Ortaçağ'ın Avrupa ve Batı için bir duraklama dönemi olduğunu biliyoruz. Skolastik düşüncenin olumsuz etkileri, uluslararası çapta salgın hastalıklar vb. olumsuz olgularla birlikte Avrupa biliminin geriye gittiği sırada Türkiye coğrafyasına çok yakın bir yerde Arap yarımadasında işler Avrupa'nın tam tersi yönünde ilerledi. İslam medeniyetinin altın çağını yaşadığı bu zamanları Türkiye'ye ve dünyaya tanıtan isimlerden biri de Cumhurbaşkanlığı kararıyla adı 2019 yılına verilen Fuat Sezgin'dir. Aynı zamanda Fuat Sezgin'in ismi Uludağ Üniversitesi Fuat Sezgin Merkez Kütüphanesi'nde bugün hala yaşatılıyor.^[1]

24 Ekim 1924 tarihinde Bitlis'te dünyaya gelen Fuat Sezgin'in ataları uzun yıllar Osmanlı İmparatorluğu'nda Şirvan beyleri(imtiyazlı Doğu Anadolu eyaletinin beyleri) olarak görev yapmışlardır.^[2]

Muhtemelen zaten bildiğiniz gibi boşanmalar giderek yaygınlaşıyor. Wang ve Schofer, 2018’de yaptıkları çalışmada, 1970’li yıllardan bu yana dünyada boşanma oranının iki katından fazla arttığı sonucuna ulaştılar. Araştırmacılara göre Kuzey Avrupa ve Batı Avrupa boşanma oranlarının en yüksek olduğu yerler. Bunun dışında Kanada’da, Avustralya’da ve Yeni Zelanda’da da dünya ortalamasının çok üzerinde oranlar mevcut. Uzak Doğu ve Orta Doğu ülkelerinde ise oranlar giderek artmasına rağmen, dünyanın geri kalanına göre hâlâ oldukça düşük.

Aynı araştırmada, bir ülkedeki boşanma oranını en fazla etkileyen faktörün ekonomik gelişmişlik düzeyi olduğu sonucuna ulaşıldı. Buna göre kişi başına düşen milli gelir arttıkça boşanma oranı da artıyor. Boşanma ile en ilgili görünen toplumsal bazdaki diğer değişkenler ise eğitim seviyesinin yüksek olması, kadının çalışma hayatında olması, dindarlığın daha düşük olması ve sosyal aktivizm.

Carl Sagan, hiçbir yazılı veya görsel eserinde "İnanmak istemiyorum, bilmek istiyorum." cümlelerini sarf etmemiştir. Söz, eşi ve kitaplarından bazılarının editörü olan Ann Druyan'a aittir. Ann Druyan da bu sözü büyük oranda Bertrand Russell'ın felsefi görüşlerine dayandırmaktadır.

Bu cümle, Carl Sagan'ın 1985 yılında İskoçya'da verdiği Gifford Dersleri sırasında anlattıklarının derlendiği "Bilimsel Deneyimin Çeşitleri: Tanrı Arayışına Yönelik Bireysel Bir Görüş" başlıklı kitapta geçmektedir. Kitap, Sagan öldükten sonra basılmıştır.

Paris Moda Haftası’nda gerçekleştirilen Coperni defilesi hem moda hem de bilim camiasının gündemine bomba gibi düştü. Manken Bella Hadid'in üzeri spreylenerek seyircilerin gözü önünde sıfırdan elbise elde edildi. Üstüne üstlük spreyleme işlemi tamamlandıktan hemen sonra elbisenin askıları omuz hizasına düşürülüp makas yardımıyla yırtmaç eklendi. Kumaş hasarsız bir şekilde, iğne iplik gerektirmeden seyircinin karşısındaydı. O sırada herkesin aklında aynı sorular dolaşıyordu. Bu nasıl mümkün olabilir? Sıvı bir madde nasıl saniyeler içerisinde elbise formuna gelebilir?

Mankenin üzerinde kullanılan madde 2003 yılında Manel Torres tarafından bulunmuştur. Kaba ipliklerden ve örümcek ağlarından esinlendiğinden söz eden Torres bir röportajında “ Ciddi anlamda geleceğe yönelik, hızlı, dikişe gerek olmayan ve rahat bir malzeme üretmek istedim. Bu malzemeyi üretmeden önce sektörde kullanılan kaba iplerin adeta bir örümcek ağı inceliğinde olmasını hedefledim. Aynı zamanda örümceğin ağ dokurken kullandığı metotları hayal ettim. Yaptığım araştırmalar sonucunda kumaşın lif yapısını örgü ve dikiş olmadan bir araya getirebilecek formülü buldum. Bu formül ilkel tekstil dönemine son verecek ve yeniliği getirecek gibi görünüyor.” ifadelerini kullandı. Yaptığı yoğun çalışmalar sonucunda bulduğu bu sıvı kumaş polimer, sentetik ve doğal lifleri içerisinde barındırmaktadır. Sprey içine hapsedilen sıvı kumaş hava ile temas ettiğinde kuruyor ve birçok yüzeye uygulanabiliyor. Örneğin, kumaş bir giysideki hasarlı bölgenin tamir edilmesinde kullanılabilir.

Üretken yapay zeka (İng: "generative AI") teknolojileri, şiir ve bilgisayar programları yazabiliyor ya da Hollywood filmlerinden fırlamış gibi görünen oyuncak ayı resimleri ve çizgi film karakterlerinin videolarını yaratabiliyor.

Şimdi ise yeni yapay zeka teknolojisi, DNA'nızı düzenleyebilecek mikroskobik biyolojik mekanizmalar için planlar üreterek bilim insanlarının hastalıklarla bugünkünden çok daha hassas ve hızlı bir şekilde mücadele edebilecekleri bir geleceğe işaret ediyor.

Adaptasyon, Doğal Seçilim yoluyla evrimleşen özelliklerin tamamına verilen isimdir. Dolayısıyla adaptif bir özellik, canlının bulunduğu ortamda hayatta kalma başarısını (uyum başarısını) artırır. Bu özellikler, popülasyon içinde çeşitlilik mekanizmalarıyla rastgele ve sürekli yaratılırlar, ancak yalnızca uygun çevre şartları oluştuğunda seçilirler. Bu özelliklerin evrimleşmesi sonucu, canlının ortamına "adapte olduğunu" söyleriz.

Daha önceden de izah ettiğimiz gibi, adaptasyon olgusu, evrimi harici bir bağlamda anlamsızdır; yani adaptasyonların evrimsel değişim olmadığını iddia etmek, tanım gereği oksimorondur: Adaptasyon, Doğal Seçilim yoluyla evrimleşen özelliklere verilen isimdir. Bir şey adaptasyon olup da evrimleşmemiş olamaz. Ancak evrimleşmiş her özellik adaptasyon değildir: Örneğin Cinsel Seçilim yoluyla evrimleşen özellikler her zaman "adaptasyon" kapsamında görülmez (bu, tartışmalı bir yaklaşım olsa da). Daha yaygın kabul edilen şekilde, Genetik Sürüklenme nedeniyle evrimleşen özellikler adaptasyon değildir.

Perelman Tıp Okulu, Pennsylvania Üniversitesi Wharton Okulu ve Charite Üniversitesi'nden bir grup bilim insanının yürüttüğü bir araştırmaya göre, etik muhakeme yapabilme yeteneği ile beyindeki gri madde seviyesi birbiriyle ilişkili. Gri maddenin sosyal davranışlarla ve karar verme yetisiyle alakalı olduğu biliniyordu, bu da yeni araştırmayı dikkat çekici hale getiriyor.

Etik gelişimi çalışmaları, Lawrence Kohlberg'in yirminci yüzyılın ortalarında bireylerin psikolojik gelişimlerinde "etik muhakeme" aşamalarından geçtiklerini ortaya atması ile başladı. Sinirbilim ise bu konu üzerinde yeni metodlar kullanarak araştırmalar yapmaya devam ediyor. Fakat şimdiye kadar beynin incelendiği hiçbir çalışma yürütülmemişti! Perelman Tıp Okulu'ndan Dr. Hengyi Rao araştırma hakkında şunları söylüyor: 

Biyolojik cinsiyet ile ilgili anatomik farklılıklar pelviste, halk arasındaki adıyla leğen kemiğinde kolayca ayırt edilebilmektedir. Erkek ve dişi Homo sapiens pelvisleri arasındaki yapısal farklılıklar, dişi pelvisi ile karşılaştırıldığında daha belirgin ve iyi işaretlenmiş kas ekleri ile birlikte daha büyük eklem yüzeyleri olan erkek pelvisinin daha kalın iskeleti ile ilgilidir.

Daha belirgin farklılıklar ise, elbette dişi pelvisinin doğuma uygun şekilde evrimleşmesinden kaynaklanmaktadır. Peki gerçekten öyle mi?

Bu yazımızda, temel düzeyde atom öğretisinin düşünsel düzlemi üzerine durulacak ve düşünsel argümanları sunulacaktır. Atom kavramının kelime kökünün açıklanmasını es geçmenin uygun olacağı kanısındayız. Biz, felsefeyi akademik düzlemde yapan kişiler olarak, felsefe tarihinin ve kelimenin dilsel kökünün felsefi düşünüşe bir engel olmasının sıkıntılarını yaşamaktayız. Bu bakımdan kelime ve kavram arasındaki farka vurgu yapmalıyız. Felsefe tarihi, kişileri ele alırken bu makale de verilmek istenen en net kısmın felsefenin tarihi kadar sistematiğini de vermek amacı olacaktır.

Atom kavramı, yeni çağların doğa bilimlerinden çok daha eskidir. Kökleri eski Yunan düşünce geleneklerinden gelen bugünse çoğunlukla bilimsel düzlemde karşılaştığımız çelişkili bir kavramdır (çelişki kelime kökenlidir. Atomus, kelime anlamıyla "bölünemezler"dir). Bu temel düşünce bir felsefi düşünüş sistematiğinin belli döneme göre en son ve etkili kısmı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ne var ki atom olaylarının modern yorumunun, ilkçağların maddeci düşünüşüyle pek az benzer kısımları vardır.