"Mantık hatası" kalıbı, tıpkı "teori" sözcüğü gibi günümüzde, günlük dilde farklı, bilimde ve felsefede ise farklı anlamlarda kullanılan bir kalıptır. Günlük yaşantımızda genellikle anlayamadığımız ya da anlayamayacağımız kadar karmaşık olan olaylar için “Bu işte bir mantık hatası var.” deriz. Ancak bilim dünyasında mantık hataları, günlük dildeki kullanımı kapsamakla birlikte, burada göreceğiniz gibi çok daha geniş bir alanı içine almaktadır.

Mantık Hatası (İng: "Logical Fallacy"), isimden de anlaşılabileceği gibi, temel olarak, mantıklandırma sürecinde yapılan her türlü hata anlamına gelmektedir. Ancak mantık hataları, olgusal (gerçeksel) hatalardan (İng: factual error) farklıdır. Örnekleyelim:

Kromatografi, karışımları bileşenlerine ayırmak için basit veya karmaşık yöntemlerle laboratuvarda gerçekleştirilen bir tekniktir. Kağıt kromatografisi ve ince tabaka kromatografisinden, gaz kromatografisine kadar birçok farklı kromatografi türü vardır.

Kromatografi, ayrıştırılmak istenen bileşenin sabit bir faza eklenmesi ve bu sabit faz üzerinde akan bir başka hareketli faz sayesinde bileşenlerine ayrılması ilkesine dayanır. Bu ayırma işlemi üzerinde etkili olan faktörler; adsorbsiyon, katı ve sıvı fazlaların özellikleri, bileşenlerin moleküler ağırlıkları ve afinitelerindeki farklılıklardır. Bu farklılıklar nedeniyle kromatografide çalışılan karışımın bazı bileşenleri fazlar içinde daha yavaş, bazıları daha hızlı hareket eder. Bu sayede karışımın bileşenleri birbirinden ayrılmış olur.

Ani bir şekilde hepimizin maruz kaldığı uzaktan öğrenimi benimseme zorunluluğu karşısında bunalmış mı hissediyorsunuz?

Ben akademik akıl sağlığı ve refah konusunda uzmanlaşmış bir klinik psikoloğum. Mart ayının ortalarında İsveç’te doktora adayları için “Dayanıklı Olmak ve İyi Hissetmek” konulu bir atölye açmak üzereydim ama onun yerine kendimi bir anda karantinanın sekizinci günü dahilinde, iki küçük çocuk ile birlikte İspanya’daki evimde buldum. Çoğu insan gibi benim dayanma gücüm de gün geçtikçe yıprandı.

Rosalind Elsie Franklin, 25 Temmuz 1920 tarihinde Londra’nın Notting Hill adlı kasabasında Ellis ve Muriel Franklin çiftinin beş çocuğundan ikincisi olarak dünyaya geldi. Annesi ve babası son derece eğitimli ve sosyal bilinci yüksek Yahudi ailelerinden geliyordu ve gerek dinlerine, gerekse Nazi Almanyası’ndan eziyet görmüş halklarına yardım etme içgüdülerine oldukça bağlılardı. Babası Ellis Arthur Franklin, azımsanamayacak boyuttaki aile servetini korumaya devam ederken, bir yandan da bankacılık yapmayı sürdürüyordu.

Rosalind sıra dışı bir çocuktu. Sürekli üç erkek kardeşiyle birlikte vakit geçirmesinden dolayı erkek çocukların ilgilendiği her türlü oyunla ilgileniyor, rekabeti her şeyden çok seviyordu. Yaşıtları gibi oyuncak bebeklerle oynamıyor, sürekli resim çiziyor, aletler icat ediyor ve yazı yazıyordu. Rosalind bu yeteneklerini, gelecekte moleküler modellerini ve ekipmanlarını yapmakta kullanacaktı. 

Vücut geliştirme, vücuttaki kas ve tendonları kademeli bir şekilde artan dirence maruz bırakarak, yani giderek daha ağır yükler altına sokarak, iskelet kaslarının büyüklüğünü ve gücünü arttırmayı hedefleyen bir güç antrenmanıdır.

Çoğu durumda bu gelişmeyi sağlamak için, kütleçekim kuvvetinden faydalanılır: Büyük kütleler, Dünya'ya doğru daha büyük bir kuvvetle çekildiği için, bu kütlenin altına giren veya onu kaldırmaya çalışan kişiler daha büyük bir ağırlık kuvveti hissederler. Bir dambıl veya halterin yaptığı, kişinin kaslarıyla dengelemeye çalışacağı büyük bir kütle (dolayısıyla yere doğru büyük bir ağırlık kuvveti) görevi görmesidir. Düzenli olarak bu tür bir yük altına giren kaslar, burada detaylarını izah ettiğimiz fizyolojik süreçlerden geçerek irileşir ve güçlenirler.

Doğa belgeselciliği denince çoğumuzun aklına gelen ilk isim doğabilimci David Attenborough’dur. Doğanın muhteşem güzelliklerini ayağımıza kadar getiren, inanılmaz derecede büyük bir sabırla ve emekle hazırlanmış belgesellerin anlatıcısı, sunucusu ve çoğu zaman yazarıdır. İlerleyen yaşına rağmen önümüzdeki günlerde yeni bir belgeselde (Seven Worlds, One Planet’in fragmanı) izleyeceğimiz Attenborough, doğaya olan sevgisini ve duyarlılığını hiçbir zaman kaybetmemiştir.

Onun, belgeselleri sunarkenki heyecanını yaşamamak mümkün değildir. Son yıllarda artan çevre ve plastik kirliliği, iklim değişikliği üzerine sık sık değinen Attenborough bir aktivist olarak da karşımıza çıkar. Doğayı bu kadar seven, koruyan ve en önemlisi de bizim doğanın inanılmaz güzelliklerini görmemizde payı olan Attenborough’un hayatına kısaca göz atmak Evrim Ağacı olarak boynumuzun borcu oldu artık.