Cesur Yeni Dünya (Brave New World)

Bu kitabı ilk okuduğum zamanlarda 13 yaşlarımda idim ve yaşıma göre oldukça ağır bir kitapdı. İlk okuduğumda o yaşlarımda anlatılan şeyler çok iyi, hoş gelmişti, aslında böyle olsa dünya daha iyi bir yer olabilir mi diye düşünmüştüm ancak şimdi anlıyorum ki başından sonuna kadar kitapta iyiye dair hiçbirşey yok.

Bu kitabı İthaki Yayınları, Haziran 2020 baskısından okudum. Kitabın başında Margaret Atwood 'un yaklaşık 12 sayfalık bir sunumu sonrasında Aldous Huxley 'in 10 sayfalık bir önsözü bulunuyor. Yani kitaba geçmeden önce yaklaşık 20-25 sayfa boyunca sizi kitaba hazırlıyorlar. Sonrasında kitap yer alıyor ve en sonda da David Bradshaw' ın son sözü bulunuyor.

Kitabın başlangıcında KŞM (Kuluçka ve Şartlandırma Merkezi) müdürü bir grup öğrenciye merkezi tanıtıyor. Spermler ile yumurtaların nasıl döllendiğini sonrasında bunların nasıl tomurcuklanarak çoğaldığını, sonrasında bırakın üçüz beşiz insanları tam tamına 96 adet tek yumurta ikizi insan üretebildiklerini anlatıyor. İnsanları ilerde kullanacakları alanlara göre nasıl şartlandırdıklarını ona göre besin, hormon vs. verdiklerini söylüyor. Başlıca üç çeşit insan üretiyorlar bunlar; Gamalar, Deltalar ve Epsilonlar...

Başlangıcı böyle olan bu eserde insanlar hep aynı şekilde cam kavanozlar içinde üretilmeye devam ediliyor ve şartlandırmaları yaşayacakları yaşama göre yapılacağı için herkes yaptığı işten memnun hiçbir şeyi sorgulamayan her şeyi olduğu gibi kabul eden bir toplum oluşturuluyor. Herhangi bir epsilon ben neden gama değilim diye isyan etmiyor çünkü nasıl bir şey olduğunu bilmiyor bildiği tek şey epsilon olmak onunla mutlu. Ha oldu ki düşünceleri karıştı veya üretim aşamasında bir hemşire yanlış bir müdahale ettiği için bazı şeyleri eksik kaldı ve mevcut sisteme aykırı düşünmeye mi başladı. İşte onu da düşünmüşler tüm çalışanlara iş çıkışında soma denilen uyuşturucudan veriliyor ve mutlu olmaya devam ediyorlar.

Bu cesur yeni dünya da doğmak, doğurmak, Anne veya baba olmak tamamen ayıp şeyler. Birine baba demek küfür etmekten daha ayıp. Yine bu yeni dünya da bir kişiye aşık olmak veya sadece bir kişiyle ömür boyu cinsel birliktelik sağlamak da yasak. Yazar boşuna dememiş "Herkes herkese aittir.".

Fahrenheit 451 kitabında olduğu gibi bu kitapta da kitap okumak yasak. Tanrı yasak. Tanrı yerine Ford'ları var. Mesela bu cesur yeni dünya da temizlik Allah'a imandan değil Ford'a imandan geliyor. Bir olaya şaşırınca aman tanrım değil aman fordum diyorlar.

Ulaşım aracı olarak da helikopter ve uçaklar kullanılıyor. Bu nedenle burada otoparklar binaların alt katlarında değil hep çatı katlarında, teraslarda.

Kitabı belki yazıldığı dönemde okusaydım gerçekten güzel hayal edilmiş ve kaleme alınmış ama asla gerçekleşmeyecek olaylar gözüyle bakabilirdim. Ama 2021 yılında okuyan biri adına konuşmak gerekirse bu kitapta yazarlar ilerleyen yıllarda kesinlikle gerçekleşebilir. İnsanlık olarak bunları gerçekleştirecek bilim ve teknolojiye sahibiz. Ama işte asıl mesele şurada acaba bizde vahşi gibi normal bir hayatı mı tercih ederdik? Yoksa uyuşturucu ve şartlandırmalar ile baskılanarak tamamen mutlu olunan bir yaşamı mı?

Günümüzde de baskı altında değil miyiz? Ya 2020 yılına kadar ülkemizde Wikipedia gibi bir online bilgi kaynağı yasaklı değil miydi? Okullar da sürekli aynı şeyleri öğretmiyorlar mı tek taraflı? Haberler desen yine aynı. Aksini söyleyen habere hemen kısıtlama, haberi yapana tutuklama.

Açıkcası ben CESUR YENİ BİR DÜNYA'da yaşamayı tercih ederdim. En azından sadece yüksek kesim insanlar değil, toplu olarak Biz mutlu olurduk.

Kara Dörtleme den okuduğum üçüncü kitap ve şuan favorim kesinlikle, Cesur Yeni Dünya.

Kimilerine göre ütopya, kimilerine göre ise distopya niteliğinde bir eser. Aldous Huxley bir açıdan da günümüze ve yakın geleceğe de ışık tutmuş. Okuduktan sonra bir ütopya mı yoksa distopya mı olduğuna siz karar verirsiniz, nitekim eseri okudukça eski dünya ile gelecekteki yeni dünya arasındaki farkları hissedeceksiniz, ki zaten yeri geldiğinde yüce mondumuz "Mustafa Mond" da bunu size anlatacak :)

Kitabın ilk kısımlarında kendinizi o evrene ait hissetmeyebilirsiniz ancak ilerleyen zamanlarda o evrenin uçsuz bucaksız dünyasına çekiliyorsunuz. Kurgu sevenler kesinlikle kaçırmasın okusun derim.

Geçtiğimiz yıl İthaki Yayınları'ndan 42. baskısını okuduğum bu kitap kesinlikle bana yepyeni bir bakış açısı getirdi. Ümit Tosun'un çevirisi, Margaret Atwood'un 2007 yılında yazdığı 11 sayfalık sunuşu, yazarımız Aldous Huxley'nin kitabın ilk basımından 14 yıl sonra yazdığı 10 sayfalık önsözü ve David Bradshaw'ın 1993'te yazdığı 10 sayfalık sonsözü ile zenginleştirilmiş, okuduktan sonra bile üzerine kafa yormaya devam ettiğim muhteşem eserlerden biri. Çeşitli dizi ve filmlere uyarlanmış olsa da kitabın çok daha farklı bir havasının olduğunu söyleyebilirim. Birebir aynı etkiyi bırakmıyorlar.

Aldous Huxley'nin "Cesur Yeni Dünya" (İngilizce: "Brave New World") adlı eseri, gelecekte totaliter bir toplumda geçen bir distopya romanı. Roman, bilimsel ilerlemelerin ve teknolojik gelişmelerin insan hayatı üzerindeki etkilerini ele alarak, bireyselliğin kaybolduğu ve toplumun tamamının devlet kontrolünde olduğu bir dünyayı tasvir ediyor. Huxley'nin bu eseri, modern toplumun yönelimlerine dair derin bir eleştiri ve uyarı niteliğinde.

Romanın geçtiği dünya, Ford sonrası (AF: "After Ford") olarak adlandırılan bir zaman diliminde ve bu dönemde insanlar biyoteknolojik yöntemlerle üretilmekte ve belirli kast sistemlerine göre yetiştirilmekte. Alfa, Beta, Gamma, Delta ve Epsilon olarak adlandırılan bu kastlar, insanların doğuştan belirlenen sosyal statülerine göre ayrılmasını sağlıyor. Her sınıf, belirli görevler ve roller için yetiştirilir ve eğitilir, bu da toplumda katı bir hiyerarşi yaratıyor.

Toplumda bireyler, henüz bebekliklerinden itibaren çeşitli şartlandırma yöntemleriyle eğitiliyor ve bu yöntemler sayesinde toplumsal düzen korunuyor. Bireylerin özgür iradesi neredeyse tamamen ellerinden alınmış durumda. Soma adı verilen bir uyuşturucu madde, insanların mutsuzluk ve kaygı yaşamalarını engellemek için kullanılıyor. Bu madde, insanların duygusal tepkilerini baskılar ve sürekli bir mutluluk hali yaratıyor.
Romanın geçtiği dünyada, geleneksel aile yapısı tamamen ortadan kaldırılmış. Aile, sevgi ve ebeveynlik kavramları topluma yabancı hale gelmiş. Cinsel özgürlük teşvik edilir ve bireyler arasında duygusal bağların oluşması engelleniyor. Aşk ve sadakat gibi kavramlar, toplumun genel düzeni ve istikrarı için tehlikeli görülmekte.

Kısacası bu eserin etik değerlerin sorgulanması, bireyselliğin yok olması ve devlet kontrolü gibi konuları ele aldığını söyleyebiliriz. Eserde devletin her yerde gözünün oluşu, 1984 eseri ile olan benzerliğinin bir kanıtıdır. Aynı yayınevinin BilimKurgu Klasikleri'nden Fahrenheit 451 ile de ortak yönleri olan bir eser.

En çarpıcı söz ise "Herkes herkes içindir." Mutlaka okunmalı.