü "diyorlar ki", "uzmanlara göre" gibi belirsiz ifadelerin ardına saklayabilir:

Birisi: Bu diyetin daha güvenli olduğunu ve daha çok kilo verdirdiğini söylüyorlar. O yüzden takip ediyorum.

Sahte otoriteye başvuran kişi, yukarıdaki örneğin tam tersi istikamette sahte otoritenin kaynağını göklere çıkarabilir, etkileyici ancak ortaya atılan konuyla hiçbir alakası olmayan başarılarını dillendirebilir:

Ünlü: Birçok akademi ödülünün sahibi olan ve son filmi sadece Amerika'da milyarlarca dolarlık gişe yapan bir film yıldızı olarak kilo vermenin iyi bir yolunu bulmak istedim ve bu daha güvenli ve daha çok kilo verdiren diyeti yarattım.

Bununla beraber safsatada bulunan kişi, konunun gerçek otorite kaynaklarını da reddedebilir:

Birisi: Doktorların ve diyetisyenlerin önerdiği geleneksel diyetlere güvenmiyorum; favori film yıldızımın önerdiği, daha güvenli ve daha çok kilo verdiren diyeti tercih ediyorum.

Son olarak bu safsata, diğer mantık safsatalarıyla bir arada kullanılabilir. Bu safsatalar arasında en dikkat çekici olan safsata, bir otoritenin sergilediği duruşun, sırf bu duruşu sergileyen kimsenin alanında otorite olması sebebiyle doğru olduğu yanılgısını yaratan otoriteye başvurma safsatasıdır:

Tüm Reklamları Kapat

Birisi: Bu diyet normal diyetlere kıyasla daha güvenli ve daha çok kilo verdiriyor; favori film yıldızım öyle söyledi.

Not: Sahte otoriteye başvurma safsatası, sahte otorite argümanı, sorgulanabilir otoriteye başvurma, otorite dışı başvuru ve sahte otorite safsatası isimleriyle de anılmaktadır.

Pexels

Sahte Otorite Argümanlarına Nasıl Cevap Verilir?

Sahte otorite safsatası kullanımına ve özellikle de sahte otoriteye başvurulan argümanlara cevap vermenin ana yolu, tartışmaya konu olan otoritenin sahte olduğunu açıklamaktır. Bu açıklamayı nasıl yapacağınız genellikle ilgili otorite figürünün özellikleri çerçevesinde belirlenir:

  • Otoritenin referansları veya uzmanlığı gerçekse, ancak tartışılan konuyla bir ilgisi yoksa ilgili referans ve uzmanlığın konu bağlamında bir geçerliliği olmadığını belirtebilirsiniz.
  • Otoritenin referansları veya uzmanlığı tartışılan konuyla ilgili, ancak şaibeli veya yetersizse neden bu referans ve uzmanlığı şaibeli veya yetersiz gördüğünüzü açıklayabilirsiniz.
  • Otoritenin herhangi bir referansı veya uzmanlığı yoksa bu durumu belirtebilir ve neden tartışma bağlamında sorun yarattığını açıklayabilirsiniz.

Bu türde açıklamalarda bulunurken aşağıdaki unsurları da aklınızda tutmalısınız:

  • Bir kimsenin otoritesine ilişkin birden fazla sorun olduğunu düşünüyorsanız bu sorunların hepsini birer birer ele alabilir veya yalnızca birkaç tanesine odaklanmayı tercih edebilirsiniz. Bu bağlamda alabileceğiniz en iyi karar, kiminle tartıştığınız ve tartışma amacınız gibi faktörlerle belirlenmektedir. Örneğin amacınız bir kimsenin şaibeli ve konuyla alakasız referanslara ve uzmanlığa sahip bir otoriteye inanmasını engellemekse ilgili otoritenin sadece şaibeli referanslarına odaklanabilir, böylelikle bu kimsenin referanslarının tartışılan konu dahilinde geçerli (ancak şaibeli) olduğu durumlarda daha dikkatli olmasını sağlayabilirsiniz.
  • Sahte otoritenin sebep olduğu sorunları göstermek için belirli örneklere başvurabilirsiniz. Örneğin tıbbi referansları ve uzmanlığı kapsamında otoritesi şaibeli bir kimse belirli bir alternatif tıp yöntemine yönelik tavsiyelerde bulunuyorsa, bu tür sahte uzmanların daha önceden önerdiği benzer tedavi türlerini örnek olarak verebilirsiniz.
  • Tartışılan konu bağlamında neyi veya kimi otorite olarak kabul ettiğinizi açıklayabilirsiniz. Örneğin belirli bir konu hakkında verilen bir sağlık tavsiyesini ciddiye almanız için bu tavsiyeyi veren kimsenin uygun bir kuruluş (örneğin bir tıp fakültesi) mezunu olması gerektiğini belirtebilirsiniz.
  • Tartışılan konu bağlamında neden belirli referans ve uzmanlıkların gerekli olduğunu açıklayabilirsiniz. Örneğin sağlık alanında gereken tıbbi kalifikasyonlara sahip olmayan bir kimsenin verdiği tavsiyelerin ciddiye alınmasının kötü sonuçlar doğurabileceğini öne sürebilir, dolayısıyla bu alanda yalnızca belirli kalifikasyonlara sahip kimselerin tavsiyelerine uyduğunuzu belirtebilirsiniz.

Bu safsataya belirtilen yöntemlere ek olarak veya bu yöntemler yerine başkaca yöntemler kullanarak cevap vermek mümkündür. Örneğin tartışmaya konu sahte otorite figürü, insanları yanlış yönlendirmekten bir kazanç elde ediyorsa argümanınızı bu kazanç üzerinden kurmanız faydalı olacaktır. Alternatif olarak öne sürülen argümanları sahte otorite konusuna gelmeden kolaylıkla çürütebiliyorsanız sahte otorite konusunu hiç açmamayı da tercih edebilirsiniz.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Antropoloji Ekoloji ve Anarşizm

Anarşist antropolojinin en önemli isimlerinden Brian Morris’in uzun yıllara yayılan makalelerinden oluşan bu derleme antropoloji, ekoloji ve anarşizm arasındaki yakın bağlar üzerinden hem insan öznesinin toplum ve doğayla ilişkisini hem de anarşizmin düşünsel ve politik düzlemde ortaya çıkış biçimlerini inceliyor.

Morris yardımlaşma, medeniyet, karşılıklılık, hâkimiyet, maneviyat, bireycilik, kimlik gibi insan öznesinin toplum ve doğayla ilişkisinin temel meselelerini avcı toplayıcı toplumlardan günümüze dek ele alırken sosyal bilimlerin farklı alanlarından konuyla ilgili belli başlı tartışmaları ve yapıtaşı metinleri analiz ediyor.

“Brian Morris’in derin ekolojiyi hedef alan sıradışı eleştirisine ekleyebileceğim çok az şey var… İsabetli olduğu kadar içgörülü… Yazılarını eğitici bir deneyim olarak gördüm.”

Murray Bookchin

Devamını Göster
₺75.00
Antropoloji Ekoloji ve Anarşizm

Bu çerçevede özellikle önemli bir yöntem, tartışmaya konu sahte otorite figürü hakkında sorular sormaktır. Bu yolla ilgili figürün sahte bir figür olup olmadığını belirleyebilir, figür gerçekten sahte bir otoriteyse rakibinizin figüre ilişkin sorunları kavramasını sağlayabilir ve gözünüzden kaçan başkaca sorunları da görebilirsiniz.

Buna ek olarak sahte otoriteye başvurma örneklerini ele alırken bu safsatanın kombine edildiği başkaca retorik tekniklerine de değinmeniz gerekebilir. Örneğin bir kimse sahte otorite üzerinden kurduğu argümanları gizlemek amacıyla dolaylama tekniğine başvuruyorsa bu kullanımı ve yarattığı sorunları açıkça ifade etmeniz gerekebilir.

Son olarak, sahte otorite argümanlarına cevap verirken aklınızda tutmanız gereken birkaç unsur vardır:

  • Sahte otoriteye başvuruya nasıl cevap vereceğiniz konusu birçok faktörden etkilenmektedir. Örneğin kayda değer bir faktör, bu safsataya başvuran kişinin akıl yürütmesindeki sorunların farkında olup olmadığı faktörüdür. Bu önemlidir, zira bir kimse kâr elde etme amacıyla bu safsataya başvuruyorsa farklı, tartışılan konu bağlamında neyin bir otorite teşkil edip etmeyeceğini bilmeksizin bu safsataya başvuruyorsa farklı şekilde cevap vermek isteyebilirsiniz.
  • Sahte otorite kriterlerine yönelik bulanıklık ve tartışma olabilir. Örneğin belirli durumlarda belirli bir kalifikasyonun geçerli bir otorite kaynağı olarak ele alınıp alınamayacağı konusu tartışmalı bir hal alabilir. Bu çerçevede tartışmaya yönelik bir durum değerlendirmesi yaparken ve neden bir otoritenin sahte olduğunu açıklarken geçerli otorite kavramının ne olduğu sorusu üzerine düşünmeli; kararlarınızı etkileyebilecek onaylama önyargısı gibi bilişsel önyargılara da özellikle dikkat etmelisiniz.
  • Bir argümanın sahte bir otorite tarafından öne sürülmesi bu argümanın yanlış olmasını gerektirmez. Örneğin belirli bir eylem türünün bir sahte otorite tarafından desteklenmesi bu eylem türünü yanlış kılmaz. Bu çerçevede insanların uygun kalifikasyonlara sahip olmadığı konularda güçlü argümanlar üretebileceğini de göz önünde bulundurmak faydalıdır. Bu konuya ilişkin akılda tutulması gereken bir başka unsur da uzmanlığa başvurma safsatasıdır. Bu safsata, insanların bir argümanı öne süren kişinin argümanın dahil olduğu alanda bir uzmanlığı yoksa öne sürülen argümanı hatalı olarak yaftalayıp bütünüyle reddetmesine sebep olmaktadır.
  • Bir argümanın gerçek bir otorite tarafından öne sürülmesi, bu argümanın doğru olduğu anlamına gelmeyebilir. Örneğin bir kimse alanında uzman olabilir; ancak bu, bu kimsenin asla yanılmayacağı anlamına gelmemektedir. Bu faktör çerçevesinde bir uzmanın öne sürdüğü argümanı nasıl kanıtlarla desteklediği ve argümana konu alanda diğer uzmanların görüşleri gibi ek bilgileri de değerlendirmeye almak faydalıdır.
  • Doğrudan sahte otorite yerine argümana parça parça odaklanılması daha iyi sonuçlar doğurabilir. Örneğin bir eylem planına ilişkin bir argümanın dayanaklarından birisi sahte otoriteyse, söz konusu sahte otoriteye saldırmak yerine basitçe eylem planının neden kötü bir fikir olduğunu açıklamak daha faydalı bir yol olabilir.
Pixabay

Sahte Otoriteye Başvurma Safsatasından Kaçınmak

Sahte otoriteye başvurma safsatasından kaçınmak için aşağıdaki yöntemleri uygulayabilirsiniz:

  • Kendinize (veya argüman çerçevesinde uygun birine) ilgili otorite figürünün hangi referanslara ve uzmanlıklara sahip olduğunu; mevcut tartışma kapsamında hangi referans veya uzmanlıkların gerekli olduğunu; ilgili otorite figürünün referans veya uzmanlığının yine tartışma kapsamında konuyla ilgili, geçerli ve yeterli olup olmadığını sorun ve bu sorulara verilen cevapların tamamını gerekçelendirin.
  • Potansiyel bir figür, size kendisini otorite olarak görmeniz yönünde bir baskıda bulunuyorsa otoritenin kaynağını gizlemek, geçmişte sahte otorite çerçevesinde insanları yanlış yönlendirmiş olmak, insanları aldatmaktan kazanç sağlamak gibi ipucu niteliği taşıyan davranışlara özellikle dikkat edin.
  • Çevrenizdeki bir kimse size bir figürü otorite olarak benimsetmeye çalışıyorsa neden bu otorite figürünün söylediklerine inandığını anlatmakta güçlük çekmek, geçmişte benzeri sahte otorite figürlerine inanmış olmak, ilgili figürün insanları aldatmaktan kazanç sağlaması gibi ipuçlarına dikkat edin.
  • Sahte olma ihtimali bulunan bir otorite figürü tarafından öne sürülen argümanları, otorite kavramını dikkate almadan objektif olarak değerlendirin.
  • Tartışılan konu hakkında veya argümanı öne süren otorite figürü hakkında diğer insanların ne düşündüğünü araştırın ve hatta konu hakkında doğrudan geri bildirimlerini isteyin.

Özet ve Sonuçlar

  • Sahte otorite, referansları veya uzmanlığı tartışılan konu ile alakasız, şaibeli, yetersiz veya tamamen eksik kişilerdir ve bu kişilerin tartışılan konu çerçevesinde otoritesi yersiz ve hatalıdır.
  • Sahte otoriteye başvurma, tartışılan konuda güvenilir bir otorite olarak görülen sahte bir otorite figürünün ifadeleriyle temellendirilen bir mantık safsatasıdır.
  • Sahte otorite kullanımına cevap vermek için bu safsatanın neden hatalı olduğunu açıklamalı ve ilgili konuda neden bir otoritenin gerekli olduğu, ne türde bir otoritenin kabul edileceği konularına da değinmelisiniz.
  • Sahte otorite safsatası bağlamında yapılan savunmaların çeşitli faktörler etrafında belirlendiğini, neyin sahte otorite olarak değerlendirileceği konusunda bazen belirsizlikler yaşanabildiğini ve bir bilginin sahte bir otoritenin ağzından çıkmasının bu bilgiyi yanlış kılmadığını unutmamalısınız.
  • Sahte otorite tuzağına düşmemek için ise söz konusu kişinin ne türde referans veya uzmanlıklara sahip olduğunu ve bunların mevcut tartışma ile alakalı, geçerli ve yeterli olup olmadığını sorgulama, potansiyel otorite figürünün otorite kaynağı konusunda belirsiz davranması gibi ipuçlarına dikkat etmek ve söz konusu kişinin potansiyel otoritesini dikkate almadan öne sürdüğü argümanları değerlendirme yöntemlerinden faydalanabilirsiniz.
Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Mantık Hataları, Bilişsel Önyargılar ve Safsatalar Yazı Dizisi

Bu yazı, Mantık Hataları, Bilişsel Önyargılar ve Safsatalar yazı dizisinin 13. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Tartışma Nedir? Münazara Yapmanın Önemi Nedir? Tartışmalarda Bilimsel Argümanlar Nasıl Üretilir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
41
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 5
  • İnanılmaz 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Korkutucu! 1
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
Sıkça Sorulan Sorular

Referansları veya uzmanlığı tartışılan konu ile alakasız, şaibeli, yetersiz veya tamamen eksik kişilerdir ve bu kişilerin tartışılan konu çerçevesinde otoritesi yersiz ve hatalıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 25/03/2023 16:18:31 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13476

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Zehirli Mantar
Mühendislik
Öğrenme
Diş Hekimi
Yayılım
Gözlem
Yeni Koronavirüs
Yılan
Bilinç
Mistisizm
Oyun Teorisi
Kimyasal Bağ
Mikoloji
Coğrafya
Uluslararası Uzay İstasyonu
Fosil
Test
Amerika
Kültür
Kadın Doğum
Matematik
Yüksek
Dalga
Canlılık Ve Cansızlık Arasındaki Farklar
Yüzey
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
I. Shatz, et al. Sahte Otorite Safsatası: Her Uzmanım Diyene İnanılır mı?. (8 Aralık 2022). Alındığı Tarih: 25 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/13476
Shatz, I., Karagözoğlu, M. (2022, December 08). Sahte Otorite Safsatası: Her Uzmanım Diyene İnanılır mı?. Evrim Ağacı. Retrieved March 25, 2023. from https://evrimagaci.org/s/13476
I. Shatz, et al. “Sahte Otorite Safsatası: Her Uzmanım Diyene İnanılır mı?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Evrim Ağacı, 08 Dec. 2022, https://evrimagaci.org/s/13476.
Shatz, Itamar. Karagözoğlu, Mert. “Sahte Otorite Safsatası: Her Uzmanım Diyene İnanılır mı?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Evrim Ağacı, December 08, 2022. https://evrimagaci.org/s/13476.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.