Keseliler (Metatheria)
- Bilimsel Adı Metatheria
- Halk Arasındaki Türkçe Adı Keseliler
- Halk Arasındaki İngilizce Adı Marsupials
- Tip (Type) Parahoxlu Hayvanlar (Parahoxozoa)
- Klad Bilateria
- Klad Nephrozoa
- Üst Şube (Superphylum) İkincil Ağızlılar (Deuterostomia)
- Şube (Phylum) Kordalılar (Chordata)
- Klad Olfactores (Olfactores)
- Alt Şube (Subphylum) Omurgalılar (Vertebrata)
- Aşağı Şube (Infraphylum) Gerçekçeneliler (Gnathostomata)
- Klad Teleostomi
- Klad Euteleostomi
- Klad Sarcopterygii
- Klad Dipnotetrapodomorpha
- Klad Tetrapodomorpha
- Klad Eotetrapodiformes
- Klad Elpistostegalia
- Klad Stegocephali
- Üst Sınıf (Superclass) Dört Bacaklılar (Tetrapoda)
- Klad Reptiliomorpha
- Klad Amniyot (Amniota)
- Klad Sinapsitler (Synapsida)
- Klad Eupelycosauria (Eupelycosauria)
- Klad Sphenacodontia (Sphenacodontia)
- Klad Sphenacodontoidea (Sphenacodontoidea)
- Klad Terapsitler (Therapsida)
- Klad Teriyodontlar (Theriodontia)
- Klad Eutheriodontia (Eutheriodontia)
- Klad Sinodontlar (Cynodontia)
- Klad Epicynodontia (Epicynodontia)
- Klad Eucynodontia (Eucynodontia)
- Klad Probainognatiyenler (Probainognathia)
- Klad Prozostrodontia (Prozostrodontia)
- Klad Mammaliamorpha (Mammaliamorpha)
- Klad Mammaliaformes (Mammaliaformes)
- Sınıf (Class) Memeliler (Mammalia)
- Üst Bölük (Superdivision) Theriimorpha (Theriimorpha)
- Alt Sınıf (Subclass) Theriiformes (Theriiformes)
- Üst Birlik (Superlegion) Trechnotheria (Trechnotheria)
- Birlik (Legion) Cladotheria (Cladotheria)
- Klad Tribosphenida (Tribosphenida)
- Alt Sınıf (Subclass) Doğuran Memeliler (Theria)
- Aşağı Sınıf (Infraclass) Keseliler (Metatheria)
- Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
- Gözlem Ekle
Tanım ve Genel Bilgiler
Eteneliler (Eutheria) ile aralarındaki en önemli fark, yavrularını henüz iyi gelişmemiş olarak doğurmalarıdır. Öyle ki yavrular doğduktan sonra annenin kesesinde (marsupium) gelişimin önemli bir bölümünü tamamlar. Kollar ve bacakları dahi daha tam gelişmemiştir. Memelilerin tipik özellikleri olan kıllı post, süt ile emzirme ve üç kemikli orta kulak mevcuttur. Ancak başlıca doğurma ve gelişme yönünden ayrılırlar. Keselilerin emzirme süresi de etenelilerden daha uzundur. Malum doğan yavru oldukça prematüre sayılır. Henüz uzuvları tam gelişmemiştir, yürüyemez ve neredeyse göremez bile. Sadece annenin memesine ulaşmaya yetecek kadar tırmanma kabiliyeti mevcuttur. Keseli yavruları yaşamlarının ilk haftalarında annenin memesine yapışır ve anne ile adeta bir bütün olur.
Morfolojik (dış görünüş) olarak da farklılıklar gösterirler. Örneğin kafatasları ve beyinleri vücutlarına göre dardır. Beyin yarım küreleri arasındaki sinir lifleri topluluğu olan corpus callosum bulunmaz. Keza etenelilere (Theria) göre de daha küçük beyinleri bulunur. Penis, scrotum denilen testis torbasının arkasındadır. Etenelilerde ise penis, scrotumun önündedir. Bazı türlerde çift başlı, çatallı (bifid) penis ucu bulunabilir. Ayrıca kese (marsupium) her keseli türünde olmayabilir. Bazı keselilerin sabit bir kesesi varken, bazılarında sadece gebelik zamanında gelişir. Öte yandan gerçek plasenta da keselilerin çoğunda bulunmaz. Sadece koala (Phascolarctos cinereus) ve birkaç diğer türde bulunabilir. Ayrıca zıplayarak ilerleyen kangurugillerde kese ön taraftadır. Ağaçlara tırmanan türlerde ise kese arka tarafta bulunabilir. Gebelik dönemleri diğer memelilere nazaran fazlası ile kısadır. Yaklaşık 11-41 gün civarında değişim gösterdiği hesaplanmıştır.
Kızıl dev kanguru (Macropus rufus) gibi türlerin boyutları 180 cm ve ağırlığı 90 kg'a ulaşabilirken; yassı kafalı keseli fare ise (Planigale ingrami) 5 cm büyüklüğünde ve sadece 5 gr ağırlığına ulaşabilir. Elbette bilinen en büyük keseli olan dev vombat (Diprotodon optatum) gibi keseliler de yaşamıştır. Kendisinin uzunluğu 3 metreye, ağırlığı ise 3 tona yaklaşabileceği düşünülüyor. Fosil kayıtlarına göre 1.6 milyon önce evrimleşmeye başladı ve yaklaşık 46.000 yıl önce dev vombatların soyu tükendi.
Evrimsel Tarih ve Taksonomi
Memeliler sınıfındaki iki büyük aşağı sınıftan (infraclass) biridir. Bu aşağı sınıf (infraclass) içerisinde eteneli memeliler ve plasentalılardan çok, keseli memelilere yakın olan soyu tükenmiş memeliler bulunur. Bunlar bütün memelilerin sadece % 6'sını oluşturur.
Eteneli (Theria) memeliler ile yakınsak evrim görülür. Yakınsak evrim (convergent evolution), birbirleri ile doğrudan ilişkisi bulunmayan uzak akraba canlıların benzer ekolojik nişlerden ve zoocoğrafyalardan ötürü benzer özellikler kazanmasıdır. Bu durumun en güzel örnekleri yunuslar ile köpekbalıklarıdır. Örneğin nesli tükenmiş tazmanya kurdu bildiğimiz eteneli kurda fazlası ile benzemektedir. Aynı şekilde kangurugillerin beslenme davranışı ve sindirim sistemi at gibi eteneli çift toynaklılara benzemektedir. Birden fazla mideye sahiptirler ve hatta bazen geviş getirirler.
Ekolojik Dağılım ve Habitat
Bugün Avustralya'da ve Amerika'da dağılım göstermektedirler. Kuzey Amerika'da sadece keseli sıçanlar (Opossum) yaşarken; diğer birçok keseli, Güney Amerika'da yaşar. Avustralya'da ve Yeni Gine'de de yaygın olarak bulunurlar. Aynı şekilde Endonezya'nın doğusunda ve Solomon Adaları'nda da keseli türleri vardır.
Davranış ve Etoloji
Sucul yaşama uyum sağlamış türler hiç yok kadar azdır. Çoğu tür ağaçlara tırmanarak yaşamını sürdürür.
Diyet ve Metabolizma
Kangurular, koalalar ve vombatlar gibi keseliler otçuldur. Sadece etçil beslenen keseli fareler bulunur. Ayrıca hepçil beslenen üyeler de bulunur.
İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar
Diğer birçok memeli gibi keseliler de yaşadıkları bölgelerin yerlileri tarafından postları ve etleri için sık sık av olurlar. Aynı şekilde doğal afetler ve yaşam alanlarının azalması nedeniyle de nesilleri tükenenler vardır. Avrupalıların, Avustralya'ya gelmesi ile birlikte getirdikleri tilki ve kedi gibi yırtıcı hayvanlar da keselilerin çoğunun neslini kötü etkilemiştir. Bu durumun en güzel örneği Avustralya'da nesli tükenen domuzayaklı keselisi (Chaeropus ecaudatus).
Etimoloji
Meta "değişim" ve Theria "hayvan, yaratık" anlamındadır. Yani değişen hayvan demektir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 8
- 2
- 2
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Vikipedia. Keseliler. (10 Temmuz 2018). Alındığı Tarih: 10 Temmuz 2018. Alındığı Yer: Vikipedia | Arşiv Bağlantısı
- Dean. Zoology. (10 Temmuz 2018). Alındığı Tarih: 10 Temmuz 2018. Alındığı Yer: Biology Dean | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 25/11/2024 01:00:09 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7274
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.